UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kopeć

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kopeć
kopcie
D. kopcia
kopciu
kopci
kopciów
C. kopciowi
kopciom
B. kopeć
kopcie
N. kopciem
kopciami
Ms. kopciu
kopciach
W. kopciu
kopcie

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

płn. psł. *kopъtь 'sadza, dym'

1. osad

Definicja

przest. 
osad z czarnego pyłu, powstałego ze spalania czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:  sadza
hiperonimy:  pył

Cytaty

Miał nożyce do blachy, cynę w laskach i specjalny, biały kamień, o który pocierał kolbę, aby ją oczyścić z kopcia.

źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Gdzie ten dom, gdzie ten świat, 1994

Otoczył ją zastały półmrok, przesycony kwaśnym odorem starych butów, zetlałego materiału i wilgotnego kopciu z pieca.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Excentrycy, 2007

Kuchenka gazowa zarastała kopciem, sadzą, strupami przypalonego mleka.

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

2. dym

Definicja

przest. 
czarny, gęsty dym zawierający czarny pył

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Cytaty

Podkręcał lampę na cały knot, aż izba stawała w płomieniach, kopeć i swąd roznosił się [...].

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Nagi sad, 1967

Nad lampą zainstalował pochłaniacz kopcia własnej konstrukcji. Bez niego sufit nie byłby jak dzisiaj brązowy, ale czarny.

źródło: NKJP: Wojciech Markiewicz: Unplugged, czyli bez prądu, Polityka, 2004-05-08

Szyby pokryły się lodowym kwieciem, kominy buchały kopciem, łyżwiarze ścigali się na sadzawce koło budynku Regencji Śląskiej [...].

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

3. przedmiot

Definicja

przest. 
przedmiot, który po podpaleniu wydziela intensywnie dym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Połączenia

  • wrzucić, zrobić kopcia

Cytaty

Pewnego razu starsi koledzy wymyślili, w trakcie matur próbnych, coby było wesoło, zrobić kopcia. Jak wymyślili, tak zrobili, wrzucili dymiące się to coś do przewodów wentylacyjnych i w całej szkole zrobiło się bielutko.

źródło: Internet: nk.pl/szkola/63660/forum/65

Otóż należy pokruszyć łatwopalny plastik (za dawnych czasów były z niego zrobione np. piłeczki pingpongowe) i włożyć okruchy do pudełka od zapałek. Podpalić i zamknąć pudełko. Przez szczeliny do pudełka dostaje się zbyt mało powietrza, by plastik palił się pełnym ogniem.
Zamiast tego tli się, wydzielając kłęby białego, gryzącego dymu. Wrzucenie kopcia do pomieszczenia [...] wyłącza to pomieszczenie z użytku na kilka godzin.

źródło: Internet: newsweek.pl

Data ostatniej modyfikacji: 10.10.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj