UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

cacko

Chronologizacja

XVI w., Bor
XVIII w., Bańk
Od XVI w. też czaczko .

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	cacko	cacka
D.	cacka	cacek
C.	cacku	cackom
B.	cacko	cacka
N.	cackiem	cackami
Ms.	cacku	cackach
W.	cacko	cacka

Pochodzenie

Wyraz z mowy dzieci (por. cacy 'ładny, przyjemny').

1. drobne

Definicja

niewielkich rozmiarów przedmiot wykonany bardzo starannie i w sposób, który ma wywoływać przyjemne wrażenie estetyczne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

cacuszko

Cytaty

- To broszka wykonana w połowie XIX wieku - mówi, trzymając w ręce niewielkie złote cacko.

źródło: NKJP: Broszka z łabędziem, Dziennik Polski, 2002-06-08

[...] tylko trzy przedmioty przykuły moją szczególną uwagę: lusterko z rączką, grzebień i szczotka do włosów; wszystko z kości słoniowej, oprawne w platynę i wysadzane szafirami. [...] Dotykałam tych cacek opuszkami palców.

źródło: NKJP: Urszula Sipińska: Madamme Grasselli, Gazeta Poznańska, 2003-11-21

Polscy jubilerzy potrafią wyczarować z bursztynu prawdziwe cacka.

źródło: NKJP: Nina Grella: Bursztyn - moja miłość, Dziennik Zachodni, 2002-01-18

2. architektoniczne

Definicja

coś, co zdaniem mówiącego, dzięki staranności i artyzmowi wykonania jest piękne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

cacuszko

Cytaty

	Z „Koncertu D-dur” uczynił istne cacko, nie umniejszając potęgi Beethovenowskiej muzyki wydobył jej delikatność i intymność, rzec można wypieścił każdą frazę. źródło: NKJP: Różaniec i skrzypce, Dziennik Polski, 2008-08-18
	Artystycznym cackiem są ręcznie barwnie dekorowane XIV i XV-wieczne księgi należące niegdyś do gnieźnieńskich klarysek. źródło: NKJP: Anna Plenzler: Pokój i dobro w gnieźnieńskim Muzeum Początków Państwa Polskiego, Głos Wielkopolski, 2006-06-08
	Około 300 garbusów zjechało do Gdyni na międzynarodowy zlot. Fanów było jeszcze więcej. Chodzili między wypieszczonymi cackami niczym pszczoły wokół miodu. źródło: NKJP: Pos: Święto garbusów, Wieczór Wybrzeża, 1999-09-24
	W niebo strzelają biurowce, apartamentowce, hotele, na rynek wchodzi nowa generacja komórek, ale resort sprawiedliwości alarmuje, że niedługo w tych nowoczesnych cackach może zabraknąć rzeczy tak podstawowych jak podsłuchy. źródło: NKJP: Spółdzielnia Głuche Ucho, Polityka, 2007-04-28
	Cackiem architektury mieszczańskiej jest kamienica Pod Aniołkiem. źródło: NKJP: Mieczysław Kasprzyk: Spacer Drogą Królewską, Gazeta Krakowska, 2005-12-23

Składnia

	+	cacko	+	(CZEGO)
	+	cacko	+	(JAKIE)

3. na choinkę

Definicja

przest.

ozdoba, którą wiesza się na choince świątecznej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	zabawka
	hiperonimy:	ozdoba

Połączenia

cacko na choinkę

Cytaty

Później przez wiele tygodni siedziało się [...] w kuchni i robiło cacka na choinkę. W folię po amerykańskich papierosach [...] owijaliśmy tanie krajowe cukierki, sprzedawane w brzydkich papierkach. Ze słomek, które wyciągaliśmy na targu z chłopskich wozów, robiliśmy łańcuchy, rozgwiazdy i jeże.

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

W pawilonach Liceum Ogólnokształcącego im. H. Sienkiewicza obędzie się świąteczny kiermasz, na którym producenci i handlowcy będą mogli zaprezentować swoją ofertę [...]. Organizatorzy zapraszają wytwórców choinek, zabawek, bombek, cacek szklanych itp.

źródło: NKJP: Przed gwiazdką, Dziennik Zachodni, 2001-11-08

[...] zorganizowano warsztaty plastyczne, podczas których dzieci poznawały tajniki powstawania choinkowych cacek.

źródło: NKJP: Jeżyki, ptaszki i opłatkowe światy, Dziennik Polski, 2006-12-22

4. dziecięce

Definicja

przedmiot przeznaczony do zabawy dla dzieci

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zabawka

Cytaty

Sporo pluszowych maskotek [...] przekazali funkcjonariuszom Komendy Powiatowej Policji w Gnieźnie. [...] Pluszowe cacka umilą pobyt na komendzie przesłuchiwanym dzieciom.

źródło: NKJP: Zamiast kwiatów, Polska Głos Wielkopolski, 2005-07-14

Zabawki z okresu dzieciństwa ludzi liczących dziś 40, 50 i więcej lat są nieporównywalnie mniej atrakcyjne wizualnie i technicznie od cacek, którymi bawią się współczesne maluchy [...].

źródło: NKJP: Misiu, wróć..., Dziennik Polski, 2000-06-10

Pisarz przedstawia, jak wyglądał w owym roku jarmark dominikański [...]. Dowiemy się nawet, że znalazł się tutaj namiot ozdobny z zabawkami i mnóstwem cacek dla dzieci, zmyślnych figlów z drzewa i kowanego żelaza, przedziwnych sztuczek wypalonych z gliny przez ojców i braci św. Dominika.

źródło: Dariusz Aleksander Dekański, ‎Andrzej Gołembnik, ‎Marek Grubka: Dominikanie. Gdańsk - Polska - Europa, 2003 (books.google.pl)

Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2018