Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | okap |
okapy |
|
D. | okapu |
okapów |
|
C. | okapowi |
okapom |
|
B. | okap |
okapy |
|
N. | okapem |
okapami |
|
Ms. | okapie |
okapach |
|
W. | okapie |
okapy |
Pochodzenie
psł. *o(b)kapъ
Forma prasłowiańska to rzeczownik odczasownikowy od przedrostkowego *o(b)kapati 'okapać' zapewne w pierwotnym znaczeniu 'okapywanie', z czego w wyniku konkretyzacji 'to, co służy do okapywania' (Bor)
1. dachu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli
Połączenia
- duży, głęboki, szeroki, wystający, wysunięty okap
- okap budynku, dachu
- rynny i okapy
- budynek, dach, kamienica z okapem
- schować się, stanąć pod okapem
Cytaty
W budownictwie małych miasteczek, zwłaszcza na południu kraju, rozpowszechniły się dachy, w których pojawiał się duży okap nad oknami. źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 1974 |
|
Alternatywą dla rynien montowanych na krawędzi okapu są rynny połaciowe – usytuowane na połaci dachu. źródło: NKJP: Aleksandra Chomicka: Strategiczna rynna, Dziennik Zachodni, 2007-09-11 |
|
W drzewach ćwierkały już wróble i jaskółki wyleciały z glinianych gniazd pod okapem dworu. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987 |
|
Właśnie te jelenie [...] podchodzące zimą pod nasze wsie i miasteczka zasypane śniegiem po okapy domów, są symbolem dawnych opowieści o łowach, o zwierzynie zamieszkującej nasze lasy słowiańskie. źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: Półbaśnie, 1976 |
2. kuchenny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku
Połączenia
- stalowy okap; okap kuchenny; kominowy, podszafkowy
- okap nad kuchenką, nad płytą grzewczą
- montaż, zakup okapu
- kuchnia, kominek, piec z okapem
- okap działa, pracuje
- kupić, oczyścić, zamocować, zamontować okap
Cytaty
Pokój stołowy miał własny piec, ale palono w nim tylko od czasu do czasu, zwykle wystarczały szeroko otwarte drzwi od kuchni, gdzie okap bardzo skutecznie wciągał zapachy i nie rozchodziły się one po pomieszczeniach. źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999 |
|
To tylko ciemne drewniane ściany, takie same belki sufitu, zwalisty kredens. W kącie biały kloc kuchni, dach okapu i cienka jak kreska postać dziewczyny. źródło: NKJP: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1988 |
|
Po chwili wrócił i poprosił mnie do osobnego pokoiku. Mała, sklepiona izba, czysto wybielona. W kącie wielki kominek z okapem w kształcie półstożka. źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem: (Francja 1940-1944), 1957 |
|
Nowy typ kuchni, choć bardziej praktyczny, spotykał się z szeroką krytyką. Brak okapu powodował rozprzestrzenianie się kuchennych zapachów [...], a kucharze, od lat przyzwyczajeni do gotowania na palenisku, nie radzili sobie z blachą. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2004 |
|
Zassane powietrze przechodzi przez zamontowane w okapie filtry przeciwtłuszczowe, a następnie jest usuwane na zewnątrz przez kanał wentylacyjny. źródło: NKJP: Funkcjonalna kuchnia, Gazeta Pomorska, 2009-12-21 |
3. skalny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu
Relacje znaczeniowe
synonimy: | zwis |
Połączenia
- mały okap; okap skalny
- okapy i półki
- krawędź okapu
Cytaty
Wszystko szło dobrze, pokonano już niemal pionową płytę, nad głowami wspinaczy wyrósł skalny okap - ostatnia przeszkoda na drodze do szczytu, gdy niespodziewanie odezwały się grzmoty. źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach. Wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, 1979 |
|
Śpimy w całkowitym przewieszeniu, tuż pod miejscem, w którym musimy przedrzeć się przez sześciometrowy poziomy okap. źródło: NKJP: Marcin Kacperek: Notatki z brzucha Buddy, Tygodnik Podhalański nr 6, 1999 |
|
Poleciałam! Po drodze trafiłam stopą w krawędź okapu, który przed chwilą pokonałam w odwrotnym kierunku. źródło: NKJP: Wanda Rutkiewicz: Na jednej linie, 2010 |
4. drzew
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy
Połączenia
- okap drzew
Cytaty
Analizując strukturę przestrzenną roślinności na transekcie biegnącym przez las i mokradła wykazali, że wysokość okapu drzew zmienia się istotnie w kierunku granicy lasu. źródło: NKJP: Krystyna Falińska: Ekologia roślin, 1997 |
|
Żyzne buczyny są jednym z najpiękniejszych typów lasu. Żywa zieleń liści tworzących okap kontrastuje z jasnoszarymi pniami drzew, jasnobrązową ściółką oraz runem o różnych odcieniach zieleni. źródło: NKJP: Alicja Krzymowska-Kostrowicka: Geoekologia turystyki i wypoczynku, 1997 |
|
Gdy drzewostan pionierski zaczyna dojrzewać, pod jego okap wkraczają gatunki stadium przejściowego - limba, świerk, jodła. źródło: NKJP: Piotr Cieloszczyk, Maciej Domański: Ekspedycja studentów SGGW w nadbajkalskiej Syberii. Tajga w Dolinie Tunkińskiej, Las Polski, 2009-09-01 |
5. hełmu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Połączenia
- okap hełmu
Cytaty
Oto już długi parkan ze sczerniałych desek, zwieńczony kolczastym drutem, później parterowy budynek kantoru, a przy wąskich drzwiach drewniana tabliczka z okapem. źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1951 |
|
Zakończenia wylewów [naczynia] w dwóch przypadkach ukształtowano ostro, w jednym jest ono zaokrąglone, w jednym wklęsłe. Ostatni zaś posiada okap skierowany do wewnętrznej strony naczynia oraz wklęsłe zakończenie. źródło: NKJP: Andrzej Kuczkowski: Analiza wczesnośredniowiecznej ceramiki naczyniowej z Góry Chełmskiej koło Koszalina, Koszalińskie Zeszyty Muzealne, 2005-01-01 |
|
Zdawało się, że w tej twarzy istnieją tylko oczy. Cofnięte pod okap wypukłego czoła, skryte pod potężnymi łukami brwi, wpadnięte w głąb czaszki. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Atlantyda, wyspa ognia, 1967 |
|
Z prawej strony wchodzą dwaj Żołnierze i Oficer. Noszą proste hełmy z szerokimi okapami, kolczugi. Skórzane rękawice. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 4, 1967 |