UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

pozłocić

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. złoty I

1. ozdobić

Definicja

pokryć jakieś przedmioty cienką warstewką złota w celu ich ozdobienia lub zakonserwowania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł rzemiosło

Połączenia

  • pozłocić ołtarz
  • pozłocona korona; pozłocone ramy

Cytaty

Dotychczas dzięki ofiarności parafian i zapobiegliwości ks. proboszcza Józefa Przywary udało się wymienić pokrycie wieży blachą, naprawić i pozłocić kulę oraz zamontować na niej nowy krzyż metalowy.

źródło: NKJP: Kronika, Nowiny Raciborskie, 2002-12-04

Syn Jana - Tomasz Zamoyski ufundował w 1619 r. dwa barokowe berła rektorskie, z których jedno ocalało do dziś. Rektorskie berło zostało wykonane ze srebra i jest pozłocone.

źródło: NKJP: (PAP): Zabytkowe berło, Dziennik Polski, 1998-11-14

Natomiast pracownicy firmy [...] odlali miniaturowego Ludwika, pozłocili go i umieścili w jajku.

źródło: NKJP: (AMS): Maski, Ludwiki i Jajko Faberge, Dziennik Polski, 2001-04-02

W 1911 r. odbyła się pierwsza restauracja, w 1972 zainstalowano ogrzewanie, w 1973 odnowiono wnętrze i pozłocono ołtarze, w 1992 pokryto miedzianą blachą dach, ostatniej wiosny natomiast odświeżono elewacje.

źródło: NKJP: Kościół i dwie kaplice, Dziennik Polski - Kraków, 2003-06-27

Toyota, majętny potentat, pozłociła większość złączek w instalacji elektrycznej modelu [...] - wszak samochód ten ma być wizytówką niezawodności produktów japońskiego koncernu.

źródło: NKJP: Samochody, Magazyn Gazety Wyborczej, 1994-03-04

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. pozłocę
 pozłocimy
2 os. pozłocisz
 pozłocicie
3 os. pozłoci
 pozłocą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. pozłociłem
+(e)m pozłocił
 pozłociłam
+(e)m pozłociła
 pozłociłom
+(e)m pozłociło
 pozłociliśmy
+(e)śmy pozłocili
 pozłociłyśmy
+(e)śmy pozłociły
2 os. pozłociłeś
+(e)ś pozłocił
 pozłociłaś
+(e)ś pozłociła
 pozłociłoś
+(e)ś pozłociło
 pozłociliście
+(e)ście pozłocili
 pozłociłyście
+(e)ście pozłociły
3 os. pozłocił
 pozłociła
 pozłociło
 pozłocili
 pozłociły

bezosobnik: pozłocono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. pozłoćmy
2 os. pozłoć
 pozłoćcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. pozłociłbym
bym pozłocił
 pozłociłabym
bym pozłociła
 pozłociłobym
bym pozłociło
 pozłocilibyśmy
byśmy pozłocili
 pozłociłybyśmy
byśmy pozłociły
2 os. pozłociłbyś
byś pozłocił
 pozłociłabyś
byś pozłociła
 pozłociłobyś
byś pozłociło
 pozłocilibyście
byście pozłocili
 pozłociłybyście
byście pozłociły
3 os. pozłociłby
by pozłocił
 pozłociłaby
by pozłociła
 pozłociłoby
by pozłociło
 pozłociliby
by pozłocili
 pozłociłyby
by pozłociły

bezosobnik: pozłocono by

bezokolicznik: pozłocić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: pozłociwszy

gerundium: pozłocenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: pozłocony

odpowiednik aspektowy: pozłacać

Składnia

bez ograniczeń + pozłocić +
CO

2. zabarwić

Definicja

nadać czemuś złoty kolor

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ozłocić, uzłocić
hiperonimy:  zabarwić

Połączenia

  • słońce pozłociło
  • pozłocić gałązki, liście; orzechy

Cytaty

Nie muszę się zastanawiać, które ciastka wybrać. [...] Pokazuję palcem najbardziej pozłocone. Zapakowane w pudełko, obwiązane kokardką, pachną lepką słodkością.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Swiatowidz, 2001

Porozbijane pajace z wydmuszek wymienić na nowe, jeżykom uzupełnić kolce ze szpilek, ozdobić koralikami, orzechom powbijać patyczki z niteczkami, pozłocić orzechy pozłótką, poprzywiązywać niteczki do jabłek.

źródło: NKJP: Faustyna znaczy szczęśliwa, Dziennik Polski, 2002-07-05

Gotowy stroik ze sztucznej jedliny - od 5 zł. Rózgi z pozłoconych leszczynowych gałązek - 1, 50 zł.

źródło: NKJP: (MON): Gdzie i za ile ubrać choinkę?, Dziennik Polski, 2002-12-05

Wschodnie słońce pozłociło wszystkie okna i minarety - zupełnie czarodziejskie miasto [...].

źródło: NKJP: Dom na peryferiach Stambułu, Dziennik Polski, 1998-10-09

Jedzą i maleje piure pozłocone masłem.

źródło: NKJP: Marian Pankowski: Fara na Pomorzu, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. pozłocę
 pozłocimy
2 os. pozłocisz
 pozłocicie
3 os. pozłoci
 pozłocą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. pozłociłem
+(e)m pozłocił
 pozłociłam
+(e)m pozłociła
 pozłociłom
+(e)m pozłociło
 pozłociliśmy
+(e)śmy pozłocili
 pozłociłyśmy
+(e)śmy pozłociły
2 os. pozłociłeś
+(e)ś pozłocił
 pozłociłaś
+(e)ś pozłociła
 pozłociłoś
+(e)ś pozłociło
 pozłociliście
+(e)ście pozłocili
 pozłociłyście
+(e)ście pozłociły
3 os. pozłocił
 pozłociła
 pozłociło
 pozłocili
 pozłociły

bezosobnik: pozłocono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. pozłoćmy
2 os. pozłoć
 pozłoćcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. pozłociłbym
bym pozłocił
 pozłociłabym
bym pozłociła
 pozłociłobym
bym pozłociło
 pozłocilibyśmy
byśmy pozłocili
 pozłociłybyśmy
byśmy pozłociły
2 os. pozłociłbyś
byś pozłocił
 pozłociłabyś
byś pozłociła
 pozłociłobyś
byś pozłociło
 pozłocilibyście
byście pozłocili
 pozłociłybyście
byście pozłociły
3 os. pozłociłby
by pozłocił
 pozłociłaby
by pozłociła
 pozłociłoby
by pozłociło
 pozłociliby
by pozłocili
 pozłociłyby
by pozłociły

bezosobnik: pozłocono by

bezokolicznik: pozłocić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: pozłociwszy

gerundium: pozłocenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: pozłocony

odpowiednik aspektowy: pozłacać

Składnia

bez ograniczeń + pozłocić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 26.01.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN