UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

chałat

Chronologizacja

1846, J. Deszkiewicz, "Gramatyka języka polskiego", books.google.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. chałat
chałaty
D. chałata
chałatu
chałatów
C. chałatowi
chałatom
B. chałat
chałaty
N. chałatem
chałatami
Ms. chałacie
chałatach
W. chałacie
chałaty

Pochodzenie

ros. chałát

z tur. hilat, helat, halat 'suknia honorowa'

Ostatecznie wyraz pochodzenia arabskiego (ar. ḫil'a 'suknia honorowa, którą władcy muzułmańscy obdarowywali zasłużone osoby').

1. żydowski

Definicja

długie, luźne okrycie wierzchnie, noszone przez ortodoksyjnych Żydów i niektóre inne narody

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie rodzaje i części ubrań

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

Relacje znaczeniowe

synonimy:  kapota, łapserdak
hiperonimy:  płaszcz

Połączenia

  • biały, czarny; długi; rozpięty chałat; żydowskie chałaty
  • chałat do kostek
  • chałat i jarmułka
  • kupiec w chałacie; Żydzi w chałatach

Cytaty

Ubierał się on w sposób charakterystyczny dla ortodoksyjnych Żydów, tzn. w długi, czarny chałat i czarny kapelusz.

źródło: NKJP: Wiesław A. Leśniewski: Tajemnice starego Radomska Kamienica Landaua przy Przedborskiej, Gazeta Radomszczańska, 2009-07-01

Zobaczyłem małego Rabina, w tym starym chałacie, z tą jego brodą i pejsami, jak powiewając szmatami i włosami latał, niby kruk, za piłką z chłopakami.

źródło: NKJP: Wiesław Dymny: Opowiadania zwykłe, 1997

Plama potu rozlewała się na chałacie; pierwszy kapłan zakasłał sucho i utknął w zawiłościach swego psalmu, zachrypnięty, znużony wielogodzinnym zawodzeniem.

źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971

Tylko od czasu do czasu dochodziły do mnie odgłosy szurania butów o gościniec, a także odgłosy wydawane przez szeleszczące, żydowskie chałaty.

źródło: NKJP: Stanisław Berenda-Czajkowski: Dni grozy i łez, 2001

Podniosła rękę do oczu, bo oślepiało ją zachodzące słońce, i dopiero wtedy zobaczyła starego Szloma w rozpiętym chałacie, jasnowłose dzieci Gerców i Kindelów, Szenbertową w niebieskiej sukience, jej córkę z niemowlęciem na ręku i maleńkiego rabina, którego podtrzymywano za ramiona.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996

2. malarski

Definicja

pot. 
okrycie używane przez osoby wykonujące niektóre zawody na inne części ubrania w celu ochrony

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie rodzaje i części ubrań

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  fartuch

Połączenia

  • biały chałat; chałat malarski

Cytaty

O 23.30 otrzymuję biały chałat, przebieram się i w towarzystwie pielęgniarek na piechotę udaję się do sali operacyjnej.

źródło: NKJP: Tadeusz Bujak: Mam nowe serce, Gazeta Wyborcza, 1997-10-03

- Trafialiśmy na szpitale, gdzie personel sam musi sobie kupować chałaty; niektórzy kupowali je w ciucharniach.

źródło: NKJP: 1 piątka, 3 trójki, Dziennik Polski, 2000-02-08

– Oglądałam klasowe fotografie mojej babci. Wszyscy ubrani w czarne chałaty wyglądali jak wrony!?

źródło: NKJP: (IK): Rozmawiajcie z nami!, Gazeta Krakowska, 2007-06-01

Axentowicz był zawsze bardzo elegancki. Nosił garnitury od dobrego krawca, nie używał w pracowni chałatu malarskiego; trudno go sobie wyobrazić w czymś takim.

źródło: NKJP: Jolanta Antecka: Dobre sto lat, Dziennik Polski, 2006-06-29

Data ostatniej modyfikacji: 27.03.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj