Chronologizacja
Wyraz pojawia się w odcinku powieści Henryka Sienkiewicza "Bez dogmatu".
1. człowiek
Definicja
Pochodzenie
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | burak, czereśniak, jaskiniowiec, prostak, wieśniak |
Połączenia
- głupi, tępy prymityw
- prymityw i cham
Cytaty
|
Trzeba [...] odejść od stereotypu, że to wszystko pijacy i prymitywi. źródło: NKJP: Maria Nowak: Szósty Beethoven, jedenasty Rubinstein, Gazeta Poznańska, 2004-11-20 |
|
|
No, między nami mówiąc, to zupełne prymitywy. Nic nie rozumieją. źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997 |
|
|
Jesteś aroganckim, bezczelnym prymitywem! źródło: NKJP: Dariusz Banek: Samo życie, 2010 |
|
|
Nie sądzę, by był przekonujący w roli prymitywa, tępego bandziora, przygłupiego szaraka. źródło: NKJP: Aneta Kyzioł: Pewien naddatek wrażliwości, Polityka, 2009-05-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prymityw |
prymitywi |
ndepr |
| prymitywy |
depr | ||
| D. | prymitywa |
prymitywów |
|
| C. | prymitywowi |
prymitywom |
|
| B. | prymitywa |
prymitywów |
|
| N. | prymitywem |
prymitywami |
|
| Ms. | prymitywie |
prymitywach |
|
| W. | prymitywie |
prymitywi |
ndepr |
| prymitywy |
depr |
2.a cecha
Definicja
Pochodzenie
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny rodzaje urządzeń i maszyn
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | prymitywizm |
Połączenia
- prymityw i ciemnota, prymityw i zacofanie
Cytaty
|
[...] u nas w bankach jest prymityw, średniowiecze, gołębiami pocztowymi się posługują. źródło: NKJP: Marek Bukowski: Wysłannik szatana, 1999 |
|
|
Chodziliśmy wokół tego domu, zaglądałem do środka. Brud i prymityw, zelektryfikowana jaskiniowość. źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem, 1957 |
|
|
Miejscowi naczelnicy przyzwyczajeni do prymitywu i bałaganu, wzywani do jego wagonu na narady, nadziwić się nie mogli wiedeńskim krzesłom, wyściełanym meblom [...]. źródło: NKJP: Aleksander Sołżenicyn: Archipelag GUŁag, 1977 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prymityw |
prymitywy |
|
| D. | prymitywu |
prymitywów |
|
| C. | prymitywowi |
prymitywom |
|
| B. | prymityw |
prymitywy |
|
| N. | prymitywem |
prymitywami |
|
| Ms. | prymitywie |
prymitywach |
|
| W. | prymitywie |
prymitywy |
Inne uwagi
Zwykle lp
2.b przedmiot
Definicja
Pochodzenie
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny rodzaje urządzeń i maszyn
Cytaty
|
Strzelba - przedpotopowy prymityw, lichota bez muszki i celownika - biła celnie co najwyżej na dwadzieścia kroków, zawsze równie niebezpieczna dla celu, jak i dla samego strzelca. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Nowa przygoda. Gwinea, 1962 |
|
|
Do Warszawy leciałem jakimś antonowem - co za prymityw w porównaniu z boeingiem. Ale doleciał. źródło: NKJP: Piotr Kardela: Wojciech Rostafiński (1921-2002). Powstaniec Warszawy, naukowiec z NASA, 2008 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prymityw |
prymitywy |
|
| D. | prymitywu |
prymitywów |
|
| C. | prymitywowi |
prymitywom |
|
| B. | prymityw |
prymitywy |
|
| N. | prymitywem |
prymitywami |
|
| Ms. | prymitywie |
prymitywach |
|
| W. | prymitywie |
prymitywy |
3. artysta
Definicja
Pochodzenie
ang. primitive
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | prymitywista | |
| hiperonimy: | artysta |
Cytaty
|
Pośród dzieł krynickiego prymitywa, posługując się wieloma przykładami wyjaśniał zgromadzonej publiczności fenomen prac Nikifora i sposoby na fałszowanie jego prac. źródło: NKJP: Prymitywne fałszowanie, Wieści Podwarszawskie, 2009-08-09 |
|
|
