UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

szastać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. szastam
 szastamy
2 os. szastasz
 szastacie
3 os. szasta
 szastają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. szastałem
+(e)m szastał
 szastałam
+(e)m szastała
 szastałom
+(e)m szastało
 szastaliśmy
+(e)śmy szastali
 szastałyśmy
+(e)śmy szastały
2 os. szastałeś
+(e)ś szastał
 szastałaś
+(e)ś szastała
 szastałoś
+(e)ś szastało
 szastaliście
+(e)ście szastali
 szastałyście
+(e)ście szastały
3 os. szastał
 szastała
 szastało
 szastali
 szastały

bezosobnik: szastano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę szastał
będę szastać
 będę szastała
będę szastać
 będę szastało
będę szastać
 będziemy szastali
będziemy szastać
 będziemy szastały
będziemy szastać
2 os. będziesz szastał
będziesz szastać
 będziesz szastała
będziesz szastać
 będziesz szastało
będziesz szastać
 będziecie szastali
będziecie szastać
 będziecie szastały
będziecie szastać
3 os. będzie szastał
będzie szastać
 będzie szastała
będzie szastać
 będzie szastało
będzie szastać
 będą szastali
będą szastać
 będą szastały
będą szastać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. szastajmy
2 os. szastaj
 szastajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. szastałbym
bym szastał
 szastałabym
bym szastała
 szastałobym
bym szastało
 szastalibyśmy
byśmy szastali
 szastałybyśmy
byśmy szastały
2 os. szastałbyś
byś szastał
 szastałabyś
byś szastała
 szastałobyś
byś szastało
 szastalibyście
byście szastali
 szastałybyście
byście szastały
3 os. szastałby
by szastał
 szastałaby
by szastała
 szastałoby
by szastało
 szastaliby
by szastali
 szastałyby
by szastały

bezosobnik: szastano by

bezokolicznik: szastać

imiesłów przysłówkowy współczesny: szastając

gerundium: szastanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: szastający

odpowiednik aspektowy: szastnąć

Pochodzenie

płn. psł. *šastati 'wykonywać szybkie ruchy połączone z odgłosem'

Wyraz dźwiękonaśladowczy utworzony od wykrzyknika naśladującego odgłos towarzyszący szybkiemu ruchowi (pol. szast, ros. šastь!).

1. pieniędzmi

Definicja

pejorat. 
wydawać duże kwoty pieniędzy, nie myśląc o konsekwencjach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Połączenia

  • szastać groszem, kasą, pieniędzmi

Cytaty

Zastanawiałem się, ile to zarabia wiceprezes spółdzielni mieszkaniowej, że może tak szastać pięćsetkami.

źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

Przeciętny Szwajcar ma na koncie bankowym więcej oszczędności niż obywatel jakiegokolwiek innego kraju. W dodatku jest do swoich franków przywiązany, nie lubi nimi szastać.

źródło: NKJP: Agnieszka Wróblewska: Recepta z czarodziejskiej góry, Gazeta Wyborcza, 1997-03-11

Napisano, że to hańba, iż zwykły gliniarz jeździ nowym audi, szasta forsą i utrzymuje kontakty z przestępcami.

źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski, Jakub Stachowiak: Przykrywkowcy zalegendowani, Polityka, 2007-12-22

Pekin potrafi szastać miliardami, szykując się do olimpiady 2008.

źródło: NKJP: Internet

Laura westchnęła niewinnie i zaczęła obdłubywać po kawałeczku pomarańczową glazurę z lodów sorbetowych Opal, które Grzegorz zakupił dla wszystkich na deser, szastając pieniędzmi z królewskim doprawdy gestem.

źródło: NKJP: Małgorzata Musierowicz: Dziecko piątku, 1993

Składnia

bez ograniczeń + szastać +
CZYM

2. obietnicami

Definicja

pejorat. 
nie myśląc o konsekwencjach, podejmować nierozsądne lub przesadne działania, mogące prowadzić do zmarnowania czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

[...] zbrodnicze niszczenie środowiska naturalnego oraz lekkomyślne szastanie zdobyczami wiedzy już w początkach następnego stulecia mogą doprowadzić do zubożenia ludzkości, ogromnych napięć, a może i globalnych klęsk.

źródło: NKJP: Jan Pieszczachowicz: Koniec wieku: szkice o literaturze, 1994

Mam poczucie, że ludzie w Polsce ciągle żyją jak multimilionerzy. Wręcz szastają swoim czasem, swoją energią i uwagą. Może brakuje im pieniędzy i pracy, ale czas, energię i uwagę stale trwonią.

źródło: NKJP: Henryka Bochniarz, Jacek Santorski: Bądź sobą i wygraj: 10 podpowiedzi dla aktywnej kobiety, 2003

Nie wystarczy też [...] szastać na prawo i lewo hasłami „bezstronności” i „wiarygodności”.

źródło: NKJP: Krzysztof Jaszczołt: Widz transformowany, Gazeta Wyborcza, 1993-07-16

[...] nie pisz tu takich bzdur, że go kochasz. Nie nauczyli Cię, że tym słowem się nie szasta na prawo i lewo?

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + szastać +
CZYM

3. nogami

Definicja

poruszać czymś w sposób energiczny, szybko i z rozmachem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • szastać nogą

Cytaty

Krowa szastała ogonem, oganiając się od much, raz nawet przejechała nim matce po policzku.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Rosyjski kochanek, 1996

Chłopiec szasta nogą i kłania się niezgrabnie.

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 1975

[...] polscy adepci tańca znakomicie dawali sobie radę. Panie zalotnie szastały spódniczkami bądź przewiązanymi na biodrach chustami, a panom spodobało się zaczepianie swoich partnerek.

źródło: NKJP: Maria Gutterwill: Szaleć jak mistrzowie, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-01-20

Składnia

bez ograniczeń + szastać +
CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 04.04.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN