Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | wędzidło |
wędzidła |
|
| D. | wędzidła |
wędzideł |
|
| C. | wędzidłu |
wędzidłom |
|
| B. | wędzidło |
wędzidła |
|
| N. | wędzidłem |
wędzidłami |
|
| Ms. | wędzidle |
wędzidłach |
|
| W. | wędzidło |
wędzidła |
Pochodzenie
psł. dial. *ǫdidlo 'pręt wkładany do pyska konia'
W etymologicznej więzi z psł. *ǫda (zob. wędka); bezpośrednią podstawą był zapewne czasownik *ǫditi 'zakładać hak, haczyk'
1. pręt
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | kiełzno |
Cytaty
|
Koń, już osiodłany, obładowany zapasami, niecierpliwie gryzł wędzidło. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005 |
|
|
Zlazł z kozła, przetarł oczy, następnie zdjął koniowi worek z obrokiem i założył mu wędzidło. źródło: NKJP: Ludwik Jerzy Kern, Ferdynand Wspaniały, 1995 |
|
|
W uździenicach paski policzkowe z nachrapnikiem i podbródkiem łączą się pierścieniami metalowymi, które noszą nazwę wiązadeł i służą do przypięcia wędzidła. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Na wyrobie końskich akcesoriów zna się jak mało kto. Od kilku lat przyjeżdża do stolicy Podhala, aby sprzedawać „końską garderobę”. Na straganie wiszą uprzęże, lejce i chomąta, nie brak też grzebieni do czesania końskiej grzywy i wędzideł. źródło: NKJP: (SLOW): Ubierz mi pani konia, Gazeta Krakowska, 2006-03-25 |
2. ograniczenie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- mocne wędzidło
- narzucać wędzidła
- wyzwolić z wędzideł
Cytaty
|
[...] z zasady narodowej rodzi się także znaczna część ludzkiej twórczości duchowej, z której cały świat korzysta. Potrzebujemy tedy potężnych sił duchowych kosmopolitycznych, które w możliwie znacznym stopniu narzucałyby wędzidło etnicznym zaślepieniom. źródło: NKJP: Leszek Kołakowski: Pochwała kosmopolityzmu, Gazeta Wyborcza, 1997-10-23 |
|
|
Elastyczność, elastyczność i jeszcze raz elastyczność - ta cecha wyróżnia Zachód, podczas gdy polska edukacja zmierza do narzucania wędzideł. Przykładem: podstawa programowa z języka polskiego. źródło: NKJP: Stanisław Bortnowski: Zagrożona szkolna wolność, Dziennik Polski, 2005-04-25 |
|
|
To modernizm przecież uwolnił wiersz poetycki od sztywnych i schematycznych reguł metrycznych wyzwalając żywioł toniczny i torując dróg układom wersyfikacyjnym nienumerycznym, całkowicie wyzwolonym z krępujących wędzideł mechanicznego rytmu, rymu i strofy. źródło: NKJP: Artur Hutnikiewicz: Młoda Polska, 1994 |
|
|
Z całą pewnością wszystkim, którzy podpisali się pod tym projektem, zależy na sprawnej pracy Sejmu, a nie na tym, żeby nakładać jakieś szczególne wędzidła, które sparaliżują te prace. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 03.12.1998 |
|
|
Mówiło się, że Unia nie daje przyzwolenia na manipulacje, że unijna pieczołowitość w dysponowaniu wspólnym groszem będzie mocnym wędzidłem dla naszych kombinatorów. źródło: NKJP: (DELL): Rozum śpi, Dziennik Polski, 2006-07-22 |