Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | sztywny |
sztywny |
sztywny |
sztywne |
sztywna |
D. | sztywnego |
sztywnego |
sztywnego |
sztywnego |
sztywnej |
C. | sztywnemu |
sztywnemu |
sztywnemu |
sztywnemu |
sztywnej |
B. | sztywnego |
sztywnego |
sztywny |
sztywne |
sztywną |
N. | sztywnym |
sztywnym |
sztywnym |
sztywnym |
sztywną |
Ms. | sztywnym |
sztywnym |
sztywnym |
sztywnym |
sztywnej |
W. | sztywny |
sztywny |
sztywny |
sztywne |
sztywna |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | sztywni |
sztywni |
sztywne |
sztywne |
D. | sztywnych |
sztywnych |
sztywnych |
sztywnych |
C. | sztywnym |
sztywnym |
sztywnym |
sztywnym |
B. | sztywnych |
sztywnych |
sztywnych |
sztywne |
N. | sztywnymi |
sztywnymi |
sztywnymi |
sztywnymi |
Ms. | sztywnych |
sztywnych |
sztywnych |
sztywnych |
W. | sztywni |
sztywni |
sztywne |
sztywne |
Stopień wyższy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | sztywniejszy |
sztywniejszy |
sztywniejszy |
sztywniejsze |
sztywniejsza |
D. | sztywniejszego |
sztywniejszego |
sztywniejszego |
sztywniejszego |
sztywniejszej |
C. | sztywniejszemu |
sztywniejszemu |
sztywniejszemu |
sztywniejszemu |
sztywniejszej |
B. | sztywniejszego |
sztywniejszego |
sztywniejszy |
sztywniejsze |
sztywniejszą |
N. | sztywniejszym |
sztywniejszym |
sztywniejszym |
sztywniejszym |
sztywniejszą |
Ms. | sztywniejszym |
sztywniejszym |
sztywniejszym |
sztywniejszym |
sztywniejszej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | sztywniejsi |
sztywniejsi |
sztywniejsze |
sztywniejsze |
D. | sztywniejszych |
sztywniejszych |
sztywniejszych |
sztywniejszych |
C. | sztywniejszym |
sztywniejszym |
sztywniejszym |
sztywniejszym |
B. | sztywniejszych |
sztywniejszych |
sztywniejszych |
sztywniejsze |
N. | sztywniejszymi |
sztywniejszymi |
sztywniejszymi |
sztywniejszymi |
Ms. | sztywniejszych |
sztywniejszych |
sztywniejszych |
sztywniejszych |
Pochodzenie
śr.-d.-niem. stîf
śr.-w.-niem. stîf
Por. niem. steif 'sztywny, zesztywniały, zdrętwiały'
1. kołnierzyk
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii cechy dotykowe
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Relacje znaczeniowe
antonimy: | elastyczny, giętki | |
hiperonimy: | twardy |
Połączenia
- sztywny fartuch, gorset, kapelusz, kask, kołnierz, kołnierzyk, materiał, pancerz; drut, kadłub, pal, papier; liść; sztywna czapka (z daszkiem), halka, koszula; łodyga; kartka, konstrukcja, okładka, oprawa; płyta; sztywne ubranie; pasmo; opakowanie; sztywne włosy; pędy
- sztywny i gruby, sztywny i nakrochmalony, sztywny i suchy, sztywny i szorstki, sztywny i wykrochmalony, sztywny i wytrzymały
- niezbyt, zbyt sztywny
Cytaty
Lumumba jest zawsze wyszukanie wytworny. Lśniąca biel koszuli, sztywny kołnierzyk, spinki w mankietach, modny węzeł krawata, okulary w kosztownej oprawie. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Wojna futbolowa, 2005 |
|
Karolka stała przed nim, trzymając w dwóch palcach czerwony goździk na długiej sztywnej łodydze. źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001 |
|
Z wyglądu i budowy przypomina owczarka pirenejskiego. Ciemne oczy są przesłonięte brwiami. Włos jest sztywny, a umaszczenie może być brunatnożółte, czarnopłowe, czarne lub wilczaste. źródło: NKJP: Internet |
|
Zbiory dokumentów prowadzi się w sztywnych okładkach, na których zamieszcza się nazwę sądu, nazwę gminy lub miasta i numer repertorium zbioru dokumentów. źródło: NKJP: Rozporządzenie w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów, 2001 |
|
[...] zawieszenie peugeota jest sztywniejsze od modusa, co ma wpływ na komfort jazdy po nierównościach. źródło: NKJP: Ryszard Polit: Z pomysłem, Dziennik Zachodni, 2006-05-24 |
2. majonez
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Połączenia
- sztywna piana
Cytaty
Z białek ubić sztywną pianę i delikatnie połączyć z masą. źródło: NKJP: Internet |
|
Do naczynia wbijamy jajko, dodajemy sól, cukier, ocet i musztardę, to miksujemy najlepiej blenderem do uzyskania jednolitości, do tego powoli wlewamy ćwierć litra oleju ciągle oczywiście miksując, aż zrobi się konsystencja majonezu. Zawsze można dać ciut więcej oleju, a wtedy majonez będzie bardziej sztywny. źródło: Internet: wielkiezarcie.com |
|
Jeśli chcecie jeszcze gęściejszy majonez, taki aż sztywny, dolejcie jeszcze 1⁄3 szklanki oleju. źródło: Internet: kasia.in/przepis |
3. ciało
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
Połączenia
- sztywne ciało, zwłoki
- sztywny i zimny
Cytaty
Wyjął przednie siedzenie, bo sztywne ciało z trudem mieściło się w samochodzie. źródło: NKJP: Gdzie twój brat, Dziennik Polski, 2001-04-27 |
|
Książę leżał sztywny, wyprężony, z wybałuszonymi ślepiami. Posoki ze śmiertelnej rany nie wyciekło dużo, najwyżej ile wina w pucharze. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Uczeń czarnoksiężnika, 2003 |
|
Zsuwa się z siodełka i podchodzi do Bursztynka leżącego na skraju szosy. Przyklęka na drodze i podnosi sztywne już, zimne ciało. źródło: NKJP: Ewa Cechnick: Znak Anny, 1997 |
|
Spróbowałem podnieść jego rękę - była zupełnie sztywna. Facet nie żył od co najmniej ośmiu godzin. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Osiedle prominentów, 1997 |
4. palec
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób
Relacje znaczeniowe
synonimy: | zesztywniały | |
hiperonimy: | bezwładny |
Połączenia
- sztywna dłoń, noga, ręka; sztywne palce
- sztywny i napięty, sztywny i obolały
Cytaty
Moje obrażenia są na szczęście powierzchowne, niemniej bolesne. [...] Znacznie gorzej ma się mój kark - nadal jest sztywny i obolały. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Naznaczeni błękitem Kamień na szczycie Kroniki Drugiego Kręgu Księga I cz 2, 2005 |
|
Ból kręgosłupa mogą wywołać nawet... napięte mięśnie rąk. Potrafią być na tyle silne, że powodują przesunięcia kręgów między sobą. Sztywne, ściśnięte mięśnie dociskają również powierzchnie stawów i utrudniają poruszanie. źródło: NKJP: Stanisława Grzelczak: Przeciągnij się, Dziennik Bałtycki, 2004-04-02 |
|
Przyjechał więc ten Kulawy i flaszkę zza pazuchy wyciągnął. Koń uśmiechnął się szeroko. A Kulawy kuśtyk, kuśtyk, tą sztywną nogą powłócząc, na ławce pod ścianą usiadł. źródło: NKJP: Marek Nowakowski: Gdzie jest droga na walne?, 2007 |
5. ruch
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu
Relacje znaczeniowe
antonimy: | elastyczny |
Połączenia
- sztywny krok
Cytaty
Załóżmy teraz, że przechodzisz rekonwalescencję. Oczywiście na początku Twoje ruchy są sztywne, niezgrane ze sobą. źródło: NKJP: Internet |
|
Igor zaprosił mnie na bal charytatywny. źródło: NKJP: Barbara Kosmowska: Prowincja, 2002 |
6.a człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Relacje znaczeniowe
synonimy: | zesztywniały |
Połączenia
- sztywny człowiek; sztywna dziewczyna
- nienaturalnie sztywny
- sztywny i milczący, sztywny i oficjalny, sztywny i przerażony, sztywny i spięty, skrępowany i sztywny, wyprostowany i sztywny
Cytaty
Siedziała sztywna, wyprostowana i wyraźnie wystraszona. źródło: NKJP: Irena Matuszkiewicz: Czarna wdowa atakuje, 2009 |
|
Nie gniewaj się. Nie mam takiego wykształcenia, jak ty, ale nie jestem głupi. Wiedziałem, na ile mogę sobie pozwolić. A poza tym... nie bądź zły... byłeś strasznie spięty, jakbyś się bał. Taki sztywny i nienaturalny. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
|
Od razu zwróciłem na niego uwagę. Był sztywny, poważny, milczący. Zupełnie nie pasował do naszej po sztubacku rozdyskutowanej grupy. On każdą wypowiedź miał wcześniej przygotowaną. źródło: NKJP: Bianka Mikołajewska: Kto nie z Grzesiem, Polityka, 2002-08-10 |
6.b ukłon
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Połączenia
- sztywny gest, ukłon; sztywna atmosfera; etykieta; sztywne zachowanie
Cytaty
Wychodząc, odprowadzany współczującym spojrzeniem psychologa, minął się z podinspektorem Balasem, który dziarsko wszedł do środka i oddał obecnym przepisowy sztywny ukłon. źródło: NKJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005 |
|
Wyjeżdżając z obejścia na szosę obejrzałem się i na moment pochwyciłem jego spojrzenie. Było miękkie, a twarz - z której uleciał sztywny uśmiech - pogodna. źródło: NKJP: Piotr Fałczyński: Orzech, Gazeta Poznańska, 2004-10-08 |
|
Kiedy Hiszpanie podejmują kogoś obiadem, ich słynna szynka zwykle króluje wśród najrozmaitszych przystawek. Posiłek trwa nieraz dwie-trzy godziny, ale jego celebrowanie nie ma nic wspólnego ze sztywną etykietą. Nawet w eleganckiej restauracji nikogo nie razi sięganie po plasterek szynki ręką. źródło: NKJP: Halina Mamok, dr Marek Panasik: Kącik konesera, Kuchnia nr 4, 1999 |
|
Fotografie, początkowo mało wyraźne, przedstawiały dziecko z komunijną świecą w dłoni, ślubne, podkolorowane zdjęcie gospodarzy, „pamiątkę z wojska” syna - wszystkie ujęcia identyczne, stereotypowe, w sztywnych, hieratycznych gestach. źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 1974 |
7. doktryner
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
synonimy: | rygorystyczny | |
antonimy: | elastyczny |
Cytaty
Na miejscu usuwanych, sztywnych doktrynerów przestarzałego typu ukazywali się nowi, giętsi. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998 |
8. prawo
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Relacje znaczeniowe
synonimy: | zesztywniały | |
antonimy: | elastyczny | |
hiperonimy: | stały |
Połączenia
- sztywny kurs (dolara, euro, złotego); termin; plan, schemat; kręgosłup (ideowy, moralny); kanon, kodeks, przepis, scenariusz, wzorzec, zapis; sztywna formuła, konwencja, procedura, struktura; granica; cena, stawka; postawa; sztywne kryterium, prawo; przywiązanie do czegoś, założenie; stanowisko wobec czegoś; sztywne godziny urzędowania, normy, ograniczenia, ramy, reguły, zasady
- sztywny i biurokratyczny, sztywny i formalny, sztywny i tradycyjny
Cytaty
Teraz, kiedy już nie musimy trzymać się sztywnych wytycznych, tych mandatów po 1000 złotych nie powinno być za wiele. źródło: NKJP: (kbs): Drogówka z ludzką twarzą, Express Ilustrowany, 2001-10-23 |
|
Niestosownie możesz wyglądać także nawet wtedy, gdy jesteś ubrana według sztywnych reguł korporacyjnego dress code na spotkaniu integracyjnym, np. na ognisku czy w modnym klubie. źródło: NKJP: Izabela Jabłonowska: Ubierz się w uśmiech. Stylowo i modnie, 2010 |
|
Rząd chciałby, aby regulowanie kursu naszej waluty stało się częścią polityki gospodarczej. Szanse na narzucenie sztywnego kursu złotego są zerowe. źródło: NKJP: Richard Mbewe: Czy Polska wychodzi z recesji?, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2002-06-11 |
|
Jeśli ktoś proponuje jeden sztywny schemat i żadnych odstępstw od tej, zazwyczaj nazwanej jakoś koncepcji, a ktoś inny prowadzi naukę języka w cyklach zabawowych - lepiej wybrać tę drugą możliwość. źródło: NKJP: Anna Kościelecka: Minimum cztery godziny, Dziennik Bałtycki, 2005-01-17 |
9. pijany
Definicja
Noty o użyciu
Używane w znaczeniu 'człowiek sztywny'.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie uzależnienia
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki
Cytaty
Powiadają również, że żadne tam poradnie przeciwalkoholowe, żadne indywidualne terapie. Tylko grupa. [...] I żeby nie było jak w urzędzie - od ósmej do piętnastej i pa. Bo jak kogoś chwyci chcica o osiemnastej, to co? Ma czekać do rana? Nie doczeka, do rana będzie już sztywny. źródło: NKJP: Małgorzata Najgrodzka: Przy Goplańskiej, Gazeta Wyborcza, 1992-11-10 |
10. martwy człowiek
Definicja
Noty o użyciu
Używane w znaczeniu 'człowiek sztywny'.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
Cytaty
Ja 1 list znalazłem w Cementowni,2 w Fabryce a 3 w koparce w Kamieniołomach. W koparce jak wszedłem do pomieszczenia to na ziemi leżał sztywny stalker. List i sgi 5k Striełok były przy ciele. źródło: Internet: forum.stalker.pl |
|
Drzewo o średnicy 10 cm runęło z hukiem. Pod drzewem leżał sztywny Ma Zhi. Jego gardło zasłonięte dłońmi, teraz ukazywało strumyk krwi. Kiedy Mo Xie wylądowała, strumyk zamienił się w wodospad i krew rozprysnęła się po drzewie i trawie! źródło: Internet: novelki.pl |