UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kolor

Chronologizacja

1633, Kart XVII-XVIII

Pochodzenie

łac. color

1. czerwony

Definicja

postrzegana wzrokowo właściwość przedmiotów związana z ich oświetleniem lub odbijaniem przez nie światła

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

synonimy:  barwa, ubarwienie, zabarwienie

Połączenia

  • jasny, ciemny; agresywny, blady, wyblakły, intensywny, jaskrawy, krzykliwy, mocny, nasycony, ostry, wyrazisty, zgaszony, żywy; naturalny; modny; ulubiony; krwisty; czerwony, niebieski, zielony, żółty... kolor; różne; pastelowe kolory;
  • kolor cery, oczu, skóry, twarzy, ust, włosów; krwi; opalenizny, szminki; habitów, mundurów, sukienki, ubrania; nieba, wody; kwiatów, owoców, natury; jesieni; tła; kolory tęczy; kolor kawy z mlekiem, kości słoniowej, śliwki
  • kolor i kształt
  • cera, oczy, skóra, usta, włosy; auto; bluzka, kurtka, sukienka koloru jakiegoś koloru; głębia koloru; bogactwo, feeria, gama, orgia, paleta, zestaw; harmonia; dobór; odcienie kolorów
  • terapia kolorami
  • bluzka, sukienka w jakimś kolorze
  • jakiś kolor dominuje
  • nabrać jakiegoś koloru
  • mieć; nadać, przybrać; chronić; odświeżać; zmienić/zmieniać kolor; odróżniać kolory
  • różnić się kolorem; mienić się kolorami
  • farbować, malować, pomalować na jakiś kolor

Cytaty

Jest to wino bardzo wytrawne, mocne: 13-15°, o pięknym, głębokim kolorze starego złota, pozostawiające w ustach na długo smak orzechowo-korzenny z aromatem grzybów leśnych.

źródło: KWSJP: Zielone góry i złoto w butelce, Dziennik Polski, 2004-02-07

Było chłodno, trochę wilgotno, dalekie góry świeciły w słońcu kolorami jesieni - miedzią, ochrą, brązem.

źródło: KWSJP: Anna Glińska: Powrót do Santa Cruz, 1972

Na różnobarwny, hałaśliwy tłum składali się gladiatorowie, niewolnicy, żołnierze i kilku obywateli rzymskich, zawiniętych w togi tak brudne, że straciły dawno kolor pierwotny.

źródło: KWSJP: Teodor Jeske-Choiński: Gasnące słońce, 1958

Kapitan Kowalski spojrzał na mnie niewinnymi oczami koloru niebieskiego, uśmiechnął się przyjemnie i przemówił głosem anioła: - Czym mogę służyć obywatelowi?

źródło: KWSJP: Tadeusz Kwiatkowski: Bohater do wynajęcia, 1956

[...] zmięta blondynka [...] spiesznie schowała do szuflady rozłożony na biurowym stoliku papierek z szynkową kiełbasą i uśmiechnęła się uśmiechem sztucznym jak kolor jej włosów.

źródło: KWSJP: Marta Tomaszewska: Tajemnica białego pokoju, 1977

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kolor
kolory
D. koloru
kolorów
C. kolorowi
kolorom
B. kolor
kolory
N. kolorem
kolorami
Ms. kolorze
kolorach
W. kolorze
kolory

Składnia

bez ograniczeń + kolor +
(JAKI) + (CZEGO)

2. farba

Definicja

substancja barwiąca

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała przedmioty związane z pielęgnacją ciała

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  barwnik

Połączenia

  • zmywalny kolor
  • nałożyć/nakładać kolor (na włosy); wlewać kolor
  • malować kolorem

Cytaty

Dominującym sposobem zdobienia była technika czerwonofigurowa, ale wyrabiano też naczynia malowane pastelowymi kolorami na białym tle.

źródło: KWSJP: Maria Nowicka: Z dziejów malarstwa greckiego i rzymskiego, 1988

[...] złączył się z kupą podobnych próżniaków, nauczył się od nich wiele śmiało i bez zająknienia gadać, obiecywać wszystko, aby nic nie dotrzymać i pojął łatwo, jak zaprawiać wódkę różnymi kolorami [...].

źródło: KWSJP: Teresa Kuczyńska: Czego to człowiek nie wymyśli, 1972

Dyżurnym tematem poligraficznych sporów jest: w jakiej kolejności nakładać kolory. Wszyscy się zgadzają, że kolejność ma znaczenie, ale każda kombinacja ma swoich zagorzałych wielbicieli i wrogów.

źródło: NKJP: Paweł Wujec: Ruszyła maszyna, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1995-02-24

Po pierwszym rozjaśnieniu na włosy trzeba nałożyć zmywalny kolor, bo mogą mieć bardzo brzydką barwę.

źródło: Internet

[...] on właśnie ujawnił ich akcję, mianowicie w dwóch pismach równocześnie, a oba były inspirowane przez ten sam ośrodek, jakkolwiek jedno mieniło się „postępowo-katolickim”, a drugie miało w nagłówku proletariackie hasło i drukowało tytuły czerwonym kolorem [...].

źródło: KWSJP: Tadeusz Hołuj: Raj, 1972

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kolor
kolory
D. koloru
kolorów
C. kolorowi
kolorom
B. kolor
kolory
N. kolorem
kolorami
Ms. kolorze
kolorach
W. kolorze
kolory

3. w kartach

Definicja

karc. 
oznaczenie występujące w grze w karty - każdy z czterech zespołów kart, mający ten sam symbol i barwę

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

Połączenia

  • młodszy, starszy kolor; kolor karciany
  • kolor w kartach
  • licytować kolor
  • wejść kolorem

Cytaty

Jest nawet specjalna konwencja zwana kontrą Leightnera, która nakazuje graczowi, będącemu na pierwszym wiście, wyjść w pierwszy licytowany kolor dziadka.

źródło: NKJP: Julian Klukowski: Brydż, Gazeta Wyborcza, 1992-10-02

Kontra oznacza w zasadzie czwórkę (czwórki) w nielicytowanym kolorze starszym, niemniej może być też dana z silną kartą bez możliwości zgłoszenia innej odzywki.

źródło: Internet

[...] mówię 2 piki, wskazując młodszy kolor, a partner gra 3 trefle, no i wiadomo, nie trafił [...].

źródło: Internet

Każdy karciany kolor składa się z 13 kart, co odpowiada ilości miesięcy księżycowych w roku kalendarzowym.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kolor
kolory
D. koloru
kolorów
C. kolorowi
kolorom
B. kolor
kolory
N. kolorem
kolorami
Ms. kolorze
kolorach
W. kolorze
kolory

Frazeologizmy

barwa ochronna
biskupi kolor
ciepły kolor
gorący kolor
coś nabiera rumieńców
coś nabiera kolorów
coś nabrało rumieńców
coś nabrało kolorów
do wyboru, do koloru
jak ślepy o kolorach
kolor podstawowy
non stop kolor
pod kolor II
pod kolor I
w czarnych barwach
w czarnych kolorach
w ciemnych kolorach
w kolorze I
w kolorze II
w różowych barwach
w różowych kolorach
w jasnych kolorach
zimny kolor
chłodny kolor
Data ostatniej modyfikacji: 18.10.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj