UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

anarchizm

Chronologizacja

1900, SJPWar

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. anarchizm
anarchizmy
D. anarchizmu
anarchizmów
C. anarchizmowi
anarchizmom
B. anarchizm
anarchizmy
N. anarchizmem
anarchizmami
Ms. anarchizmie
anarchizmach
W. anarchizmie
anarchizmy

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

internac.

ang. anarchism

fr. anarchisme

niem. Anarchismus

Zob. anarchia

1. doktryna

Definicja

polit. 
doktryna polityczna, która głosi zniesienie władzy państwowej i nieograniczoną wolność jednostki

Noty o użyciu

Ms. lp wymawiany: [anarchiźmie] lub [anarchizmie].

Wymowa

[anarchism] lub [anarchizm]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Połączenia

  • dziewiętnastowieczny; francuski, polski, rosyjski, włoski...; zachodnioeuropejski; indywidualistyczny, narodowy; prawdziwy; teoretyczny anarchizm; anarchizm epistemologiczny, metodologiczny; rynkowy
  • anarchizm i pacyfizm
  • definicja, pojęcie; idea, istota, koncepcja; postulat, założenia; duch; dzieje, historia, źródła; forma; kierunek, nurt, odłamy, odmiany, rodzaj; historiografia; historyk, klasycy, teoretyk; krytyka, problematyka; ojciec, prekursor, twórca; sympatyk, zwolennik; symbol; wpływy anarchizmu
  • poparcie dla anarchizmu
  • bliski anarchizmowi
  • propagowanie anarchizmu

Cytaty

Czołowymi teoretykami anarchizmu (zwanego początkowo nihilizmem) byli Rosjanie: Michaił Bakunin (1814-1876) i książę Piotr Kropotkin. Obaj odrzucali państwo jako instytucję zorganizowanego ucisku.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Historia Powszechna. Wiek XIX, 2008

W opinii autora tej pracy dziewiętnastowieczny anarchizm europejski był doniosłym zjawiskiem historycznym i socjologicznym zasługującym na dogłębną analizę.

źródło: NKJP: Daniel Grinberg: Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej : 1870-1914, 1994

W swoich założeniach anarchizm kieruje się tylko jedną wartością - prawem pojedynczego człowieka do osiągania niczym nieskrępowanej swobody uchodzącej za przejaw największego szczęścia.

źródło: NKJP: Anna Oleszkowicz: Bunt młodzieńczy, 2006

Teoretycznym fundatorem samorządowego modelu jugosłowiańskiego była [...] ortodoksyjna teza o obumieraniu państwa, bliska anarchizmowi, często modyfikowana przez uznanie państwa za „zło konieczne”, które zniknie, gdy przyjdzie na to pora.

źródło: NKJP: Wojciech Giełżyński: Inne światy, inne drogi, 2006

U podłoża anarchizmu leżała teza, iż źródłem wszelkiego zła społecznego i wszelkiego wyzysku jest państwo i wywierany przez nie przymus, nie zaś klasowy podział społeczeństwa.

źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1994

2. postawa

Definicja

książk. 
postawa osoby, która odrzuca zasady i konwencje społeczne, a zwłaszcza wszelkie ograniczenia wolności jednostki

Noty o użyciu

Ms. lp wymawiane: [anarchiźmie] lub [anarchizmie].

Wymowa

[anarchism] lub [anarchizm]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

Tak, będziemy oskarżani o anarchizm, egoizm i chciwość - i nie bez racji - ale możemy jednocześnie wnosić do Unii zdrowy sceptycyzm w odniesieniu do zapędów centralistycznych [...]

źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Polityka, 2004

Od kilku tygodni służby specjalne odsiewały radykałów - opowiada wykładowca uniwersytecki. - Polecieli ci podejrzani o anarchizm albo sympatie dla Ursusa.

źródło: NKJP: Leszek K. Talko: Na wzwyżce, opodal krzaczka, Gazeta Wyborcza, 1996-03-28

Swoisty anarchizm Piwowskiego, podejrzliwość wobec każdego oficjalnego ceremoniału i nieufność do polityków - tak PRL, jak i III RP - można łatwo dostrzec nie tylko w „Rejsie”, ale i - przede wszystkim - w „Uprowadzeniu Agaty” czy „Kroku”.

źródło: NKJP: Maciej Łuczak: Rejs, czyli szczególnie nie chodzę na filmy polskie, 2002

Są chwile, w których ogarnia mnie skrajny anarchizm - anarchizm, o jakim nie śniło się nawet tym, co na transparentach obnoszą napis „Śmierć wszystkim”. Anarchizm posunięty do histerii, niemal do szaleństwa

źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem, 1957

Data ostatniej modyfikacji: 04.12.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj