UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

bojar

Chronologizacja

1413, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. bojar
bojarzy
rzadziej bojarowie
ndepr
bojary
depr
D. bojara
bojarów
C. bojarowi
bojarom
B. bojara
bojarów
N. bojarem
bojarami
Ms. bojarze
bojarach
W. bojarze
bojarzy
rzadziej bojarowie
ndepr
bojary
depr

Pochodzenie

ros. bojárin

z scs. boljárin

1. pan feudalny

Definicja

dawniej pan feudalny na Rusi i Wołoszczyźnie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bojarzyn

Połączenia

  • moskiewski; potężny bojar; rosyjscy, ruscy bojarzy

Cytaty

Pierwsze zabudowania zostały jednak zniszczone przez lawinę w 1335 roku. Po 50 latach bojar Chrela odbudował klasztor na obecnym miejscu.

źródło: NKJP: (mim): Klasztor wśród gór, Dziennik Zachodni, 2007-09-19

Ta tzw. I Dymitriada zakończyła się tragicznie dla towarzyszących Dymitrowi Polaków. W czasie uroczystego ślubu Dymitra z Maryną Mniszchówną, 27. V 1606 r., bojar Wasyl Szujski dokonał zamachu stanu.

źródło: NKJP: Michał Jankowiak: Jak Polacy Moskwę zdobywali. Ekspansja na Wschód Rządy Godunowa. Wielka Dymitriada. Moskwa w polskich rękach. Pospolite ruszenie, Polska Głos Wielkopolski, 2005-12-13

W XVII w. na Rusi tytuł bojara nadawał car. Dumski bojar to taki, który zarazem jest doradcą cara i przez niego jest mianowany, aby zasiadał w Dumie. Oczywiście, oprócz nich car mógł mieć i innych, niejako prywatnych doradców.

źródło: NKJP: Dziwna i straszna opowieść o Dymitrze Samozwańcu, Gazeta Wyborcza, 1997-09-19

2. szlachcic

Definicja

szlachcic na Litwie i Białorusi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bojarzyn
hiperonimy:  szlachcic

Połączenia

  • litewscy bojarzy
  • herb bojara; przywileje bojarów

Cytaty

Litewscy bojarzy, przyjęci do szlacheckich herbów i praw, polonizowali się szybko po przyjęciu katolicyzmu.

źródło: NKJP: Jerzy Surdykowski: Duch Rzeczypospolitej, 1989

Szlachcic musiał być przezroczysty jak szkło – mówi nam senior Adam Karol Koczan-Koczanowski z Krakowa, mający korzenie w rodzinie bojarów litewskich, których Ostrorogowie włączyli do herbu Nałęcz.

źródło: NKJP: Piotr Michalak: Powrót na zamek, Gazeta Poznańska, 2006-05-13

Dnia 29 września był już w Krakowie, skąd wyruszył z królem i panami do Horodła, gdzie 2 X 1413 r. przyjął do swego herbu bojara Gineta Konczewicza. Pieczęć jego widnieje też na akcie unii horodelskiej.

źródło: NKJP: Alicja Szymczakowa: Szlachta sieradzka w XV w.: magnifici et generosi, 1998

W czasie gdy Litwa wcielona została do ZSRR, upowszechniano ponadto teorię, że unia - utwierdzając przywileje bojarów - zahamowała postęp społeczny i gospodarczy, a tym samym spowodowała upadek szlacheckiego państwa litewskiego.

źródło: NKJP: Piotr Łossowski: Jagiełło nie jest już zdrajcą, Polityka nr 2369, 2002-09-28

2 października król Władysław podpisał z wielkim księciem litewskim Witoldem unię, [...] jej zapisy stanowiły o [...] zrównaniu w prawach szlachty polskiej z litewskimi bojarami oraz nadaniu 47 najważniejszym rodom z księstwa znaków herbowych rodzin z królestwa.

źródło: NKJP: Waldemar Bałda: Horodło, wieś mądra, Dziennik Polski, 2006-09-02

Data ostatniej modyfikacji: 04.04.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj