Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kiełzno |
kiełzna |
|
| D. | kiełzna |
kiełzen kiełzn |
|
| C. | kiełznu |
kiełznom |
|
| B. | kiełzno |
kiełzna |
|
| N. | kiełznem |
kiełznami |
|
| Ms. | kiełźnie |
kiełznach |
|
| W. | kiełzno |
kiełzna |
Pochodzenie
psł. dial. *chl̥stati, *chl̥stiti
Wtórny rzeczownik odczasownikowy od wcześniej zaświadczonych pol. kiełznać, chełznać. Psł. dial. *chl̥stati, *chl̥stiti (dźwiękonaśladowcze) miały warianty ze ze spółgłoskami dźwięcznymi *chl̥zdati, *chl̥zditi (st.pol. od XVII w. ochełzdać 'o wędzidle', skąd z przyr. *-nǫ- *chl̥zdnąti (z uproszczeniem grupy spółgłoskowej) pol. chełznąć. Pierwotne znaczenie 'smagać, bić głośno', 'poskramiać; kiełzać' (Sław.).
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | wędzidło |
Cytaty
|
Cena kiełzna nie występuje często na kartach rachunków, gdyż zapewne jego koszt uwarunkowany był ceną uzdy. źródło: NKJP: Zofia Wilk Woś: Broń i oporządzenie jeździeckie w inwentarzach mieszczan krakowskich z drugiej połowy XV wieku, 2000 |
|
|
Gniady ogierek, na oko pięcioletni, którego mu użyczono, był mimo sporego temperamentu wspaniale ujeżdżony i miał cudowny ruch. Raz pchnięty łydką, szedł chętnie do przodu, szukając równego kontaktu z kiełznem, i kipiał niespożytą, radosną energią. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008 |
|
|
Koń faktycznie szalał, trząsł łbem, chrapał i gryzł ociekające pianą kiełzno. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002 |