Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świder |
świdry |
|
| D. | świdra |
świdrów |
|
| C. | świdrowi |
świdrom |
|
| B. | świder |
świdry |
|
| N. | świdrem |
świdrami |
|
| Ms. | świdrze |
świdrach |
|
| W. | świdrze |
świdry |
Pochodzenie
psł. *svŕ̥dьlъ / *svŕ̥dьlo 'wiertło, świder'
Wyraz polski zniekształcony fonetycznie (wywołany upodobnieniem spółgłosek -r'-...-l-na odległość), z prawdopodobnym ciągiem zmian: *svŕ̥dьlъ > *svŕ̥dьrъ, skąd: *świ(e)rdzier. Współczesna postać świder powstała przez analogię do D l.p. świdra, odzwierciedlającego uproszczenie grupy spółgłoskowej -rdr- > -dr- w wyjściowej formie *świ(e)rdra.
1. wiertło
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo materiały, narzędzia i maszyny budowlane
Połączenia
- świder diamentowy, frezowy, gryzowy, trójgryzowy
- świder do drewna
- świdry i pilniki; dłuta i świdry
- komplet; eksport, produkcja, sprzedaż; chłodzenie, montaż, żywotność świdrów
- zbyt na świdry
- ostrzyć; dostarczać świdry
- borować, drążyć, wiercić świdrem
Cytaty
|
Przez tak grubą warstwę można się jedynie przebić ostrym świdrem. Obecnie w sklepach możemy kupić świdry produkcji rosyjskiej i polskiej. źródło: NKJP: Artur Grobcki, JOD: Wędkarstwo, Gazeta Poznańska, 2006-03-02 |
|
|
Obecnie mamy kontrakty na asortyment świdrów trójgryzowych o dużych średnicach do 26 cali. źródło: NKJP: (e): Cisza błękitu nad Glinikiem, Gazeta Krakowska, 2001-10-23 |
|
|
Do grząskiego, falującego pod stopami torfowego podłoża wprowadzone zostaje odpowiednie narzędzie – torfowy świder ręczny (metalowy pręt z nożem na końcu), za pomocą którego wydobywa się torf w przekroju pionowym, z widocznymi wszystkimi jego warstwami, narastającymi przez tysiące lat. źródło: NKJP: Artystka na bagnie..., Manko Katowice, 2009-01-11 |
|
|
W rękach drżał mu długi świder. Karlik przypomniał sobie rębaczy, których widział w kopalni węglowej. Tam świder wchodził w czarną ścianę węgla szybko i miękko jak w masło. źródło: NKJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954 |
|
|
Górnik zadziwił się na to, opuścił świder i chwilę stał nieruchomo, dech wstrzymując w piersi. źródło: NKJP: Hanna Kostyrko (zebr): Klechdy domowe, 1960 |
Odesłania
Zob. też:
2. wiertarka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny rodzaje urządzeń i maszyn
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo materiały, narzędzia i maszyny budowlane
Połączenia
- świder górniczy; elektryczny, pneumatyczny
- huk, łoskot świdrów
- świder pracuje
Cytaty
|
Na miejscu stoi potężny dźwig ze świdrem. Wywierci 53 piętnastometrowych dziur, które zostaną uzbrojone i zalane betonem. źródło: NKJP: (HSZ): Trochę cierpliwości, Gazeta Krakowska, 2005-08-23 |
|
|
Boruje ściany ciężkim świdrem pneumatycznym, co prawda w takiej brygadzie, która zapewnia 140% normy. źródło: NKJP: Aleksander Sołżenicyn: Archipelag GUŁag Tom 2, 1977 |
|
|
W pracowni zapanowała cisza, nie słychać było więcej elektrycznego świdra, papierosy zostały zgaszone, wołania umilkły i tylko Bobynin siedząc w swoim kącie basem dawał wskazówki elektromonterom [...]. źródło: NKJP: Aleksander Sołżenicyn: Krąg Pierwszy Tom 2, 2002 |
|
|
Faceci wyładowywali drucianą siatkę, stalowe słupki i spalinowy świder. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009 |
|
|
Gdzieś dalej słychać było serie pneumatycznego świdra. źródło: NKJP: Adam Czerniawski: Narracje ormiańskie, 2003 |