UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ścisłość

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny:

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ścisłość
ścisłości
D. ścisłości
ścisłości
C. ścisłości
ścisłościom
B. ścisłość
ścisłości
N. ścisłością
ścisłościami
Ms. ścisłości
ścisłościach
W. ścisłości
ścisłości

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

Zob. ścisły

1. kontaktu

Definicja

cecha czegoś, co charakteryzuje się bezpośredniością, brakiem barier

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Cytaty

Jako wskaźniki do określenia integracji społecznej służyć powinny: 1. częstotliwość oraz ścisłość kontaktów między osobami określonej grupy; 2. istnienie określonej ilości norm i reguł w łonie społeczności.

źródło: Władysław Jacher: Moralność jako czynnik integracji społecznej w ujęciu Emila Durkheima, Collectanea Theologica, 1972 (bazhum.muzhp.pl)

W ostatecznej wersji poematu Norwid wymienił „pieśń” na „tęczę” [...] po to, by podkreślić ścisłość związków genialnego kompozytora i pianisty z muzyką ludową i jej twórcami, z całym zresztą narodem: wszak tęcza jest dla poety symbolicznym „łukiem przymierza”!

źródło: NKJP: Zbigniew Lisowski: Poznawanie poezji. Interpretacje, 2008

Kwestia umieszczenia elementów tarczy w Polsce jest częścią szerszej problematyki ścisłości sojuszu z USA.

źródło: Internet: historycy.org

2. nadzoru

Definicja

cecha czegoś, co jest określone lub wyrażone w sposób jasny, konkretny i uporządkowany, przez co nie budzi żadnych wątpliwości

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  precyzja, precyzyjność
sprzeczne:  nieprecyzyjność, nieścisłość

Połączenia

  • historyczna, naukowa ścisłość
  • ścisłość obserwacji, relacji, znaczenia; danych, informacji
  • dodać coś, przypomnieć coś dla ścisłości; dodać coś, powiedzieć coś, zaznaczyć coś gwoli ścisłości

Cytaty

W opowieści biblijnej uderza ścisłość historyczna w odtwarzaniu obyczajów egipskich.

źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963

Pamięć miałeś raczej usłużną niż wierną, ponosiła cię fantazja, ale czy to nie jest dla pisarza ważniejsze niż dokumentalna ścisłość?

źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004

To na Wawelu od roku 1320 koronowano naszych władców, a od roku 1333 grzebano królów, choć gwoli ścisłości dodajmy, że były pewne wyjątki.

źródło: NKJP: Michał Rożek: Symbolika i magia Krakowa, 2000

[...] praca uderza ścisłością obserwacji, pieczołowitym kontrolowaniem warunków doświadczenia, ostrożnością w rozumowaniu.

źródło: NKJP: Andrzej Szczeklik: Kore: o chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny, 2007

3. postu

Definicja

cecha czegoś związanego z regułami lub ograniczeniami, których należy bezwzględnie i bezwyjątkowo przestrzegać

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • ścisłość procedury, reguł

Cytaty

Fuga [...] ze względu na ścisłość reguł panujących podczas jej pisania często porównywana jest do jednej z najbardziej kunsztownych form literackich - sonetu.

źródło: NKJP: Internet

Prawdziwe dzieła sztuki różnią się od popularnych produktów nie ścisłością realizacji uznawanych reguł formalnych, ale właśnie swobodą w ich stosowaniu i interpretowaniu.

źródło: Arnold Hauser: Filozofia historii sztuki, 1970

Strukturalizm lingwistyczny [...] w tym samym stopniu spełniał oczekiwania jako metoda gwarantująca wysoki poziom ścisłości procedur i uzyskanych wyników, co budził obawy, że jego ambicje w innej niż macierzysta dziedzinie obciążone są zbyt wielkim stopniem ryzyka.

źródło: NKJP: Jerzy Święch: Nowoczesność. Szkice o literaturze polskiej XX wieku, 2007

4. zabudowy

Definicja

cecha czegoś, co jest złożone z elementów, które ściśle do siebie przylegają

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zwartość

Cytaty

Druga faza osiedla różyckiego [...] i osada w Wólce Łasieckiej odpowiadają starszemu i młodszemu okresowi rzymskiemu. W przypadku osad pierwszej grupy chronologicznej widoczna jest przede wszystkim ścisłość zabudowy oraz jej wyraźnie wspólnotowy charakter.

źródło: Justyn Skowron: Kultura przeworska w rejonie środkowej i dolnej Bzury. Studium z dziejów osadnictwa, Folia Praehistorica Posnaniensia, 2005 (epozytorium.amu.edu.pl)

Ścisłość, spoistość skóry na podeszwy jest zasadniczą jej cechą, gdyż od stopnia ścisłości i zwartości zależy jej nasiąkliwość i przemakalność.

źródło: Jerzy Kryński: Towaroznawstwo dla szkół handlowych, 1951 (SJPDor)

Pomiar ścisłości dzianiny na długości 10 cm (100 mm) jest dokładniejszy niż na długości 1 cm (10 mm).

źródło: NKJP: Internet

5. umysłu

Definicja

cecha czegoś charakteryzującego się logiką i precyzją

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • ścisłość myślenia, umysłu
  • ścisłość w myśleniu

Cytaty

Że Einstein był osobowością zupełnie inną, to nie ulega kwestii. Jego umysł wykazywał zadziwiającą ścisłość [...].

źródło: NKJP: Marek Jarosz: Poznawanie świata, 2003

Cechą najczęściej wybieraną jako konieczna przez kierowników działów organizacji jest odpowiedzialność [...]. Na dalszych miejscach znalazły się: opanowanie – ok. 11%, energia i ścisłość w myśleniu – po ok. 10%.

źródło: NKJP: Jolanta Szaban: Cechy kierownika jako element diagnozy organizacyjnej, Humanizm Pracy, 1973

Kridl, urodzony w 1882 we Lwowie, tam studiował polonistykę, ale tam też przejął się ścisłością myślenia filozofów i wymieniał ich nazwiska: Twardowski, Łukasiewicz, Kotarbiński, Husserl.

źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Abecadło Miłosza, 1997

6. kierunku

Definicja

cecha czegoś, co odnosi się do nauk matematycznych i przyrodniczych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka działalność naukowa

Połączenia

  • matematyczna ścisłość
  • ścisłość logiki, matematyki

Cytaty

„Matematyczne” ujęcie twierdzeń danej dyscypliny naukowej nadaje im matematyczną ścisłość, a także - poprzez zwiększenie stopnia precyzji wyprowadzania wniosków i konsekwencji - wysoki stopień ich sprawdzalności.

źródło: NKJP: Jerzy Brzeziński: Metodologia badań psychologicznych, 1996

[...] powołam się na jednego z moich ulubionych filozofów – Arystotelesa, który powiedział, chyba we wstępie do „Etyki”, że nie we wszystkich dyscyplinach należy poszukiwać takiego samego stopnia ścisłości, co w matematyce.

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 71. posiedzenia Senatu RP w dniu 25 kwietnia 1996 r.

Początkowo Rudzki studiował geografię i geologię, potem, niezadowolony z małej ścisłości tych nauk, przestudiował wyższą matematykę i fizykę teoretyczną, wreszcie ostatecznie poświęcił się geofizyce, którą sam uważał za swą specjalność, a także astronomii.

źródło: NKJP: Janusz Pagaczewski: Maurycy Pius Rudzki – geofizyk i astronom (1862–1916), Urania, 1957

Frazeologizmy

jeśli chodzi o ścisłość
Data ostatniej modyfikacji: 26.03.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj