Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | karpiel |
karpiele |
|
| D. | karpiela |
karpieli karpielów |
|
| C. | karpielowi |
karpielom |
|
| B. | karpiel |
karpiele |
|
| N. | karpielem |
karpielami |
|
| Ms. | karpielu |
karpielach |
|
| W. | karpielu |
karpiele |
Pochodzenie
Pochodzenie niejasne. Być może przekształcenie szwedz. kålraps 'brukiew' (> *karpal > karpiel) - to Szwedzi spopularyzowali ten gatunek warzywa w Europie. Karłowicz łączył ten wyraz z wyrazem kalafior (daw. m.in. karafioł), jednak różnica między kalafiorem a brukwią jest znaczna, co osłabia hipotezę o przeniesieniu nazwy jednego warzywa na drugie.
1.a roślina
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin owoce i warzywa
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny uprawne
Cytaty
|
Okopano karpiele, wetknięto tyki dla wąsatego grochu, a tam, gdzie żyto na piaskach posiano, zagarnięto już sierpem pierwsze pokosy. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Emilia z kwiatem lilii leśnej, 1993 |
|
|
Znosili do roznieconych ognisk karpiele i rzepę, buraki cukrowe i pastewne i jeszcze miękkie kolby kukurydzy. źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz, 1967 |
|
|
Kto z mieszczuchów jeszcze wie, jak wygląda karpiel rosnący w polu? źródło: NKJP: Jerzy Wideł: Karpiel jak ananas, Gazeta Krakowska, 2004-08-04 |
1.b do jedzenia
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin owoce i warzywa
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | brukiew |
Cytaty
|
Wyróżnienie za karpiele, czyli brukiew otrzymała Rozalia Rojek z Rupniowa-Bednarek (gm. Limanowa). Przekonywała nas, że karpiele można wykorzystywać na wiele sposobów: – Można zasmażać, gotować, zrobić zupę i upiec. źródło: NKJP: Ireneusz Pawlik: Wypadek jeleni, Gazeta Krakowska, 2004-09-14 |
|
|
Spróbować można było m.in. karpieli z flakami, kwaśnicy, gulaszu spiskiego, klusek parowych, moskoli z boczkiem lub bryndzą. źródło: NKJP: (zach): Dziedzictwo regionu, Gazeta Krakowska, 2002-12-10 |
|
|
– Jadło się to, co ziemia urodziła – grule, karpiele, kapustę, buraki – mówi Józefa Kuchta, która od lat organizuje w Łopusznej słynne konkursy jadła góralskiego. źródło: NKJP: Agnieszka Świst: Góralskie niebo w gębie, Gazeta Krakowska, 2002-07-20 |
|
|
Pierwszą potrawą był chleb z solą i czosnkiem. Następnymi grzyby, kiesełycia, barszcz, pierogi, ziemniaki z kapustą, groch, fasola, bób, gotowane karpiele, kompot z suszonych owoców i śledź. źródło: NKJP: (rob): Wigilia 6 stycznia, Gazeta Krakowska, 2002-01-05 |
|
|
Polecam zupę grzybową, zupę z karpieli z wieprzowiną, pierogi z bobem, rydze po cygańsku, gołąbki z tarcioków, rosół z jelenia, a do popicia – litworówkę i miętówkę, własnej roboty! źródło: NKJP: Agnieszka Szymaszek: Rosół z jelenia, Gazeta Krakowska, 2004-11-23 |