UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ogarniać

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ogarniam
 ogarniamy
2 os. ogarniasz
 ogarniacie
3 os. ogarnia
 ogarniają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ogarniałem
+(e)m ogarniał
 ogarniałam
+(e)m ogarniała
 ogarniałom
+(e)m ogarniało
 ogarnialiśmy
+(e)śmy ogarniali
 ogarniałyśmy
+(e)śmy ogarniały
2 os. ogarniałeś
+(e)ś ogarniał
 ogarniałaś
+(e)ś ogarniała
 ogarniałoś
+(e)ś ogarniało
 ogarnialiście
+(e)ście ogarniali
 ogarniałyście
+(e)ście ogarniały
3 os. ogarniał
 ogarniała
 ogarniało
 ogarniali
 ogarniały

bezosobnik: ogarniano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę ogarniał
będę ogarniać
 będę ogarniała
będę ogarniać
 będę ogarniało
będę ogarniać
 będziemy ogarniali
będziemy ogarniać
 będziemy ogarniały
będziemy ogarniać
2 os. będziesz ogarniał
będziesz ogarniać
 będziesz ogarniała
będziesz ogarniać
 będziesz ogarniało
będziesz ogarniać
 będziecie ogarniali
będziecie ogarniać
 będziecie ogarniały
będziecie ogarniać
3 os. będzie ogarniał
będzie ogarniać
 będzie ogarniała
będzie ogarniać
 będzie ogarniało
będzie ogarniać
 będą ogarniali
będą ogarniać
 będą ogarniały
będą ogarniać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ogarniajmy
2 os. ogarniaj
 ogarniajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ogarniałbym
bym ogarniał
 ogarniałabym
bym ogarniała
 ogarniałobym
bym ogarniało
 ogarnialibyśmy
byśmy ogarniali
 ogarniałybyśmy
byśmy ogarniały
2 os. ogarniałbyś
byś ogarniał
 ogarniałabyś
byś ogarniała
 ogarniałobyś
byś ogarniało
 ogarnialibyście
byście ogarniali
 ogarniałybyście
byście ogarniały
3 os. ogarniałby
by ogarniał
 ogarniałaby
by ogarniała
 ogarniałoby
by ogarniało
 ogarnialiby
by ogarniali
 ogarniałyby
by ogarniały

bezosobnik: ogarniano by

bezokolicznik: ogarniać

imiesłów przysłówkowy współczesny:

ogarniając

gerundium: ogarnianie

imiesłów przymiotnikowy czynny: ogarniający

imiesłów przymiotnikowy bierny: ogarniany

odpowiednik aspektowy: ogarnąć

Pochodzenie

Zob. garnąć

1. przerażenie

Definicja

o stanie lub uczuciu: opanowywać kogoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

Połączenia

  • euforia, gorączka, lęk, niepokój, panika, poczucie czegoś, przerażenie, radość, rozpacz, senność, smutek, strach, szaleństwo, szał, śmiech, jakieś uczucie, wstyd, wzruszenie, zdziwienie, zwątpienie ogarnia; wątpliwości, wyrzuty sumienia ogarniają kogoś
  • ogarniać ciało, duszę, ludzi, zwierzęta
  • ogarniać nagle, powoli, stopniowo
  • zaczynać ogarniać

Cytaty

W samolocie Pater poczuł, że zaczyna ogarniać go bezsilność i wściekłość. Wyprawa do Wrocławia zakończyła się klęską.

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

Mały pamiętał dobrze uczucie grozy, które go ogarniało [...] na myśl o tym, że idąca obok matka mogłaby się zagubić.

źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961

Brr! Zimno nawet w śpiworze ogarnia ciało, przenika przez skórę.

źródło: NKJP: Marek Kamiński, Wojciech Moskal, Sławomir Swerpel: Nie tylko biegun, 1996

Nie mam radia, by posłuchać Zachodu. Nagle ogarnia mnie strach: a jeśli w Polsce doszło do walk?

źródło: NKJP: Janusz Rulka: Stan wojenny w Budapeszcie, Akant, 2007-01

Futbolowa mundialowa gorączka ogarnia kibiców na całym świecie.

źródło: NKJP: (p): Czy Afgańczycy obejrzą mistrzostawa świata?, Express Ilustrowany, 2002-05-23

Składnia

bez ograniczeń + ogarniać +
KOGO/CO

2. epidemia

Definicja

o jakimś zjawisku: objąć swoim zasięgiem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Połączenia

  • ciemność, cisza, ogień, pożar ogarnia; płomienie, strajki ogarniają coś
  • ogarniać kraj, świat

Cytaty

Armia praktycznie nie istnieje, ludzie nie ufają ludziom, chaos ogarnia świat.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Talizman złotego smoka, 2002

Całą Europę Środkowo-Wschodnią ogarniał potężny ruch na rzecz wolności.

źródło: NKJP: Paweł Zuchniewicz: Jan Paweł II: „Będę szedł naprzód”. Powieść biograficzna, 2009

Cisza ogarnia mnie, błogość... zapadam się w sobie.

źródło: NKJP: Wojciech Stamm, Czarna matka, 2008

Krzyk przybrał na sile, gdy z wiązek chrustu buchnął żywy płomień, buchnął gwałtownie, w okamgnieniu ogarniając całe stosy wraz z palami i przywiązanymi do nich ludźmi.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Składnia

bez ograniczeń + ogarniać +
KOGO/CO

3. ramionami

Definicja

otaczać rękami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

  • ogarniać ramionami, ręką, rękami

Cytaty

Klęczała przed kozetką, ramionami ogarniając jakieś drobne przedmioty, tuląc głowę do krawędzi mebla.

źródło: NKJP: Maria Kuncewiczowa: Cudzoziemka, 1995

Pastuch zbliżył się znowu. Powiedział dobrodusznie: - [...] Wezmę cię na plecy i zaniosę do domu. [...] Paweł ogarniając rękami tęgą szyję i opadając czołem na jego ramię czuł, że tamten niesie go to na dół, to w górę.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Chciał się [...] cofnąć, gdy naraz przytuliła się do niego całym ciałem i uprzedzając jego ucieczkę przytrzymała dłońmi ogarniające ją ramiona.

źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Noc i inne opowiadania, 2001

Składnia

bez ograniczeń + ogarniać +
KOGO/CO + CZYM

4. umysłem

Definicja

pojmować i rozumieć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • ogarniać myślami, myślą, rozumem, umysłem, wyobraźnią

Cytaty

Człowiek, który nie był więźniem obozu, nie ogarnia wyobraźnią wszystkich mechanizmów obozowego życia.

źródło: NKJP: Anna Pawełczyńska: Wartości a przemoc: zarys socjologicznej problematyki Oświęcimia, 1995

Nie pojmowali przyczyn tego [...] niepotrzebnego ich zdaniem opóźnienia. Tłumaczyli sobie, że wynika ono z jakichś politycznych czy strategicznych względów, których jako prości żołnierze nie ogarniają rozumem.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000

Składnia

bez ograniczeń + ogarniać +
CO + (CZYM)

5. mieszkanie

Definicja

pot. 
zaprowadzać porządek

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Połączenia

  • ogarniać mieszkanie

Cytaty

[...] raz na tydzień przychodziła do mnie córka dozorczyni i ogarniała moje mieszkanie, niekiedy też przynosiła mi z domu obiad.

źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Nikczemne historie, 2009

Składnia

bez ograniczeń + ogarniać +
CO

6. sprawy

Definicja

pot. 
mieć kontrolę nad działaniem lub przebiegiem czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

  • ogarniać dzieci, obowiązki, pracę

Cytaty

Dziecko, dom, niekiedy także praca, nic dziwnego, że nie ogarniasz.

źródło: Internet: babskasprawa.pl

Nauczyciele udają, że ogarniają e-szkołę. Uczniowie są zawaleni robotą. Psycholog patrzy na to z przerażeniem.

źródło: Internet: spidersweb.pl

Kiedy przychodzi moment taki jak ten, kiedy nie ogarniam swoich dzieci, zamykam oczy i marzę, że… Że zamknęłabym ich sobie w szklanej.kuli

źródło: Internet: mojedwoje.pl

Składnia

bez ograniczeń + ogarniać +
KOGO/CO

Frazeologizmy

ktoś ogarnia spojrzeniem kogoś/coś
ktoś ogarnia wzrokiem kogoś/coś
Data ostatniej modyfikacji: 16.02.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN