Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | przerębel |
przeręble |
|
| D. | przerębla |
przerębli |
|
| C. | przeręblowi |
przeręblom |
|
| B. | przerębel |
przeręble |
|
| N. | przeręblem |
przeręblami |
|
| Ms. | przeręblu |
przeręblach |
|
| W. | przeręblu |
przeręble |
Pochodzenie
Od st.pol. przerębić 'wyciąć, wyrąbać'; być może od prapolskiego *přerǫbjь, które przeszło w *přerǫbľ; pierwotna nazwa czynności 'przerąbanie', wtórnie skonkretyzowana w 'to, co przerąbane, wyrąbane, wycięte (w lodzie)' z przyrostkiem *-jь; -l- wstawne (epentetyczne) jak w grobla, kropla (Bor)
Definicja
Warianty
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | otwór |
Połączenia
- przerębel na jeziorze; w lodzie; w stawie
- kąpiel w przeręblu; ryby w przeręblach
- wykuć/wykuwać, wyrąbać przerębel
- wpaść, wrzucić kogoś do przerębla; wyjść z przerębla
- wpaść w przerębel
- siedzieć, stanąć nad przeręblem
- kąpać się, wykąpać się; topić się; tonący w przeręblu; łowić w przeręblach
Cytaty
|
Grisza wziął ze sobą - oprócz krótkiej wędki, przeznaczonej do łowienia pod lodem, i siatki na ryby - siekierę. Rzeka była skuta lodem, mróz był siarczysty, musiał więc wyrąbać przerębel. Gdy przerębel był gotowy, zarzucił haczyk z przynętą i zapalił papierosa. źródło: NKJP: Krzysztof Gedroyć: Opowieści dla zziębniętej duszy. Bajki dla dorosłych i starszych dzieci, 2009 |
|
|
Popatrując z figlarnym błyskiem w oku na naszą grubą odzież, rzekł, że chyba zima tutejsza nam nie straszna, słyszał bowiem, jakoby Polacy mieszkali w gęstych borach, zasypanych przez większą część roku śniegiem, żywiąc się rybami wyłowionymi w przeręblach na skutych lodem rzekach i jeziorach. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Uczeń czarnoksiężnika, 2003 |
|
|
Wszedł na zamarzniętą taflę wody, rozłożył sprzęt. Nagle pod mężczyzną lód zaczął pękać, wpadł do przerębla i zaczął tonąć. źródło: NKJP: (dak): Niebezpieczny lód, Dziennik Bałtycki, 2001-01-12 |
|
|
A ponieważ bardzo dbała o cerę i myła twarz tylko deszczówką albo wodą z jeziora, więc zimą stał w łazience dzbanek z wodą zaczerpniętą z przerębla z pływającymi na powierzchni kawałeczkami lodu. źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997 |
|
|
Ten sympatyczny miłośnik sportów ekstremalnych potrafił chodzić zimą w krótkim rękawku, brać zimny prysznic w nieogrzewanym mieszkaniu i kąpać się na golasa w przeręblu. źródło: NKJP: emka: Pokochać zimno, Dlaczego?, 2009-08-24 |