Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | niedoszły |
niedoszły |
niedoszły |
niedoszłe |
niedoszła |
| D. | niedoszłego |
niedoszłego |
niedoszłego |
niedoszłego |
niedoszłej |
| C. | niedoszłemu |
niedoszłemu |
niedoszłemu |
niedoszłemu |
niedoszłej |
| B. | niedoszłego |
niedoszłego |
niedoszły |
niedoszłe |
niedoszłą |
| N. | niedoszłym |
niedoszłym |
niedoszłym |
niedoszłym |
niedoszłą |
| Ms. | niedoszłym |
niedoszłym |
niedoszłym |
niedoszłym |
niedoszłej |
| W. | niedoszły |
niedoszły |
niedoszły |
niedoszłe |
niedoszła |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | niedoszli |
niedoszli |
niedoszłe |
niedoszłe |
| D. | niedoszłych |
niedoszłych |
niedoszłych |
niedoszłych |
| C. | niedoszłym |
niedoszłym |
niedoszłym |
niedoszłym |
| B. | niedoszłych |
niedoszłych |
niedoszłych |
niedoszłe |
| N. | niedoszłymi |
niedoszłymi |
niedoszłymi |
niedoszłymi |
| Ms. | niedoszłych |
niedoszłych |
niedoszłych |
niedoszłych |
| W. | niedoszli |
niedoszli |
niedoszłe |
niedoszłe |
Pochodzenie
Zredukowany wokalizm pierwiastka (*chĭd- > *šьd-), właściwy pierwotnym imiesłowom od psł. *choditi, wywołał najpierw zmianę ch- > š-, zaś w dobie staropolskiej dokonało się ostateczne zróżnicowanie postaci fonetycznych poszczególnych form gramatycznych: stąd współczesne szedł < *šьd-lъ (z wokalizacją jeru w pozycji mocnej dla r.m.) w opozycji do szła < *šьd-la (r.ż.), szło < *šьd-lo (r.n.), czy szły < *šьd-ly (l.mn.) - z uproszczeniem grupy spółgłoskowej -szdł- > -szł- po zaniku jeru w pozycji słabej. Ponieważ niedoszły jest przymiotnikiem o złożonej (zaimkowej) budowie (należy go zatem wyprowadzać z hipotetycznej postaci *ne/do-šьd-lъ/jь), to jego fonetyczny rozwój (w przeciwieństwie do krótkiej postaci *šьd-lъ r.m.) musiał potoczyć się identyczną drogą jak w przypadku pozostałych wyżej przytoczonych form; zob. chodzić.
1. prezydent
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- niedoszły burmistrz, europoseł, koalicjant, król, parlamentarzysta, poseł, premier, prezes, prezydent, radny, senator, wójt; biskup, duchowny, jezuita, ksiądz, mnich, pastor, pop, zakonnik; ojciec, szwagier, teść, zięć; bankrut, beneficjent, biznesmen, dyrektor, inwestor, kierownik, kontrahent, kredytobiorca, partner, pracodawca, pracownik, uczestnik, właściciel, wykonawca; gwałciciel, kat, oprawca, podpalacz, porywacz, przestępca, rabuś, sprawca, terrorysta, włamywacz, zamachowiec, złodziej; azylant, emigrant, imigrant, uciekinier, zbieg; aktor, artysta, malarz; absolwent, aplikant, inżynier, magister, maturzysta, student; filozof, fizyk, kierowca, nauczyciel, polonista; gracz, olimpijczyk, piłkarz, zawodnik; klient, lokator, mieszkaniec, pasażer, turysta; denat, nieboszczyk, pokrzywdzony, topielec, wisielec; mistrz świata; niedoszła ofiara; pani premier; narzeczona, panna młoda, teściowa, wdowa, żona; nauczycielka, tłumaczka; aktorka, balerina, baletnica, śpiewaczka; maturzystka, studentka
- byli i niedoszli
Cytaty
|
Według słów Janka z Czarnkowa niedoszły król Polski był śmiały, choć lekkomyślny, popędliwy i nierozważny, zdrowie miał słabe, a siły ciała wątłe. źródło: NKJP: Joanna Jusianiec: Ulubieniec ostatniego Piasta, Dziennik Słupski, 2000-06-30 |
|
|
[...] gdy nadeszła chłodna jesień, niedoszła zakonnica zaczęła odczuwać smutek, osamotnienie i wyrzuty sumienia. źródło: NKJP: Zofia Stecka: Legenda o żelaznym krzyżu nad Czarnym Stawem (pod Rysami) i o Żabim Mnichu, Tygodnik Podhalański, nr 16, 1996 |
|
|
[...] tym razem czujność bankowców nie zawiodła i wezwano dyskretnie policję, która na miejscu zatrzymała niedoszłą kredytobiorczynię. źródło: NKJP: (AGA): Sama zrobiła pieczątki, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-10-19 |
|
|
Stwierdzili, że mają prawo ogrodzić należący do nich teren. [...] W odpowiedzi na to niedoszli inwestorzy postanowili zablokować drogę wiodącą na wysypisko, wyznaczając miastu czas na zbudowanie innej. źródło: NKJP: (jeta): Mogą utonąć w śmieciach, Dziennik Bałtycki, 2001-02-20 |
|
|
Szybko okazało się, że poszkodowanych przez bytomską agencję niedoszłych turystów jest znacznie więcej. źródło: NKJP: Anna Malinowska: Bułgaria koło nosa, Trybuna Śląska, 2003-08-23 |
2. bal
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- niedoszły ingres, przetarg, ślub; niedoszła budowa, prywatyzacja, wizyta; niedoszłe małżeństwo
Cytaty
|
[...] w Dębicy są ludzie, którzy robią filmy i przygotowali je na niedoszły dębicki festiwal. Można będzie je pokazać w Warszawie [...]. źródło: NKJP: Festiwal w Warszawie, Dziennik Polski, 2002-02-20 |
|
|
Zabraliśmy twarde dyski i dokumenty w ramach prowadzonego postępowania sprawdzającego [...]. Jak się nieoficjalnie dowiedzieliśmy, wśród dokumentów znalazły się przede wszystkich pisma dotyczące niedoszłego przetargu na wytwornicę pary o wartości 1 mln zł. źródło: NKJP: (ZB): Szukają dowodów w komputerach, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-12-20 |
|
|
Trudno powiedzieć ile dokładnie pieniędzy dotychczas pochłonęła niedoszła budowa elektrociepłowni. źródło: NKJP: Marek Malinowski: Siemiatycze - Zmarnowane pieniądze, Głos Siemiatycz, 2010-01-13 |
|
|
Niektóre biura żądały nawet 100-procentowej opłaty za niedoszłe wyjazdy, niezależnie od przyczyn. źródło: NKJP: Grażyna Kuźnik: Zawsze winien niedoszły wczasowicz, Dziennik Zachodni, 2005-03-14 |