Chronologizacja
Pochodzenie
czes. obyvatel 'mieszkaniec'
1. państwa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa
Połączenia
- każdy, konkretny, pojedynczy, żaden; normalny, przeciętny, statystyczny, szary, zwykły; dobry, świadomy, uczciwy; dorosły, pełnoletni; pełnoprawny; niemiecki, polski...; 21-letni, 35-letni, 50-letni... obywatel; obywatel rzymski
- obywatel Armenii, Bułgarii, Czech, Hiszpanii, Holandii, Litwy, Łotwy, Niemiec, Polski, Republiki Federalnej Niemiec, Rosji, Rzeczypospolitej, Ukrainy, Włoch, Związku Radzieckiego...; Europy, Unii Europejskiej; IV RP, USA, ZSRR; naszego kraju, państwa polskiego; jakiejś narodowości, jakiegoś pochodzenia; drugiej kategorii
- obywatel i patriota
- obowiązki, prawa obywatela
- kontakt; małżeństwo, związek małżeński z obywatelem (polskim / Polski)
- dane, informacje o obywatelach
- najbliższy, przyjazny obywatelowi
- obywatel ma obowiązek, prawo
- gwarantować, powierzać, zapewniać; przysługiwać, służyć obywatelowi
- działania przeciwko obywatelowi
Cytaty
|
Od obywatela wymaga się bezwzględnej znajomości przepisów prawa, ich respektowania i przestrzegania. źródło: NKJP: oprac. (ask): Opinie internautów, Dziennik Łódzki, 2007-02-06 |
|
|
Powinniśmy dopracować się mechanizmu, w którym zamiana ekipy rządzącej nie narusza fundamentów dobrej administracji. Ona powinna być profesjonalna i służyć obywatelowi, a nie określonej opcji politycznej. źródło: NKJP: MIKO: Jawność przede wszystkim, Gazeta Poznańska, 2005-02-12 |
|
|
Zaległości wobec budżetu miasta z tytułu niezapłaconych podatków i opłat wszelakich wynoszą 2 mln 134 tys zł 295 zł. Pieniądze winni są zarówno zwykli obywatele, jak i tzw. osoby prawne - przede wszystkim firmy. źródło: NKJP: WAK: Ponad dwa miliony zaległości, Gazeta Poznańska, 2003-04-05 |
|
|
W Polsce przebywa wszak wielu amerykańskich obywateli, którzy w „starym kraju” pozostawili rodzinę i przyjaciół. źródło: NKJP: (jh): Tam są nasi najbliżsi!, Dziennik Zachodni, 2001-09-13 |
|
|
Zmasowane gromadzenie informacji o obywatelach, ta bomba informacyjna, może stanowić, w wypadku braku odpowiedniej ochrony, realne zagrożenie również bezpieczeństwa państwa. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 20.11.1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | obywatel |
obywatele |
ndepr |
| obywatele |
depr | ||
| D. | obywatela |
obywateli |
|
| C. | obywatelowi |
obywatelom |
|
| B. | obywatela |
obywateli |
|
| N. | obywatelem |
obywatelami |
|
| Ms. | obywatelu |
obywatelach |
|
| W. | obywatelu |
obywatele |
ndepr |
| obywatele |
depr |
2. miasta
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka miasto
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | mieszkaniec |
Połączenia
- honorowy obywatel
- obywatel Krakowa, Mławy, Raciborza, Warszawy, Zakopanego; Rzymu...
Cytaty
|
Mimo iż mieszkam w Zabierzowie, to nadal czuję się obywatelem Dobczyc. źródło: NKJP: (ADOM): Nadzieja na poprawę?, Dziennik Polski - Kraków, 2002-12-20 |
|
|
[...] największy wysiłek przy odbudowie i największe ofiary poniosą oczywiście obywatele tych terenów, chociażbyśmy się nie wiem jak starali. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 16.07.1997 |
|
|
Książki nie były powszechne poza Kościołem. Mogli sobie na nie pozwolić tylko zasobni w gotówkę światli obywatele Raciborza. źródło: NKJP: (waw): Dzieła starych oficyn, Nowiny Raciborskie, 2002-02-20 |
|
|
Będą tu zakładać rodziny, kupować nieruchomości, zakładać własne firmy, a Mławie przybędzie w ten sposób obywateli. źródło: NKJP: K. Wieteska: Nie wierzę, że LG odejdzie z Mławy, Tygodnik Ciechanowski, 2006-12-11 |
|
|
Rutkowskim żyło się już całkiem nieźle, stali się szanowanymi obywatelami Makowa. źródło: NKJP: S. Żagiel: Saga rodu Rutkowskich: Drzewo znad Orzyca, Tygodnik Ciechanowski, 2005-02-06 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | obywatel |
obywatele |
ndepr |
| obywatele |
depr | ||
| D. | obywatela |
obywateli |
|
| C. | obywatelowi |
obywatelom |
|
| B. | obywatela |
obywateli |
|
| N. | obywatelem |
obywatelami |
|
| Ms. | obywatelu |
obywatelach |
|
| W. | obywatelu |
obywatele |
ndepr |
| obywatele |
depr |
Składnia
|
+ | obywatel | + |
CZEGO
|
3. w wojsku
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Połączenia
- obywatelu kapitanie, kapralu, majorze, poruczniku, pułkowniku...; komendancie, prezydencie
Cytaty
|
Nie rozmawiałabym z panem, gdybym tam była. Z obywatelem porucznikiem - poprawiła się odrobinę zgryźliwie. źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996 |
|
|
Czołem, obywatelu majorze! - zasalutował mi [...]. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Kisuny, 2008 |
|
|
Zgubiłam się, obywatelu milicjancie. źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Wielka, większa i największa, 1960 |
|
|
Wieczorem u Bieruta zameldował się pułkownik służb bardziej jeszcze specjalnych niż dzisiejsze i zaraportował: - Melduję posłusznie, obywatelu prezydencie, że nie odnaleźliśmy posła Osmańczyka [...]. źródło: NKJP: Służba nie drużba, Dziennik Polski - Magazyn, 2002-07-04 |
|
|
Jak się miewa wasz syn, obywatelu Rowiński? źródło: NKJP: Aleksander Minkowski: Szaleństwo Majki Skowron, 1972 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | obywatel |
obywatele |
ndepr |
| obywatele |
depr | ||
| D. | obywatela |
obywateli |
|
| C. | obywatelowi |
obywatelom |
|
| B. | obywatela |
obywateli |
|
| N. | obywatelem |
obywatelami |
|
| Ms. | obywatelu |
obywatelach |
|
| W. | obywatelu |
obywatele |
ndepr |
| obywatele |
depr |