UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

czkawka

Chronologizacja

1806, Bańk
Od XV w. szczkawka.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. czkawka
czkawki
D. czkawki
czkawek
C. czkawce
czkawkom
B. czkawkę
czkawki
N. czkawką
czkawkami
Ms. czkawce
czkawkach
W. czkawko
czkawki

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

Zob. czkać

1. dolegliwość

Definicja

dolegliwość spowodowana skurczami przepony, objawiająca się tym, że człowiek, wdychając gwałtownie powietrze, wydaje charakterystyczne odgłosy przypominające urywane okrzyki

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  skurcz

Połączenia

  • pijacka; męcząca, uporczywa, uciążliwa czkawka
  • atak czkawki
  • czkawka dokucza komuś, męczy kogoś, wstrząsa kimś
  • dostać/dostawać, pozbyć się czkawki
  • mieć czkawkę

Cytaty

Najprostszym sposobem na zwalczenie czkawki jest wstrzymanie oddechu przez dłuższą chwilę i wolne wypuszczenie powietrza z płuc. Niektórzy w takich sytuacjach wypijają wolno wodę lub spożywają cukier.

źródło: NKJP: X: Dolegliwości / Walka z czkawką. Wstrzymaj powietrze, Polska Głos Wielkopolski, 2006-10-10

Kazio, któremu dwa dni później opowiedziałem o mojej przygodzie w metrze, aż czkawki dostał ze śmiechu. Śmiał się zresztą długo i szczerze, toteż kiedy wreszcie przestał czkać i się dławić, zaproponowałem, abyśmy uczcili mój spryt i zwycięstwo [...].

źródło: NKJP: Zdzisław Szczepaniak: Dziewczyna z Trogiru i inne opowiadania, 2005

Charakterystyczny odgłos czkawki pojawia się pod wpływem nagłego wdechu i zamknięcia w tym czasie jednej z chrząstek krtani – głośni.

źródło: NKJP: (KZ): Kiedy coś się odbija czkawką..., Dziennik Zachodni, 2006-01-07

Na czkawkę szczególnie narażone są osoby znerwicowane i małe dzieci. Maluchy dostają czkawki, gdy, pijąc coś z butelki, nałykają się przy okazji powietrza

źródło: NKJP: szer: Skąd się bierze czkawka?, Dziennik Łódzki, 2003-10-04

2. nieprzyjemne konsekwencje

Definicja

pot. 
coś nieprzyjemnego, co jest konsekwencją jakiegoś zdarzenia, procesu lub sytuacji z przeszłości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Cytaty

W sobotni wieczór Jogi z niczym się nie musiał żegnać, ale jakąś czkawkę po wizytach na stołecznym stadionie mieć pewnie będzie. Musi bowiem wpisać sobie w życiorys, że niemiecka narodowa drużyna pod jego wodzą po raz pierwszy przegrała z Polską.

źródło: Internet: katowickisport.pl

Inaczej do kwestii zadłużania podchodzą Polacy, wyrwani z socjalistycznej ekonomii raptem 22 lata temu, inaczej Bośniacy, którzy do dziś odczuwają czkawkę po bałkańskiej wojnie i muszą się zmagać z 40-proc. bezrobociem [...].

źródło: Internet: biznes.nf.pl

Za czkawkę po średniowiecznym katolicyzmie należy uznać fakt, że większość nawet dobrze wykształconych osób sądzi, iż każdy musi w coś wierzyć [...].

źródło: Internet: astromaria.wordpress.com

To jest czkawka po powodzi z 1997 roku. Wówczas w tych dwóch miejscach doszło do groźnego osunięcia się ziemi. Grunt od tego czasu ustabilizował się, co nie znaczy, że bezpiecznie tam mieszkać.

źródło: NKJP: Wojciech Chmura: Krajobraz po tąpnięciu, Dziennik Polski, 2006-03-07

Ciągle mam czkawkę po kampanii prezydenckiej. Bardzo dobrze, że się w nią nie zaangażowaliście.

źródło: NKJP: Listy, CKM nr 11, 2000

Składnia

bez ograniczeń + czkawka +
po CZYM

Frazeologizmy

coś odbija się czkawką
coś powraca czkawką
coś odbiło się czkawką
coś odbija się czkawką
coś powraca czkawką
Data ostatniej modyfikacji: 05.01.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj