UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zemleć

Chronologizacja

1470, SStp

Pochodzenie

Zob. mleć

1. ziarno

Definicja

zrobić z czegoś miazgę lub proszek w urządzeniu z obracającymi się częściami

Warianty

zmielić

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

rozetrzeć

Połączenia

zemleć bułkę, jedzenie, kaszę, kawę, mięso, orzechy, pszenicę, wątróbkę, wieprzowinę, wołowinę, zboże, ziarno, ziemniaki; banknoty, gałęzie, liście, papier, tekturę, węgiel
zemleć na miazgę, na papkę, na pył, na proszek
zemleć w malakserze, w maszynce, w młynku, w żarnach
zemleć drobno, grubo, niedokładnie; dwukrotnie
chcieć, kazać, móc, musieć zemleć; należy, trzeba zemleć
zemleć i dodać cukru, zemleć i gotować, zemleć i spalić, zemleć i sparzyć, zemleć i sprzedać, zemleć i wymieszać; zemleć lub utrzeć; obrać i zemleć, pokrajać i zemleć
zmielony imbir, kminek, pieprz; zmielona gorczyca, kawa; zmielone ziele angielskie

Cytaty

	W pierwszy dzień jesieni Misia zmełła w młynku porcję prawdziwej kawy, wsypała ją do szklanki i zalała wrzątkiem. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996
	Kiedy byłam na Syberii, bardzo się przeziębiłam i dostałam zapalenia opłucnej. Wyleczył mnie miejscowy znachor, który poradził mojej mamie, żeby zmełła gorczycę i sparzyła ją wrzątkiem. źródło: NKJP: Medycyna na codzień, Życie na gorąco, 1999, nr 41
	[...] rolnik, chcąc zemleć zboże w młynie położonym w sąsiedniej miejscowości, ale należącej już do innej gminy, zmuszony był prosić władze o przepustkę. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 42. posiedzenia Senatu RP w dniu 16 marca 1995 r.
	[...] ugotowane ślimaki zmełłyśmy, dodałyśmy czosnek i zieleninę, i tak przygotowanym farszem napełniłyśmy muszle po ostrygach. źródło: NKJP: Jarosław Cybulski, Adam Chrząstowski: Zaprosili nas Jolanta i Bolesław Marschallowie, Kuchnia, 1998, nr 5
	Po drugiej stronie ul. Młyńskiej znajduje się tama i wodospad, który napędzał kiedyś młyńskie koło. Zmełło ono pewnie sporo zboża, bo właściciela było stać na postawienie […] okazałej secesyjnej kamienicy. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zmielę	zmielemy
2 os.	zmielesz	zmielecie
3 os.	zmiele	zmielą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zmełłem +(e)m zmełł	zmełłam +(e)m zmełła	zmełłom +(e)m zmełło	zmełliśmy +(e)śmy zmełli	zmełłyśmy +(e)śmy zmełły
2 os.	zmełłeś +(e)ś zmełł	zmełłaś +(e)ś zmełła	zmełłoś +(e)ś zmełło	zmełliście +(e)ście zmełli	zmełłyście +(e)ście zmełły
3 os.	zmełł	zmełła	zmełło	zmełli	zmełły

bezosobnik: zmielono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zmielmy
2 os.	zmiel	zmielcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zmełłbym bym zmełł	zmełłabym bym zmełła	zmełłobym bym zmełło	zmełlibyśmy byśmy zmełli	zmełłybyśmy byśmy zmełły
2 os.	zmełłbyś byś zmełł	zmełłabyś byś zmełła	zmełłobyś byś zmełło	zmełlibyście byście zmełli	zmełłybyście byście zmełły
3 os.	zmełłby by zmełł	zmełłaby by zmełła	zmełłoby by zmełło	zmełliby by zmełli	zmełłyby by zmełły

bezosobnik: zmielono by

bezokolicznik: zemleć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zmełłszy

gerundium: zmielenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zmielenie	zmielenia
D.	zmielenia
C.	zmieleniu	zmieleniom
B.	zmielenie	zmielenia
N.	zmieleniem	zmieleniami
Ms.	zmieleniu	zmieleniach
W.	zmielenie	zmielenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zmielony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zmielony	zmielony	zmielony	zmielone	zmielona
D.	zmielonego	zmielonego	zmielonego	zmielonego	zmielonej
C.	zmielonemu	zmielonemu	zmielonemu	zmielonemu	zmielonej
B.	zmielonego	zmielonego	zmielony	zmielone	zmieloną
N.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmieloną
Ms.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zmieleni	zmieleni	zmielone	zmielone
D.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielonych
C.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym
B.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielone
N.	zmielonymi	zmielonymi	zmielonymi	zmielonymi
Ms.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielonych

odpowiednik aspektowy: mleć

Składnia

Rz_osobowy	+	zemleć	+	CO + (na CO) + (w CZYM)
Rz_nieżywotny	+	zemleć	+	CO + (na CO)

2. mąkę

Definicja

uzyskać poprzez rozcieranie czegoś

Warianty

zmielić

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Połączenia

zemleć mąkę
zemleć w żarnach

Cytaty

Nasza osada będzie się tym różniła od parku etnograficznego, że będzie żywa. Zwiedzający ją nie tylko będą mogli zobaczyć stare domy czy narzędzia, ale także przekonać się, jak były wykorzystywane w praktyce, oraz samemu spróbować na przykład zemleć mąkę w żarnach.

źródło: NKJP: Artur Pedryc: Potrzebny jest plan zagospodarowania terenu, Echo Dnia, 2007-10-25

Świeżo zmielona mąka nie nadaje się do wypieku chleba. Jej zasadniczym mankamentem jest brak właściwości wytwarzania gazów, dzięki którym chleb „rośnie”.

źródło: NKJP: Nasz chleb powszedni, Jestem gotów do pomocy, 1968, nr 7

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zmielę	zmielemy
2 os.	zmielesz	zmielecie
3 os.	zmiele	zmielą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zmełłem +(e)m zmełł	zmełłam +(e)m zmełła	zmełłom +(e)m zmełło	zmełliśmy +(e)śmy zmełli	zmełłyśmy +(e)śmy zmełły
2 os.	zmełłeś +(e)ś zmełł	zmełłaś +(e)ś zmełła	zmełłoś +(e)ś zmełło	zmełliście +(e)ście zmełli	zmełłyście +(e)ście zmełły
3 os.	zmełł	zmełła	zmełło	zmełli	zmełły

bezosobnik: zmielono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zmielmy
2 os.	zmiel	zmielcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zmełłbym bym zmełł	zmełłabym bym zmełła	zmełłobym bym zmełło	zmełlibyśmy byśmy zmełli	zmełłybyśmy byśmy zmełły
2 os.	zmełłbyś byś zmełł	zmełłabyś byś zmełła	zmełłobyś byś zmełło	zmełlibyście byście zmełli	zmełłybyście byście zmełły
3 os.	zmełłby by zmełł	zmełłaby by zmełła	zmełłoby by zmełło	zmełliby by zmełli	zmełłyby by zmełły

bezosobnik: zmielono by

bezokolicznik: zemleć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zmełłszy

gerundium: zmielenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zmielenie	zmielenia
D.	zmielenia
C.	zmieleniu	zmieleniom
B.	zmielenie	zmielenia
N.	zmieleniem	zmieleniami
Ms.	zmieleniu	zmieleniach
W.	zmielenie	zmielenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zmielony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zmielony	zmielony	zmielony	zmielone	zmielona
D.	zmielonego	zmielonego	zmielonego	zmielonego	zmielonej
C.	zmielonemu	zmielonemu	zmielonemu	zmielonemu	zmielonej
B.	zmielonego	zmielonego	zmielony	zmielone	zmieloną
N.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmieloną
Ms.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zmieleni	zmieleni	zmielone	zmielone
D.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielonych
C.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym
B.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielone
N.	zmielonymi	zmielonymi	zmielonymi	zmielonymi
Ms.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielonych

odpowiednik aspektowy: mleć

Składnia

zemleć

CO + (w CZYM)

3. przekleństwo

Definicja

wypowiedzieć coś niewyraźnie, przez zaciśnięte zęby

Warianty

zmielić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wymamrotać

Połączenia

zemleć przekleństwo, niecenzuralne słowo, słówko
zemleć w ustach, w zębach

Cytaty

	Poprzez szum wody, płynącej z sitka, słyszała kroki na schodach. I czyjaś pięść zabębniła w drzwi łazienki. - Wyłaź, Mirka! Już godzinę czekam! Zmełła w ustach przekleństwo. źródło: NKJP: Krystyna Boglar: Zobaczysz, że pewnego dnia..., 1996
	My napinamy muskuły, przelewamy krew, święcimy we własnym gronie nieznane reszcie świata rocznice - a górą i tak zawsze są Czesi. - Że co, ci... - i tu zapewne niejeden czytelnik z wściekłością zmiele w ustach niecenzuralne słówko. źródło: NKJP: Aleksander Kaczorowski: Dobry wojak Czech, Polityka, 2004
	Zaczęliśmy przeszukiwać dom, ale nagle gdzieś z piwnicy wylazło takie pier... - Zmełł końcówkę słowa, sapnął. źródło: NKJP: Eugeniusz Dębski: Aksamitny Anschluss, 2001
	Przez chwilę wydawało się, że w krótkich a dobranych słowach skomentuje. Trankwilus też chyba tego oczekiwał, bo uniósł pałkę i cofnął się o krok dla lepszego rozmachu. Ale leżący zgrzytnął tylko zębami i zmełł w nich wszystkie rzeczy niewypowiedziane. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zmielę	zmielemy
2 os.	zmielesz	zmielecie
3 os.	zmiele	zmielą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zmełłem +(e)m zmełł	zmełłam +(e)m zmełła	zmełłom +(e)m zmełło	zmełliśmy +(e)śmy zmełli	zmełłyśmy +(e)śmy zmełły
2 os.	zmełłeś +(e)ś zmełł	zmełłaś +(e)ś zmełła	zmełłoś +(e)ś zmełło	zmełliście +(e)ście zmełli	zmełłyście +(e)ście zmełły
3 os.	zmełł	zmełła	zmełło	zmełli	zmełły

bezosobnik: zmielono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zmielmy
2 os.	zmiel	zmielcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zmełłbym bym zmełł	zmełłabym bym zmełła	zmełłobym bym zmełło	zmełlibyśmy byśmy zmełli	zmełłybyśmy byśmy zmełły
2 os.	zmełłbyś byś zmełł	zmełłabyś byś zmełła	zmełłobyś byś zmełło	zmełlibyście byście zmełli	zmełłybyście byście zmełły
3 os.	zmełłby by zmełł	zmełłaby by zmełła	zmełłoby by zmełło	zmełliby by zmełli	zmełłyby by zmełły

bezosobnik: zmielono by

bezokolicznik: zemleć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zmełłszy

gerundium: zmielenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zmielenie	zmielenia
D.	zmielenia
C.	zmieleniu	zmieleniom
B.	zmielenie	zmielenia
N.	zmieleniem	zmieleniami
Ms.	zmieleniu	zmieleniach
W.	zmielenie	zmielenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zmielony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zmielony	zmielony	zmielony	zmielone	zmielona
D.	zmielonego	zmielonego	zmielonego	zmielonego	zmielonej
C.	zmielonemu	zmielonemu	zmielonemu	zmielonemu	zmielonej
B.	zmielonego	zmielonego	zmielony	zmielone	zmieloną
N.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmieloną
Ms.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zmieleni	zmieleni	zmielone	zmielone
D.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielonych
C.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym
B.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielone
N.	zmielonymi	zmielonymi	zmielonymi	zmielonymi
Ms.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielonych

odpowiednik aspektowy: mleć

Składnia

Rz_osobowy

zemleć

CO + (w CZYM)

4. kogoś

Definicja

pot.

całkowicie pochłonąć kogoś i odebrać mu zdolność trzeźwej oceny sytuacji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

zemleć całkowicie

Cytaty

Rytm naszej cywilizacji potrafi wciągnąć i zemleć człowieka zanim się obejrzy.

źródło: NKJP: W co wierzę, 2007-11-22, Internet

Z nim było mi się jeszcze trudniej umówić. Wracał do hotelu jeszcze później niż Piotr, i spał do wieczora. Zgubiłem jego ślad. Jego także jak Piotra zmełł Paryż.

źródło: NKJP: Jan Kott: Barbac na rue du Bac, Gazeta Wyborcza, 1997-04-19/20

To jest niemożliwe żeby człowiek tak długo wytrzymał uwielbiając jakiś zespolik chłopięcy, chyba że słuchacze są już całkowicie zmieleni przez telewizje i nie odróżniają rzeczywistości od fikcji.

źródło: NKJP: Jest Suuper!, 2005-09-18, Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zmielę	zmielemy
2 os.	zmielesz	zmielecie
3 os.	zmiele	zmielą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zmełłem +(e)m zmełł	zmełłam +(e)m zmełła	zmełłom +(e)m zmełło	zmełliśmy +(e)śmy zmełli	zmełłyśmy +(e)śmy zmełły
2 os.	zmełłeś +(e)ś zmełł	zmełłaś +(e)ś zmełła	zmełłoś +(e)ś zmełło	zmełliście +(e)ście zmełli	zmełłyście +(e)ście zmełły
3 os.	zmełł	zmełła	zmełło	zmełli	zmełły

bezosobnik: zmielono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zmielmy
2 os.	zmiel	zmielcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zmełłbym bym zmełł	zmełłabym bym zmełła	zmełłobym bym zmełło	zmełlibyśmy byśmy zmełli	zmełłybyśmy byśmy zmełły
2 os.	zmełłbyś byś zmełł	zmełłabyś byś zmełła	zmełłobyś byś zmełło	zmełlibyście byście zmełli	zmełłybyście byście zmełły
3 os.	zmełłby by zmełł	zmełłaby by zmełła	zmełłoby by zmełło	zmełliby by zmełli	zmełłyby by zmełły

bezosobnik: zmielono by

bezokolicznik: zemleć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zmełłszy

gerundium: zmielenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zmielenie	zmielenia
D.	zmielenia
C.	zmieleniu	zmieleniom
B.	zmielenie	zmielenia
N.	zmieleniem	zmieleniami
Ms.	zmieleniu	zmieleniach
W.	zmielenie	zmielenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zmielony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zmielony	zmielony	zmielony	zmielone	zmielona
D.	zmielonego	zmielonego	zmielonego	zmielonego	zmielonej
C.	zmielonemu	zmielonemu	zmielonemu	zmielonemu	zmielonej
B.	zmielonego	zmielonego	zmielony	zmielone	zmieloną
N.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmieloną
Ms.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zmieleni	zmieleni	zmielone	zmielone
D.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielonych
C.	zmielonym	zmielonym	zmielonym	zmielonym
B.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielone
N.	zmielonymi	zmielonymi	zmielonymi	zmielonymi
Ms.	zmielonych	zmielonych	zmielonych	zmielonych

Składnia

zemleć

KOGO

Data ostatniej modyfikacji: 14.03.2024