UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

regres

Chronologizacja

1594, SPXVI

Pochodzenie

fr. regrès

z łac. regressus 'odejście'

1. pogorszenie

Definicja

książk. 
powracanie lub powrócenie do wcześniejszych etapów w rozwoju czegoś, oznaczające pogorszenie się stanu tego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  regresja
antonimy:  postęp, progres

Połączenia

  • duży, głęboki, ogromny, potężny, poważny, wielki, wyraźny, zdecydowany, znaczny; gwałtowny; dalszy regres; regres cywilizacyjny, ekonomiczny, gospodarczy, społeczny
  • regres budownictwa, gospodarki; człowieczeństwa, formy
  • regres w budownictwie, w gospodarce, w rolnictwie; w jakiejś dziedzinie
  • stagnacja i regres
  • lata, okres; przyczyny regresu
  • regres nastąpił
  • mieć, przeżywać; powodować, spowodować, zahamować, zatrzymać regres

Cytaty

Wiele spraw w obszarze ochrony zdrowia podlega regresowi: pogarsza się dostęp do specjalistów, wzrasta koszt leków po stronie pacjenta, wydłużają się terminy zabiegów planowych [...].

źródło: NKJP: 31. posiedzenie Senatu RP, stenogram, wersja robocza

Polska nie miała zresztą innego wyboru niż podjęcie tej krucjaty, alternatywą była utrata państwowości i głęboki regres cywilizacyjny, jakiego doświadczyły narody położone na południowy wschód od nas, które nie sprostały potędze tureckiego imperium.

źródło: NKJP: Jerzy Surdykowski: Duch Rzeczypospolitej, 1989

Ostatnio rzesze fanów oglądały Cracovię w I lidze w 1984 r. Potem nastąpił regres, spadek do II i III ligi.

źródło: NKJP: (Żuk): Awansowa feta, Gazeta Krakowska, 2004-06-26

Ale - choć obecne osłabienie złotego jest, moim zdaniem, przejściowe - nie spodziewałbym się jakiegoś regresu w eksporcie.

źródło: NKJP: Jakub Cegieła: Czyściec firm, Gazeta Wyborcza, 1999-02-25

Ostatnie lata zaznaczyły daleko idący regres sportu w naszym województwie, szczególnie wśród młodzieży. Niemal trzykrotnie zmniejszyła się liczba klubów, sekcji i osób systematycznie uprawiających sport [...].

źródło: NKJP: Dla młodych sportowców, Dziennik Polski, 2003-04-02

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. regres
regresy
D. regresu
regresów
C. regresowi
regresom
B. regres
regresy
N. regresem
regresami
Ms. regresie
regresach
W. regresie
regresy

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + regres +
(CZEGO)
bez ograniczeń + regres +
(JAKI)
bez ograniczeń + regres +
(GDZIE)

2. roszczenie

Definicja

praw. 
żądanie zwrotu pieniędzy od jakiejś osoby, przysługujące temu, kto wypłacił za nią dłużnikowi określoną sumę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

synonimy:  roszczenie zwrotne
hiperonimy:  roszczenie

Połączenia

  • regres ubezpieczeniowy; nietypowy, typowy
  • regres zakładu ubezpieczeń
  • regresy i odzyski
  • prawo regresu; windykacja regresów
  • prawo do regresu
  • wystąpienie z regresem

Cytaty

W sytuacji, kiedy kierowca spowoduje wypadek pod wpływem środków odurzających lub alkoholu, towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaci poszkodowanemu ubezpieczenie, występując jednocześnie do sprawcy wypadku z regresem o jego zwrot.

źródło: NKJP: Iwona Poniewierska: Za co odszkodowanie?, Dziennik Polski, 2006-12-11

[...] ubezpieczyciel odpowiada za szkody na mieniu, które zostało źle zaprojektowane, i za mienie, które ucierpiało w wyniku złego projektu.
Klient dostaje odszkodowanie, ale towarzystwo ma prawo do regresu w stosunku do projektanta [...].

źródło: NKJP: Marcin Jaworski: Gdy wali się wszystko, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2000-05-10

[...] większość niemieckich towarzystw ubezpieczeniowych nie dochodzi na własną rękę regresu za wypłacone odszkodowania, nie dochodzi wysokości wypłaconych odszkodowań.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 16.02.1995

– Mamy konkretną kwotę do odzyskania. Wzywamy więc solidarnie wszystkich dłużników do jej spłaty – wyjaśnia Izabela Pinczer, kierownik pionu regresów [...].

źródło: NKJP: (pg): Nie czuje się winny, Dziennik Łódzki, 2005-05-18

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. regres
regresy
D. regresu
regresów
C. regresowi
regresom
B. regres
regresy
N. regresem
regresami
Ms. regresie
regresach
W. regresie
regresy
Data ostatniej modyfikacji: 21.06.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj