UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

akrostych

Chronologizacja

1694, Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. akrostych
akrostychy
D. akrostychu
akrostychów
C. akrostychowi
akrostychom
B. akrostych
akrostychy
N. akrostychem
akrostychami
Ms. akrostychu
akrostychach
W. akrostychu
akrostychy

Pochodzenie

gr. akrostichís

1. wiersz

Definicja

lit. 
wiersz, w którym początkowe litery, sylaby lub słowa wersów lub zwrotek tworzą wyraz albo zdanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  wiersz

Połączenia

  • znane akrostychy
  • odmiana akrostychu; autorzy, twórcy akrostychów

Cytaty

Księgę zamyka poemat w formie alfabetycznego akrostychu, będącego pochwałą cnotliwej niewiasty.

źródło: NKJP: Witold Tyloch: Dzieje ksiąg Starego Testamentu : szkice z krytyki biblijnej, 1981

Modlitwa abecadłowa jest pisana dwunastozgłoskowcem ułożonym w akrostych, zawierający wszystkie litery alfabetu słowiańskiego (głagolicy).

źródło: NKJP: Internet

Gdy z pierwszego wersu każdej zwrotki weźmiemy pierwszą sylabę, otrzymamy: POMOŻ (pomóż). Zwrotek jest 16, a wszystkie pierwsze sylaby układają się w zdanie: Pomoż, Panie, słuszce [służce] twemu, Andrzeiowi Trzecieskiemu. Wiersz taki, dość popularny w XVI w., nazywamy akrostychem .

źródło: NKJP: Jerzy Ziomek: Renesans, 1973

[...] wśród polskich twórców najbardziej znanych akrostychów są m.in. Mikołaj Rej i Jan Andrzej Morsztyn.

źródło: NKJP: Aleksander Trzaski: Humory Miry Zimińskiej - Sygietyńskiej, Dziennik Zachodni, 2003-03-14

Poeta, członek Zakopiańskiego Klubu Literackiego „Tra-Wers”, zaprezentował swoje akrostychy.

źródło: NKJP: (KOV): Akrostychy, Dziennik Polski, 2006-11-14

2. wyraz

Definicja

lit. 
wyraz, który został utworzony z pierwszych liter innych wyrazów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Cytaty

Jednym z historycznych przykładów akrostychu jest grecka nazwa znaku rozpoznawczego chrześcijan (czyli ryby): ichthys . Zawiera ona pierwsze litery słów oznaczających: Jezus Chrystus, Syn Boży, Zbawiciel - w transkrypcji w greki: Iesus Christus Theou Yios Soter.

źródło: NKJP: Internet

Pieśń ta - choć bez ostatniej zwrotki - znana jest z Rytmów Sępa Szarzyńskiego. I mimo tego niewątpliwego uszkodzenia tekstu w Rytmach (w całości bowiem pierwsze litery każdego pierwszego wiersza kolejnych strof tworzą akrostych: ZOPHIA), spór o autorstwo został rozstrzygnięty na korzyść Sępa.

źródło: NKJP: Jerzy Ziomek: Renesans, 1973

Data ostatniej modyfikacji: 30.11.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj