UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

całun

Chronologizacja

1437, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. całun
całuny
D. całunu
całunów
C. całunowi
całunom
B. całun
całuny
N. całunem
całunami
Ms. całunie
całunach
W. całunie
całuny

Pochodzenie

st.czes. čalún

z śr.-w.-niem. schalūne 'rodzaj tkaniny'

Tkanina (oraz jej nazwa) miałaby pochodzić z francuskiego miasta Châlons-en-Champagne, w średniowieczu ważnego ośrodka przemysłu włókienniczego.

1. z płótna

Definicja

tkanina, w która się owija zwłoki albo okrywa nią trumnę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  tkanina

Połączenia

  • bawełniany, sukienny; biały, czarny, czerwony całun
  • zasłonić całunem
  • owinąć, zawijać w całun

Cytaty

Misternie tkany z płótna całun gotowy był po kilku tygodniach wytrwałej pracy.

źródło: NKJP: Mirosław Banasiak: Gabriel Garcia Marquez czyli życie magiczne, Gazeta Wyborcza, 1996-10-18

Zwłoki przykrywa się sukiennym całunem, najczęściej zielonego koloru.

źródło: NKJP: G.Czerwińska: O Tatarach polskich, Tygodnik Ciechanowski, 2007-02-23

Materiał jest utkany z lnu i ma bardzo skomplikowaną fakturę: nieregularna przędza i splot, matowy, zbity. Jest podobny do całunów znalezionych w starożytnych grobach egipskich w Pompejach i Syrii.

źródło: NKJP: Magdalena Grochowalska: Autentyk czy falsyfikat, Express Ilustrowany, 2004-02-09

Dzięki wykopaliskom wiemy stosunkowo dużo o rytuałach pogrzebowych Celtów. [...] Ciało obmywano i zawijano w całun, a potem czuwano przy nim jedną lub kilka nocy.

źródło: NKJP: Leszek Matela: Kod druidów i sekrety celtów, 2006

Prosektorium każdemu z nas kojarzy się dość nieprzyjemnie. W zimnej salce o surowym wyglądzie, wśród specyficznych zapachów różnych środków chemicznych, stoją łóżka zasłane białymi prześcieradłami. Pod każdym całunem leży człowiek, jeszcze do niedawna mający nazwisko i adres, cieszący się życiem i używający tego życia na miarę swoich potrzeb i możliwości, teraz śpiący snem wiecznym.

źródło: NKJP: Adam Lipczyński: Przygoda łapiducha, Detektyw nr 4 (152), 1999

2. śnieżny

Definicja

książk. 
coś, co przykrywa jakąś powierzchnię lub przestrzeń

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Połączenia

  • całun mgły; mroku; śniegu

Cytaty

Śnieg zasypał drogi, okrył białym całunem dachy wioski.

źródło: NKJP: Gracjan Bojar-Fijałkowski: O zbójcach z Góry Chełmskiej i inne legendy o Koszalinie, 2006

Miasto spowite było całunem dymów, pogrążone w mroku. Niebo rozświetlały łuny pożarów.

źródło: NKJP: Jerzy Wiśniewski: Ożeniony z muzyką, Kurier Powiatu Kwidzyńskiego: 1999-08-13

Kominy wypuszczają pukle kremowych dymów. Miasto okrywa się całunem sadzy.

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Miasto szklanych słoni, 2010

Składnia

bez ograniczeń + całun +
(CZEGO)
Data ostatniej modyfikacji: 23.03.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj