UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

szarzeć

Chronologizacja

XVI w., SPXVI

Pochodzenie

Zob. szary

1. śnieg

Definicja

stawać się szarym - mającym kolor powstały z połączenia koloru czarnego z kolorem białym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Cytaty

Meble szarzały pod pokładami kurzu, znaczyły je liczne plamy błota, rozlany beztrosko alkohol wyżerał fornir.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Papier cierpliwie żółkł na marmurkowych brzegach stron, obrastał rdzawymi plamkami, ciemniał od dotknięć, bladł i szarzał pod okładką.

źródło: NKJP: Stefan Chwin: Hanemann, 1995

Do garnituru obowiązywały oczywiście półbuty, które szybko szarzały od kurzu.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Zapomniany Kraków, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	szarzeję	szarzejemy
2 os.	szarzejesz	szarzejecie
3 os.	szarzeje	szarzeją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarzałem +(e)m szarzał	szarzałam +(e)m szarzała	szarzałom +(e)m szarzało	szarzeliśmy +(e)śmy szarzeli	szarzałyśmy +(e)śmy szarzały
2 os.	szarzałeś +(e)ś szarzał	szarzałaś +(e)ś szarzała	szarzałoś +(e)ś szarzało	szarzeliście +(e)ście szarzeli	szarzałyście +(e)ście szarzały
3 os.	szarzał	szarzała	szarzało	szarzeli	szarzały

bezosobnik: szarzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę szarzał będę szarzeć	będę szarzała będę szarzeć	będę szarzało będę szarzeć	będziemy szarzeli będziemy szarzeć	będziemy szarzały będziemy szarzeć
2 os.	będziesz szarzał będziesz szarzeć	będziesz szarzała będziesz szarzeć	będziesz szarzało będziesz szarzeć	będziecie szarzeli będziecie szarzeć	będziecie szarzały będziecie szarzeć
3 os.	będzie szarzał będzie szarzeć	będzie szarzała będzie szarzeć	będzie szarzało będzie szarzeć	będą szarzeli będą szarzeć	będą szarzały będą szarzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		szarzejmy
2 os.	szarzej	szarzejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarzałbym bym szarzał	szarzałabym bym szarzała	szarzałobym bym szarzało	szarzelibyśmy byśmy szarzeli	szarzałybyśmy byśmy szarzały
2 os.	szarzałbyś byś szarzał	szarzałabyś byś szarzała	szarzałobyś byś szarzało	szarzelibyście byście szarzeli	szarzałybyście byście szarzały
3 os.	szarzałby by szarzał	szarzałaby by szarzała	szarzałoby by szarzało	szarzeliby by szarzeli	szarzałyby by szarzały

bezosobnik: szarzano by

bezokolicznik: szarzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: szarzejąc

gerundium: szarzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarzenie	szarzenia
D.	szarzenia	szarzeń
C.	szarzeniu	szarzeniom
B.	szarzenie	szarzenia
N.	szarzeniem	szarzeniami
Ms.	szarzeniu	szarzeniach
W.	szarzenie	szarzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: szarzejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szarzejący	szarzejący	szarzejący	szarzejące	szarzejąca
D.	szarzejącego	szarzejącego	szarzejącego	szarzejącego	szarzejącej
C.	szarzejącemu	szarzejącemu	szarzejącemu	szarzejącemu	szarzejącej
B.	szarzejącego	szarzejącego	szarzejący	szarzejące	szarzejącą
N.	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącą
Ms.	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szarzejący	szarzejący	szarzejące	szarzejące
D.	szarzejących	szarzejących	szarzejących	szarzejących
C.	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym
B.	szarzejących	szarzejących	szarzejących	szarzejące
N.	szarzejącymi	szarzejącymi	szarzejącymi	szarzejącymi
Ms.	szarzejących	szarzejących	szarzejących	szarzejących

odpowiedniki aspektowe: poszarzeć , zszarzeć

Składnia

	+	szarzeć	+	(GDZIE)
	+	szarzeć	+	(od CZEGO)

2. twarz

Definicja

stawać się szarym - noszącym oznaki zmęczenia lub choroby

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

Połączenia

twarz szarzeje

Cytaty

Jaga szarzała na twarzy, kiedy wspomniało się o zainwestowanych pieniądzach.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000

Włosy zaczynają blaknąć, szarzeją, tracą sprężystość i stają się łamliwe.

źródło: NKJP: Jak ochronić włosy przed słoną wodą, Naj, nr 24, 2003

Wtedy nagle szarzała jej twarz, zostawiała przerażonego delikwenta w fotelu, zdębiałą rozmówczynię na środku trotuaru i plotąc jakieś słowa bez związku, uciekała gdziekolwiek, żeby się zamknąć, przeleżeć atak.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Excentrycy, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	szarzeję	szarzejemy
2 os.	szarzejesz	szarzejecie
3 os.	szarzeje	szarzeją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarzałem +(e)m szarzał	szarzałam +(e)m szarzała	szarzałom +(e)m szarzało	szarzeliśmy +(e)śmy szarzeli	szarzałyśmy +(e)śmy szarzały
2 os.	szarzałeś +(e)ś szarzał	szarzałaś +(e)ś szarzała	szarzałoś +(e)ś szarzało	szarzeliście +(e)ście szarzeli	szarzałyście +(e)ście szarzały
3 os.	szarzał	szarzała	szarzało	szarzeli	szarzały

bezosobnik: szarzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę szarzał będę szarzeć	będę szarzała będę szarzeć	będę szarzało będę szarzeć	będziemy szarzeli będziemy szarzeć	będziemy szarzały będziemy szarzeć
2 os.	będziesz szarzał będziesz szarzeć	będziesz szarzała będziesz szarzeć	będziesz szarzało będziesz szarzeć	będziecie szarzeli będziecie szarzeć	będziecie szarzały będziecie szarzeć
3 os.	będzie szarzał będzie szarzeć	będzie szarzała będzie szarzeć	będzie szarzało będzie szarzeć	będą szarzeli będą szarzeć	będą szarzały będą szarzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		szarzejmy
2 os.	szarzej	szarzejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarzałbym bym szarzał	szarzałabym bym szarzała	szarzałobym bym szarzało	szarzelibyśmy byśmy szarzeli	szarzałybyśmy byśmy szarzały
2 os.	szarzałbyś byś szarzał	szarzałabyś byś szarzała	szarzałobyś byś szarzało	szarzelibyście byście szarzeli	szarzałybyście byście szarzały
3 os.	szarzałby by szarzał	szarzałaby by szarzała	szarzałoby by szarzało	szarzeliby by szarzeli	szarzałyby by szarzały

bezosobnik: szarzano by

bezokolicznik: szarzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

szarzejąc

gerundium: szarzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarzenie	szarzenia
D.	szarzenia	szarzeń
C.	szarzeniu	szarzeniom
B.	szarzenie	szarzenia
N.	szarzeniem	szarzeniami
Ms.	szarzeniu	szarzeniach
W.	szarzenie	szarzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: szarzejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szarzejący	szarzejący	szarzejący	szarzejące	szarzejąca
D.	szarzejącego	szarzejącego	szarzejącego	szarzejącego	szarzejącej
C.	szarzejącemu	szarzejącemu	szarzejącemu	szarzejącemu	szarzejącej
B.	szarzejącego	szarzejącego	szarzejący	szarzejące	szarzejącą
N.	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącą
Ms.	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szarzejący	szarzejący	szarzejące	szarzejące
D.	szarzejących	szarzejących	szarzejących	szarzejących
C.	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym
B.	szarzejących	szarzejących	szarzejących	szarzejące
N.	szarzejącymi	szarzejącymi	szarzejącymi	szarzejącymi
Ms.	szarzejących	szarzejących	szarzejących	szarzejących

odpowiedniki aspektowe: poszarzeć , zszarzeć

Składnia

szarzeć

(na CZYM)

3. o niebie

Definicja

zmieniać stopień swojej jasności o wchodzie lub zachodzie słońca albo pod wpływem zachmurzenia

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Połączenia

szarzało na dworze
szarzało za oknem
szarzało powoli
zacząć szarzeć

Cytaty

	Jak dojedziemy, pewnie będzie już świtać, szarzeje powoli. źródło: NKJP: Marek Soból: Mojry, 2005
	Za oknem zaczynało już szarzeć. Kobieta odwróciła się i bez słowa opuściła izbę. Ledwie co zapadł wieczór, kiedy zjedli kolację i Święta zaniosła Paulinkę do sypialni, a Roland, jak poprzedniego wieczoru, ułożył się na kocu pod oknem i głęboko oddychał. źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Mojra, 1996
	Szarzało już, zatrzymał się, by zdecydować, po której stronie szukać schronienia. źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951
	Jednak powinni pozwolić nam na nocleg, kiedy już szarzało źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Monografia grzechów z dziennika 1978-1989, 2006
	Na dworze szarzało i widać było, jak zmienia się pogoda. źródło: Internet: Na dworze szarzało i widać było jak zmienia się pogoda.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
3 os.	szarzeje

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
3 os.			szarzało

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
3 os.			będzie szarzało będzie szarzeć

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
3 os.			szarzałoby by szarzało

bezokolicznik: szarzeć

odpowiednik aspektowy: poszarzeć

Składnia

szarzeć

4. kształt

Definicja

wyróżniać się szarym kolorem na tle innych rzeczy

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Cytaty

Mogłem oczyma śledzić w dole całą, wyraźnie szarzejącą wśród zieleni drogę, długą, wijącą się zakolami drogę, jaką niegdyś pielgrzymi wędrowali do delfickiej wyroczni Apollina.

źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Przestrzeń dzieł wiecznych: eseje o tradycji kultury śródziemnomorskiej, 1993

Dostrzegł nisko dwa klosze, ledwo szarzejące w ćmie nocnej.

źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1951

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	szarzeję	szarzejemy
2 os.	szarzejesz	szarzejecie
3 os.	szarzeje	szarzeją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarzałem +(e)m szarzał	szarzałam +(e)m szarzała	szarzałom +(e)m szarzało	szarzeliśmy +(e)śmy szarzeli	szarzałyśmy +(e)śmy szarzały
2 os.	szarzałeś +(e)ś szarzał	szarzałaś +(e)ś szarzała	szarzałoś +(e)ś szarzało	szarzeliście +(e)ście szarzeli	szarzałyście +(e)ście szarzały
3 os.	szarzał	szarzała	szarzało	szarzeli	szarzały

bezosobnik: szarzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę szarzał będę szarzeć	będę szarzała będę szarzeć	będę szarzało będę szarzeć	będziemy szarzeli będziemy szarzeć	będziemy szarzały będziemy szarzeć
2 os.	będziesz szarzał będziesz szarzeć	będziesz szarzała będziesz szarzeć	będziesz szarzało będziesz szarzeć	będziecie szarzeli będziecie szarzeć	będziecie szarzały będziecie szarzeć
3 os.	będzie szarzał będzie szarzeć	będzie szarzała będzie szarzeć	będzie szarzało będzie szarzeć	będą szarzeli będą szarzeć	będą szarzały będą szarzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		szarzejmy
2 os.	szarzej	szarzejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarzałbym bym szarzał	szarzałabym bym szarzała	szarzałobym bym szarzało	szarzelibyśmy byśmy szarzeli	szarzałybyśmy byśmy szarzały
2 os.	szarzałbyś byś szarzał	szarzałabyś byś szarzała	szarzałobyś byś szarzało	szarzelibyście byście szarzeli	szarzałybyście byście szarzały
3 os.	szarzałby by szarzał	szarzałaby by szarzała	szarzałoby by szarzało	szarzeliby by szarzeli	szarzałyby by szarzały

bezosobnik: szarzano by

bezokolicznik: szarzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: szarzejąc

gerundium: szarzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarzenie	szarzenia
D.	szarzenia	szarzeń
C.	szarzeniu	szarzeniom
B.	szarzenie	szarzenia
N.	szarzeniem	szarzeniami
Ms.	szarzeniu	szarzeniach
W.	szarzenie	szarzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: szarzejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szarzejący	szarzejący	szarzejący	szarzejące	szarzejąca
D.	szarzejącego	szarzejącego	szarzejącego	szarzejącego	szarzejącej
C.	szarzejącemu	szarzejącemu	szarzejącemu	szarzejącemu	szarzejącej
B.	szarzejącego	szarzejącego	szarzejący	szarzejące	szarzejącą
N.	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącą
Ms.	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szarzejący	szarzejący	szarzejące	szarzejące
D.	szarzejących	szarzejących	szarzejących	szarzejących
C.	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym	szarzejącym
B.	szarzejących	szarzejących	szarzejących	szarzejące
N.	szarzejącymi	szarzejącymi	szarzejącymi	szarzejącymi
Ms.	szarzejących	szarzejących	szarzejących	szarzejących

Składnia

szarzeć

GDZIE

Data ostatniej modyfikacji: 15.03.2017