Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. smucić
Postać fonetyczna z samogłoską -u- wskazuje na wpływ st.czes. smutek ‘smutek’.
Por. smętek.
1.a stan psychiczny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
Połączenia
- bezbrzeżny, bezdenny, bezgraniczny, bezmierny, ogromny; beznadziejny, nieokreślony, nieutulony; bolesny, ciężki, dogłębny, dojmujący, głęboki, dotkliwy, przejmujący, rozdzierający, straszliwy, straszny, śmiertelny, wielki, żałobny; długotrwały, nagły; ludzki, prawdziwy, szczery, wewnętrzny; cichy, lekki, łagodny, spokojny, zwykły smutek
- smutek dziecka, dziewczynki; osamotnienia, pożegnania, rozstania
- smutek z powodu czegoś
- smutek na twarzy; po odejściu kogoś, po powrocie, po stracie kogoś; w głosie, w oczach, w sercu
- smutek i beznadzieja, smutek i cierpienie, smutek i gorycz, smutek i łzy, smutek i melancholia, smutek i nostalgia, smutek i pesymizm, smutek i przygnębienie, smutek i radość, smutek i rozczarowanie, smutek i rozgoryczenie, smutek i rozpacz, smutek i tęsknota, smutek i trwoga, smutek i zwątpienie, smutek i żal, smutek i żałoba; smutki i radości
- uczucie; atmosfera, aura, nastrój; łzy, oznaka, wyraz (na twarzy, w oczach); cień, nuta, nutka, odrobina, odcień; chwile, czas, dzień, pora; powód, przyczyna smutku
- powód do smutku
- czas; antidotum, lekarstwo, recepta na smutki
- pełen, pełny smutku
- skłonny do smutku
- pogrążony w smutku
- smutek ogarnął/ogarnia kogoś; panuje gdzieś, zapanował gdzieś; minął/mija; powrócił/powraca
- doświadczać; (nie) czuć; (nie) kryć smutku
- czuć, mieć, odczuwać, przeżyć; budzić, wywołać; przynieść/przynosić; pokonać, przełamać; wyrazić/wyrażać smutek; dzielić smutki (i radości, troski...); leczyć smutki
- napawać, napełniać; przepełniony, przepojony smutkiem
- płakać, umrzeć/umierać ze smutku
- popaść/popadać w smutek
- dodać, mówić, myśleć, odpowiedzieć, pomyśleć, powiedzieć coś, przyznać, stwierdzić, zauważyć; kiwać (kręcić, pokiwać) głową, patrzeć, uśmiechnąć się, westchnąć, wzdychać ze smutkiem
- żyć; łączyć się z kimś w smutku
Cytaty
|
Na łąki wypełzły mgły, otulając Franciszka, jego płacz i jego bezbrzeżny smutek. źródło: NKJP: Ewa Kujawska: Dom Małgorzaty, 2007 |
|
|
Czy musiała ginąć w tym złym świecie? Byłam pełna smutku, poczucia winy. Zrozumiałam, że moje metody wychowawcze niczego nie zmieniły, a nadto odbyły się kosztem życia najdroższej istoty. źródło: NKJP: Katarzyna Ostrowska: Sny – klucz, 2000 |
|
|
Wyszedłem wieczorem daleko na łąki, dzwony na Anioł Pański wzywały, a mnie smutek ogarnął - żal mi było lat minionych, żal za tym, czego nie zrobiłem. źródło: NKJP: Krystyna Ratajska: Neomesjanistyczni spadkobiercy Mickiewicza, 1998 |
|
|
Przy muzyce Depeche Mode właściwie się wychowały, po raz pierwszy zakochały, przeżywały smutki i radości. źródło: NKJP: To całe moje życie, Trybuna Śląska, 2003-11-08 |
|
|
Księżna przyjechała do Rud 19 października 1866 r. Na pewno była pogrążona w smutku po śmierci syna. źródło: NKJP: (waw): Góra Wiktorii i wolnomularze, Nowiny Raciborskie, 2003-09-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | smutek |
smutki |
|
| D. | smutku |
smutków |
|
| C. | smutkowi |
smutkom |
|
| B. | smutek |
smutki |
|
| N. | smutkiem |
smutkami |
|
| Ms. | smutku |
smutkach |
|
| W. | smutku |
smutki |
Inne uwagi
Zwykle lp
1.b przyczyna stanu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- codzienne, dawne, drobne, ludzkie, małe smutki
- smutki codzienności, świata, życia; nastolatków
- smutki i dramaty, smutki i kłopoty, smutki i problemy, smutki i radości, smutki i zmartwienia, smutki i żale
- powód, przyczyna smutków
- lekarstwo, recepta na smutki
- dzielić się smutkami
- żyć bez smutków
- radzić sobie ze smutkami
- zapomnieć; opowiadać o smutkach
Cytaty
|
Dziecko przytula się, głaszcze i w swoim własnym języku opowiada o smutkach. Wtedy terapeuta też mówi do psa. Opowiada zwierzęciu, jak radzić sobie z tymi problemami. źródło: NKJP: Łukasz Klimaniec: Kiara, Kazan i Katia, Dziennik Zachodni, 2005-07-13 |
|
|
Żyłem dalej, tak jak ostatnio w Twierdzy, osaczony domowymi smutkami, ale teraz wchłaniać je musiałem razem z ciężką aurą, którą wydzielało mgliste i zaczadzone tutejsze powietrze. źródło: NKJP: Witold Zalewski: Pożegnanie twierdzy, 2000 |
|
|
Akceptacja uczuć dziecka wymaga czasu, zrozumienia go i jego potrzeb. Jego małe smutki wydają się być dla nas dorosłych błahostkami, a dla niego stanowią poważny problem. źródło: NKJP: Jolanta Tęcza-Ćwierz: Inteligentne emocje, Dziennik Polski, 2006-11-28 |
|
|
Pary, które doczekały złotych godów, są świadkami tego, że jeśli przyrzekało się przed ołtarzem przyjąć smutki i radości, jakie niesie wspólne życie, to przy pomocy Bożej możliwe jest przeżycie razem całego życia. źródło: NKJP: Barbara Stasik: Jubileusz małżeński, Gazeta Poznańska, 2003-10-23 |
|
|
Jedynym moim smutkiem jest to, że mieszkam za granicą tylko z mężem, bez najbliższej i tej dalszej rodziny [...]. źródło: Internet: forum.gazeta.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | smutek |
smutki |
|
| D. | smutku |
smutków |
|
| C. | smutkowi |
smutkom |
|
| B. | smutek |
smutki |
|
| N. | smutkiem |
smutkami |
|
| Ms. | smutku |
smutkach |
|
| W. | smutku |
smutki |
Inne uwagi
Zwykle lm
2. cecha czegoś
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- jesienny, poetycki, szary smutek
- smutek jesieni, krajobrazu, (jesiennego) nieba, (jesiennych) pól, zimy; istnienia, przemijania, starości, życia; noweli, pieśni
- smutek w twórczości
- powiało, wiało smutkiem;
- owiany smutkiem
Cytaty
|
Doceni zalety klimatu na zawsze wolnego od wiosennych podmuchów niepokoju, od gnuśności letniego skwaru, od mglistych smutków jesieni. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998 |
|
|
W pejzażach widoczne są wszystkie pory roku, ukazane w rozkwitających sadach, pszenicznych polach, w smutku jesiennego, pochmurnego nieba, śniegach Bożego Narodzenia źródło: NKJP: Odzyskane malarstwo, Dziennik Polski, 1998-07-17 |
|
|
Zapamiętały w szczęściu mojego powrotu do Warszawy i zapatrzony w to, co mnie w niej czeka, nie dopuszczałem do siebie nie tylko smutku krajobrazu, ale i nastroju ojca i macochy, którym też daleko było do pogody. źródło: NKJP: Jeremi Przybora: Przymknięte oko opaczności, 1994 |
|
|
„Rosyjska Arka” – [...] jest przede wszystkim filmem niezwykłej atmosfery. Jest w nim smutek przemijania, świadomość wielkiej kultury, która odeszła i przekonanie, że Rosja jest wieczna i przetrwa wszystko. źródło: NKJP: Maria Malatyńska: Rosyjska Arka, Gazeta Krakowska, 2004-02-21 |
|
|
W ogrodzie było prawie pusto. Jakiś samotny starzec siedział na ławce i czytał gazetę. Jakaś para całowała się w bocznej alei. Zewsząd wiało smutkiem i melancholią. źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Opowiadania drastyczne, 1966 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | smutek |
smutki |
|
| D. | smutku |
smutków |
|
| C. | smutkowi |
smutkom |
|
| B. | smutek |
smutki |
|
| N. | smutkiem |
smutkami |
|
| Ms. | smutku |
smutkach |
|
| W. | smutku |
smutki |
Składnia
|
+ | smutek | + |
(CZEGO)
|