UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

cynizm

Chronologizacja

1848, S. Bogusławski, "Komedje oryginalne", books.google.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cynizm
 cynizmy
D. cynizmu
 cynizmów
C. cynizmowi
 cynizmom
B. cynizm
 cynizmy
N. cynizmem
 cynizmami
Ms. cynizmie
 cynizmach
W. cynizmie
 cynizmy

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

łac. cynismus

z gr. kynismós

1. życiowy

Definicja

książk. 
odnoszenie się z lekceważeniem do zasad społecznych, połączone z przekonaniem, że inni także nie kierują się tymi zasadami

Noty o użyciu

Ms. lp wymawiany: [cyniźmie] lub [cynizmie].

Wymowa

[cynism] lub [cynizm]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  cyniczność

Połączenia

  • polityczny cynizm
  • cynizm polityków, władzy
  • cynizm i korupcja, cynizm i manipulacja, cynizm i nihilizm, cynizm i obłuda, cynizm i pogarda; kłamstwo i cynizm
  • doza, granice, odrobina, przejaw cynizmu
  • pełen cynizmu

Cytaty

Sabina Holz [...] zapewne zajęła teraz jej miejsce u boku profesora Wirskiego, choć nie, [...] na to była za mało utalentowana! W dziedzinie fizyki teoretycznej w każdym razie. Mogła wszakże zająć jej miejsce w jego łóżku. Tak to cynicznie pomyślała, z uczuciem, że cynizm tych słów poświadcza jej gorzką znajomość życia.

źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Jeżeli ze mną pojedziesz, 1993

Tak, stalinizm nauczył mnie cynizmu. Gdy miałam osiemnaście lat przestałam się czerwienić. Kłamałam. Kłamałam co krok.

źródło: NKJP: Teodor Krzysztof Toeplitz: Mój wybór: rzeczy mniejsze, 1998

Cynizm i obłuda, pazerność i brak skrupułów przeniknęły także i bez problemów do korporacji zawodowych, do stowarzyszeń, które statutowo miały chronić godności poszczególnych profesji, a faktycznie przekształciły się w sitwy, mające na celu ukrywanie błędów zawodowych, popełnianych przez ich członków.

źródło: NKJP: Jerzy Suchanek: Za co kocham pisarza Pastuszewskiego, Akant, 2008-02

Zraził go cynizm, z jakim kolega z katolickiej rodziny założył uczniowskie koło badaczy statutu PZPR w nadziei, że pomoże mu to dostać się na studia.

źródło: NKJP: Tomasz Lis: Kompleks polski, Ozon, nr 7, 2005

Składnia

bez ograniczeń + cynizm +
(KOGO/CZEGO)

2. w filozofii

Definicja

filoz. 
w starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą

Noty o użyciu

Ms. lp wymawiany: [cyniźmie] lub [cynizmie].

Wymowa

[cynism] lub [cynizm]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka filozofia

Cytaty

Nauczanie etyczne cyników i stoików [...] było tak bardzo podobne, że trudno wskazać istotne różnice. A przecież, gdy młodzież rzymska zaczęła się kształcić w filozofii, stoicyzm uznano za godny propagowania, cynizm zaś - potępienia.

źródło: NKJP: (X. RUT): Szczypta soli, Wiedza i Życie, 2000

Filozofia chrześcijańska okresu przedśredniowiecznego w sposób twórczy wykorzystywała elementy starożytnych myśli, takich jak platonizm, arystotelizm, stoicyzm czy cynizm.

źródło: NKJP: Internet

Ataraksja [...] - niewzruszoność, równowaga ducha, ideał spokoju. Termin ten jest charakterystyczny dla filozofii cynizmu, stoicyzmu i sceptycyzmu.

źródło: NKJP: Internet
Data ostatniej modyfikacji: 24.05.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN