UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ampułka

Chronologizacja

1528, SPXVI

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ampułka
 ampułki
D. ampułki
 ampułek
C. ampułce
 ampułkom
B. ampułkę
 ampułki
N. ampułką
 ampułkami
Ms. ampułce
 ampułkach
W. ampułko
 ampułki

Pochodzenie

łac. ampulla 'buteleczka; banieczka na leki, oliwę itp.'

1.a pojemnik

Definicja

farm. 
mały, hermetycznie zamknięty pojemnik o wydłużonym kształcie, zawierający dawkę jakiejś substancji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  pojemnik

Połączenia

  • szklana; mała; pusta ampułka
  • ampułki do injekcji, do zastrzyków
  • ampułka z cieczą, z płynem; z trucizną; z adrenaliną, z cyjankiem, z insuliną, z morfiną; ampułki z krwią, z lekiem, z winem, z wodą
  • ampułki po leku
  • ampułka i strzykawka; ampułki i kapsułki
  • zawartość ampułki
  • substancja w ampułce
  • ampułka zawiera coś
  • otworzyć/otwierać; rozgryźć, zgryźć ampułkę

Cytaty

Ostrożnie przeniósł zastrzyki w małym chlebaku i patrzył, jak dr Obuchowski kłuje chude nogi Natana Lercha i przelewa w nie bezbarwną ciecz, zawartość szklanych ampułek.

źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971

Pod noszami walały się zużyte waciki i puste ampułki po zaaplikowanych medykamentach. Policzył, że były dwie takie watki i dwie, nie, trzy szklane fiolki po zastrzykach.

źródło: NKJP: Marek Idczak: Słony wiatr, 2007

- Daj tu prawą rękę. Odpiłowała łepek ampułki, napełniła strzykawkę przezroczystym płynem.

źródło: NKJP: Aleksander Minkowski: Szaleństwo Majki Skowron, 1972

1.b zawartość

Definicja

farm. 
zawartość ampułki - pojemnika

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Połączenia

  • ampułki anabolików, cyjanku, hormonu wzrostu, insuliny, interferonu, morfiny, penicyliny, pyralginy, sterydów, testosteronu, zastrzyków
  • ampułki do injekcji, do zastrzyków
  • ampułka kosztuje ileś
  • wypić ampułkę

Cytaty

[...] blada twarz Michała stała się fioletowa, jego ciałem wstrząsały drgawki. Doktor przypomniał sobie, że ma jeszcze adrenalinę, która powinna działać znacznie szybciej: całą ampułkę podał również domięśniowo.

źródło: NKJP: Paweł Huelle: Ostatnia Wieczerza, 2007

Po śniadaniu wypił ampułkę pyralginy i w drogę.

źródło: NKJP: Adam Strączek: Wyznanie lekarza-łapownika, 1995

[...] na etykiecie jest adnotacja, że w ciągu doby można zażyć dwie ampułki – tłumaczy Anna Sokołowska, rzecznik Głównego Inspektora Sanitarnego.

źródło: NKJP: (MF): Superdopalacz, Gazeta Krakowska, 2005-05-24

Jedna ampułka interferonu kosztuje 150 zł, a na całą kurację potrzeba około 150 ampułek.

źródło: NKJP: Koniec leczenia?: Dziennik Polski, 1999-08-02

Składnia

bez ograniczeń + ampułka +
(CZEGO)

2. mszalna

Definicja

rel. 
małe naczynie ze szkła, metalu lub ceramiki do podawania kapłanowi wody i wina podczas mszy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  naczynie

Połączenia

  • ampułki mszalne
  • ampułki do wody i wina mszalnego

Cytaty

W specjalnych ampułkach mszalnych mieści się nie więcej niż 50 ml wina.

źródło: NKJP: (Z.Ch): Świętość w kielichu, Dziennik Bałtycki, 1999-04-28

Zachwyt budzi [...] niewielka monstrancja w kształcie serca, ze sceną ukoronowania Najświętszej Maryi Panny. [...] Obok patera z ampułkami do wody i wina mszalnego .

źródło: NKJP: Zygmunt Chabowski: O archidiecezjalnym muzeum mało kto wie, Dziennik Łódzki, 2001-12-17

Eucharystia przeszła przez wieki niewyobrażalną ewolucję. Były czasy, kiedy nie była sprawowana w żadnej świątyni, nie istniały żadne ołtarze, mszały, nie było dzwonków, kadzidła, tabernakulów, białych wykrochmalonych obrusów, ampułek z wodą i winem, obrazów świętych, ministrantów w komżach, ornatów...

źródło: NKJP: Tomasz Jaeschke: Nierządnice, o moim kapłaństwie i moim Kościele, 2006

3. z olejkiem

Definicja

w starożytności i średniowieczu małe naczynie o wąskiej szyjce do przechowywania płynów, aromatów i leków

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  naczynie

Cytaty

Sprzedawcy wonności unosili w górę maleńkie ampułki pełne cennego olejku.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952
Data ostatniej modyfikacji: 01.12.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN