Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. dziki
1. człowiek niecywilizowany
Definicja
Noty o użyciu
Współcześnie wyraz uważany za obraźliwy.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | dziki |
Połączenia
- dobry, szlachetny dzikus
- dzikusy i barbarzyńcy
- banda dzikusów
Cytaty
|
- Popatrzcie, panowie! Niby dzikus, a umie okazać wdzięczność. Poczciwy to musi być chłopak, ale ma osobliwy sposób objawiania przyjaznych uczuć... Wdzięczny jestem losowi, że to nie ja go uratowałem! źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1965 |
|
|
„[...] Dobór naturalny wszak mógłby jedynie obdarzyć dzikusa mózgiem nieco tylko doskonalszym od mózgu małpy. A przecież jego mózg i mózg przedstawiciela naszego uczonego społeczeństwa są tak bardzo do siebie podobne.” źródło: NKJP: Marcin Ryszkiewicz: Przepis na człowieka, 1996 |
|
|
Nie jesteśmy dzikusami, lecz cywilizowanymi ludźmi. To wspaniałe uczucie być silnym i zmuszać innych do podporządkowania się słusznej sprawie - obojętne, jakakolwiek by ona była. Ziemię bierzemy w posiadanie. Jest naszym obowiązkiem cywilizować narody. źródło: NKJP: Roman Nacht: Podwójna spirala, 2005 |
|
|
Prędzej czy później natkniemy się tu na jakąś bandę dzikusów, obliczał Hunt, rozglądając się z lękiem po cieniach ulicznego kanionu [...]. źródło: NKJP: Jacek Dukaj: Czarne Oceany, 2001 |
|
|
W trakcie nocy poślubnej okazało się, że ulubioną pieszczotą tych dzikusów jest wzajemne obgryzanie sobie rzęs. źródło: NKJP: Kinga Dunin: Tabu, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dzikus |
dzikusi |
ndepr |
| dzikusy |
depr | ||
| D. | dzikusa |
dzikusów |
|
| C. | dzikusowi |
dzikusom |
|
| B. | dzikusa |
dzikusów |
|
| N. | dzikusem |
dzikusami |
|
| Ms. | dzikusie |
dzikusach |
|
| W. | dzikusie |
dzikusi |
ndepr |
| dzikusy |
depr |
2. człowiek niewychowany
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
Połączenia
- banda dzikusów
Cytaty
|
Sądzisz, że którykolwiek dzikus z tej dzielnicy zrozumiałby treść dowolnej debaty politycznej? źródło: NKJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001 |
|
|
Bolszewickie hordy do dziś kojarzą mi się z dzikusami, którzy katolickie świątynie traktowali jak stajnie lub obory dla zwierząt [...]. źródło: NKJP: Piotr Tymczak: Ułan z krwi i kości, Dziennik Polski, 2005-11-10 |
|
|
Ale jak ma przyjechać gromada dzikusów mieniących się kibicami i wywoływać ekscesy oraz burdy na stadionie i poza nim, to może i lepiej, że do tego pojedynku nie dojdzie. źródło: NKJP: (AW): Boją się zniszczeń i burd w mieście, Dziennik Łódzki, 2003-08-23 |
|
|
Gdy ochrona odmówiła mężczyznom wejścia do lokalu, któryś z nich zaintonował pieśń klubową i cała chmara tych dzikusów zaczęła rozbijać ogródek piwny. źródło: NKJP: Krzysztof Oremus: Jatka po meczu, Trybuna Śląska, 2002-07-01 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dzikus |
dzikusi |
ndepr |
| dzikusy |
depr | ||
| D. | dzikusa |
dzikusów |
|
| C. | dzikusowi |
dzikusom |
|
| B. | dzikusa |
dzikusów |
|
| N. | dzikusem |
dzikusami |
|
| Ms. | dzikusie |
dzikusach |
|
| W. | dzikusie |
dzikusi |
ndepr |
| dzikusy |
depr |
3. człowiek nieśmiały
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
Cytaty
|
Zdumiewające. Ale ty, taki dzikus, chętnie chodziłaś do przedszkola. Nie wiem, co cię tak odmieniło. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Jasność i dal. Wspomnienia z nie-pamięci, 2003 |
|
|
Dla chłopca, trochę dzikusa, jak to chłopcy bywają, całowanie w rękę, a jeszcze - na dodatek - całowanie mężczyzny, wydawało się obyczajem głupim i mocno zawstydzającym. źródło: NKJP: Lechosław Herz: Wardęga: Opowieści z pobocza drogi, 2010 |
|
|
– Ale nie ucieka pan w towarzystwo innych ludzi… źródło: NKJP: Anna Gronczewska: Od „Puchatka” do „Bartimpeksu”, Gazeta Krakowska, 2003-06-23 |
|
|
Hrabal [...] stał się z dnia na dzień bożyszczem całego kraju. [...] Mimo sukcesów pisarz pozostał onieśmielonym dzikusem, stroniącym od oficjalnych salonów i czującym się najlepiej w przedmiejskich piwiarniach. źródło: NKJP: Andrzej Jagodziński: 25 lat temu - Czechosłowacja - sierpień '68, Gazeta Wyborcza, 1993-08-20 |
|
|
Moje dzieci to dzikusy [...] - boja się innych dzieci, nie umieją się z nimi bawić. źródło: Internet: kafeteria.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dzikus |
dzikusi |
ndepr |
| dzikusy |
depr | ||
| D. | dzikusa |
dzikusów |
|
| C. | dzikusowi |
dzikusom |
|
| B. | dzikusa |
dzikusów |
|
| N. | dzikusem |
dzikusami |
|
| Ms. | dzikusie |
dzikusach |
|
| W. | dzikusie |
dzikusi |
ndepr |
| dzikusy |
depr |
4. zwierzę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt
Cytaty
|
W 1992 r. wypuściliśmy w Kampinosie samicę rysia, Teresę, która nie pamiętała lasu od kilku pokoleń. [...] Rok później okazało się, że Teresa ma dziecko. To był 10-miesięczny samiec, prawdziwy dzikus [...]. Skąd wiedziała, jak wychowywać młode, jak uczyć je polowania? źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Papuga na rowerze, Polityka, 2000-11-04 |
|
|
Koty blokowe są dzikusami i dla nas lepiej, że tak jest. Powinniśmy uszanować ich wolność, nie chwytać i nie dotykać za wszelką cenę. źródło: NKJP: Maria Chudy: Koty i my, Goniec Osiedlowy nr 7, 1996 |
|
|
Większość złapanych przez nas dzikusów po krótkim czasie zaczyna zachowywać się jak domowe koty - mruczą, domagają się głaskania, bezbłędnie trafiają do kuwety ze żwirkiem - mówi Elżbieta, która wraz ze swoją babcią dokarmia, leczy, sterylizuje i znajduje domy dla sporego stada nowohuckich kotów. źródło: NKJP: Barbara Matoga: Koty i ludzie, Dziennik Polski, 2008-05-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dzikus |
dzikusy |
|
| D. | dzikusa |
dzikusów |
|
| C. | dzikusowi |
dzikusom |
|
| B. | dzikusa |
dzikusy |
|
| N. | dzikusem |
dzikusami |
|
| Ms. | dzikusie |
dzikusach |
|
| W. | dzikusie |
dzikusy |