Jak u średniowiecznych prymitywów , z otchłani wyłaziły małe figurki, odrzucały wieczka i przykrywki, elektryczne trąby grały pobudkę na dalekich peryferiach [...]. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Biały kruk,1955 |
|
|
Jako uzupełnienie pokazu prac Nikifora przygotowano niewielką wystawę malarstwa prymitywów innych krajów europejskich. źródło: NKJP: Kronika, Polska Sztuka Ludowa, 1960 |
|
|
W pieśni ludowej, w tekstach prymitywów dość często spotykamy podobny wzór: autor utożsamiony jest i z narratorem, i z centralną postacią tekstu. źródło: NKJP: Jarosław Marek Rymkiewicz: Myśli różne o ogrodach, 2010 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prymityw |
prymitywi |
ndepr |
| prymitywy |
depr | ||
| D. | prymitywa |
prymitywów |
|
| C. | prymitywowi |
prymitywom |
|
| B. | prymitywa |
prymitywów |
|
| N. | prymitywem |
prymitywami |
|
| Ms. | prymitywie |
prymitywach |
|
| W. | prymitywie |
prymitywi |
ndepr |
| prymitywy |
depr |
4.a sztuka
Definicja
Pochodzenie
ang. primitive
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | prymitywizm |
Połączenia
- ludowy, góralski, podhalański prymityw
Cytaty
|
Ostatnio na pierwszy plan wybija się pracownia [...] znanego artysty [...], twórcy rozkochanego w bezpośredniości prymitywu [...]. źródło: NKJP: Artysta rzeźbiarz i nauczyciel, Tygodnik Podhalański, 1997 |
|
|
- Czy doświadczenia innych malarzy, kierunków były Panu bliskie? - O, w wielu wypadkach. Przede wszystkim, jeśli chodzi o malarstwo historyczne: Egipt, prymityw afrykański, malarstwo i rzeźba hinduska. źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą. Rozmowy z artystami, 1998 |
|
|
Dyskusję [...] poprzedzało zgromadzenie w miarę pełnego inwentarza tematów i problemów. Wśród nich znalazł się problem ludowego prymitywu, deformacji przedmiotu (kubizm), surrealizmu. źródło: NKJP: Mariusz Gołąb: Język i rzeczywistość w twórczości Mirona Białoszewskiego, 2001 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prymityw |
prymitywy |
|
| D. | prymitywu |
prymitywów |
|
| C. | prymitywowi |
prymitywom |
|
| B. | prymityw |
prymitywy |
|
| N. | prymitywem |
prymitywami |
|
| Ms. | prymitywie |
prymitywach |
|
| W. | prymitywie |
prymitywy |
Inne uwagi
Zwykle lp
4.b dzieło
Definicja
Pochodzenie
ang. primitive
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | prymitywizm | |
| hiperonimy: | dzieło |
Połączenia
- średniowieczny, włoski prymityw
Cytaty
|
Nie przychodziło im na myśl stawiać za wzór rzeźbę murzyńską albo włoskie prymitywy, a pejzaż z krowami znajdował uznanie, jeżeli był „podobny”, przy czym krowa mogła być nawet zielona, bo przecież takie oświetlenie może się zdarzyć. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Legendy nowoczesności. Eseje okupacyjne, 1996 |
|
|
[...] mistrzowskie wykonania mistrzowskiej muzyki, dzieła najdawniejsze i najnowsze [...], autentyczne prymitywy i dzieła wysubtelnionej wyobraźni artystów mają mieć szanse „zaatakowania” uwagi , a może w następstwie i pobudzenia przeżyć współczesnego człowieka [...]. źródło: Maria Przychodzińska-Kaciczak: Polskie koncepcje powszechnego wychowania muzycznego, 1979 (books.google.pl) |
|
|
[...] portrety trumienne z Fajum, średniowieczne prymitywy, dzieła Giotta, Rublowa są nam o wiele dziś bliższe aniżeli twory dziesiątków malarzy z początków i środka ubiegłego wieku. źródło: Ignacy Witz: O malarstwie najzwyczajniej, 1968 (books.google.pl) |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prymityw |
prymitywy |
|
| D. | prymitywu |
prymitywów |
|
| C. | prymitywowi |
prymitywom |
|
| B. | prymityw |
prymitywy |
|
| N. | prymitywem |
prymitywami |
|
| Ms. | prymitywie |
prymitywach |
|
| W. | prymitywie |
prymitywy |