UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rzepka

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp
Pierwotnie wyłącznie w nazwie bot. zajęcza rzepka.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. rzepka
rzepki
D. rzepki
rzepek
C. rzepce
rzepkom
B. rzepkę
rzepki
N. rzepką
rzepkami
Ms. rzepce
rzepkach
W. rzepko
rzepki

Pochodzenie

Zob. rzepa; znaczenie anatomiczne wtórne.

1. ekspresywnie

Definicja

ekspresywnie o rzepie - roślinie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin owoce i warzywa

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rzepa

Cytaty

Postanowił tedy działać inaczej. Poszedł na powierzchnię ziemi, na pole jakiegoś biednego siedlaka i nakradł mu rzepy, ile mógł zmieścić w plecionym koszyczku. Może było tych rzepek ze dwanaście.

źródło: NKJP: Hanna Kostyrko (zebr): Klechdy domowe, 1960

Nieodłącznym elementem opowieści o dziadku, który postanowił wyrwać rzepkę, są jej bohaterowie m.in. babcia, wnuczek, piesek, gąska.

źródło: Internet: kurier-nakielski.pl

2. w kolanie

Definicja

anat. 
niewielka, płaska kość o trójkątnym kształcie, znajdująca się w stawie kolanowym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  kość, trzeszczka

Połączenia

  • rzepka kolanowa
  • złamać, zwichnąć rzepkę

Cytaty

Było to tylko wyskoczenie rzepki w kolanie, co dla Roberta i dla jego pacjentki nie stanowiło większego problemu. Rzepka ustawiona, kolano zabandażowane, można więc zająć się rozmową towarzyską.

źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach: wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, 1979

Kiedyś podczas Hubertusa w Rybniku koń jadący przede mną [...] uderzył mnie kopytem w kolano. Cztery tygodnie przeleżałam w szpitalu ze złamaną rzepką i gipsem na całej nodze. Ale do koni mnie to nie zniechęciło.

źródło: NKJP: Mirosława Książek: Do pianina mnie nie ciągnie, Trybuna Śląska, 2000-11-03

Inwalida Franek Słomkiewicz (lat dwadzieścia jeden, niedowład lewej nogi na skutek skomplikowanego złamania kości podudzia i zmiażdżenia rzepki kolanowej) siedział sam przy stoliku, z którego kelner Ludwiś nie zdążył jeszcze posprzątać.

źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Cudowna melina, 1988

Stwierdzono prawidłowo zbudowane i położone rzepki kolanowe.

źródło: Internet: forum.griffons.pl

Mięsień obszerny pośredni [...] leży pod głową przednią, a rozpoczyna się na przedniej, bocznej powierzchni trzonu kości udowej. Wszystkie te głowy łączą się we wspólne ścięgno końcowe przyczepiające się na brzegach rzepki. To ścięgno przechodzi dalej w więzadło rzepki, które kończy się na guzowatości kości piszczelowej.

źródło: NKJP: Bartłomiej Sokołowski: Zarys anatomii człowieka cz. I i II, 2004

Przysłowia

Każdy sobie rzepkę skrobie
Data ostatniej modyfikacji: 20.06.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj