UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ciężko

Chronologizacja

XV w., SStp

Pochodzenie

Zob. ciężki

1. wyładowany

Definicja

tak, że dużo waży

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ciężar

Relacje znaczeniowe

antonimy:

lekko

Cytaty

	Sądząc z odgłosów, pociąg powinien być już przed nimi [...]. Nieśpieszne, rozklekotane, ciężko wyładowane wagony towarowe, stukające po szynach powoli, miarowo, monotonnie. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 2, 1996
	Godziny mijały, dzień skończył się już dawno, tylko ta droga nie chciała się skończyć. [...] Chyba zaraz za Wodogrzmotami minęli nas Zuk z Rysią i Śledź z Kotem, ciężko obładowani i zmachani. źródło: NKJP: Internet
	A kto wam każe nieść? Jak za ciężko - można rzucić. źródło: NKJP: Beata Obertyńska: W domu niewoli, 2005
	Plecak był tak ciężki, że dla utrzymania równowagi malec musiał pochylać się jak chłopi, co noszą worki stukilowe. - Jemu jest za ciężko - ujął się za Kryzą Batura. - Po co kazałeś mu to dźwigać? źródło: NKJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy	ciężko
stopień wyższy	ciężej

Składnia

ciężko

(KOMU)

2. runąć

Definicja

tak, że sprawia wrażenie, że dużo waży

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ciężar

Relacje znaczeniowe

antonimy:

lekko

Cytaty

Grudniowe niebo nad miastem wisiało ciężko jak dym.

źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1975

Ciało runęło sztywno i ciężko, jak zrąbany pień, pomiędzy pokruszone cegły.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy	ciężko
stopień wyższy	ciężej

3. wyglądać

Definicja

tak, że sprawia wrażenie przytłaczającego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

ciężko wyglądać

Cytaty

	Murowane ogrodzenia zwykle wyglądają ciężko i ponuro. źródło: NKJP: Jerzy Woźniak: Ogrodowa architektura, Kwietnik, 1996, nr 2
	W ręku trzymał pamiątkową, ciężko okutą antypkę po swoim ojcu, srogim powstańcu z 63 roku. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946
	[...] jej głosowi towarzyszą [...] ciężko brzmiące bębny. źródło: NKJP: Jerzy Skarżyński: Niezapomniane płyty historii rocka: Tori Amos - „Boys For Pele”, Dziennik Polski, 2006-10-28
	[...] byliśmy ubrani dość ciężko: wielkie buciory, skarpety, pumpy, czerwone firmowe swetry, pękate plecaki obciążały nasze ramiona. źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach. Wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, 1999

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy	ciężko
stopień wyższy	ciężej

4. oddychać

Definicja

mocniej niż zwykle

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

Relacje znaczeniowe

antonimy:

lekko

Połączenia

ciężko dyszeć, oddychać, odetchnąć, sapać, westchnąć; stąpać, usiąść; spać

Cytaty

	Buldożki wyglądały na zdenerwowane. Dyszały ciężko, a ich różowe języki niemal dotykały chodnika. źródło: NKJP: Andrzej Zaniewski: Król Tanga, 1997
	Nadciągał, kołysząc się ciężko na nogach, aż powiewały przykrótkie nogawki starych garniturowych spodni. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003
	Nałożył szlafrok, pantofle i pocierając czubkiem języka o nienaruszony kieł, poczłapał do przedpokoju. Ciężko usiadł w fotelu i przycisnął do ucha słuchawkę drugiego telefonu. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003
	- Stop! Stop! - przerywa klaśnięciem i siada do drugiego fortepianu. Gra. - Tu ręka ciężej. A crescendo od razu za duże. źródło: NKJP: Krystyna Berwińska: Con Amore, 1995

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy	ciężko
stopień wyższy	ciężej

5. pracować

Definicja

tak, że wykonanie tego, o czym mowa, wymaga dużego wysiłku

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	trudno I
	antonimy:	lekko

Połączenia

ciężko harować, pracować, trenować, tyrać; (jest) wygrać, zdobyć, znaleźć, znosić; (jest) iść, dojechać; (jest) nazwać, porównywać, powiedzieć, stwierdzić, uwierzyć, zrozumieć; wypracowany; zarobione pieniądze

Cytaty

	Nigdy w życiu nie pracował tak ciężko i ofiarnie. źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990
	Wszystko tak ciężko wchodziło mu do głowy; był tym zrozpaczony i bohatera pisał ciągle przez „ch”. źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1975
	Ciężko jest związać koniec z końcem. źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polskie, 2005
	- Przeżyć coraz ciężej. A tu jeszcze zdrowia brakuje, nogi coraz gorzej służą, rano to, bywa, myślę już, że nie wstanę i słońca nie zobaczę. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1995

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy	ciężko
stopień wyższy	ciężej

6. przeżywać coś

Definicja

w sposób świadczący o niemożności poradzenia sobie z czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

ciężko bez matki, bez przyjaciół
ciężko przejść, przeżyć, przeżywać; doświadczony, dotknięty; (jest) żyć; bywa ciężko; mieć ciężko

Cytaty

	Człowiek szuka zapomnienia i odmiany, kiedy mu zbyt ciężko. źródło: NKJP: Stanisław Kowalewski: Czarne okna, 1993
	Nie wiadomo czemu było mi ciężko na duszy, chociaż nie stało się nic, czego nie powinienem był się spodziewać. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Osiedle prominentów, 1997
	Ciężko przeżył wyprawę do domu, choć pozornie niczym się nie przejął. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000
	Chrzanów był przede wszystkim miastem ciężko doświadczonym przez komunizm. źródło: NKJP: Adam Michnik, Józef Tischner, Jacek Żakowski: Między Panem a Plebanem, 1995

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy	ciężko
stopień wyższy	ciężej

Składnia

ciężko

(KOMU)

7. chorować

Definicja

tak, że rozmiary lub intensywność czegoś są bardzo duże

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	poważnie I
	antonimy:	lekko

Połączenia

ciężko chorować, zachorować, zaniemóc; ranić; zgrzeszyć; odchorować, odpokutować, zapłacić; kontuzjowany, pobity, poparzony, postrzelony, poszkodowany, poturbowany, zraniony
ciężko chory, ranny, schorowany, upośledzony; obrażony, pokrzywdzony, przerażony, wystraszony, zmęczony

Cytaty

	Mówiła jak do chorego albo jak się mówi przy ciężko chorym. źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996
	[...] na początku lata, gdy topnieją śniegi i padają ulewne deszcze, ruszają [...] samoczynnie kamienne lawiny. Taka właśnie lawina uderzyła w grupkę turystów [...], ciężko raniąc dwóch mężczyzn. źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach: wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, 1979
	Okazało się, że nie jestem lekko, ale bardzo ciężko ranny, cudem wyżyłem i cudem nogi mi uratowano. źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1997
	W pożarze zginęła 63-letnia Aleksandra Ruchała. Jej mąż, ciężko poparzony [...], walczy o życie w szpitalu. źródło: NKJP: Robert Drobysz, Dariusz Grzyb: Wnuk wyniósł dziadka z płomieni, Gazeta Krakowska, 2005-02-01
	Na pobocze zepchnięto ciężej uszkodzone auta osobowe, a ich właściciele pobieżnie szacowali straty. źródło: NKJP: Krystyna Boglar: Zobaczysz, że pewnego dnia…, 1996

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy	ciężko
stopień wyższy	ciężej

8. myśleć

Definicja

pot.

tak jak osoba mało inteligentna

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Cytaty

- Wiesz, Felek, porządny jesteś chłop, tylko czasami ciężko myślisz. Niech ci Jurek wytłumaczy.

źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Popiół i diament, 1948

Czy ktoś może mi [...] powyjaśniać te wszystkie rebusy [...], bo coś ciężko kapuję?

źródło: NKJP: Internet

Oburzenie wypowiedzią bohatera serialu „Back to you” wyraził Kongres Polonii Amerykańskiej. W specjalnym oświadczeniu telewizja Fox zwróciła jednak uwagę protestującym, że dziwaczne słowa o współpracy Polaków z nazistami wypowiedział aktor grający rolę ciężko myślącego ignoranta.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy	ciężko
stopień wyższy	ciężej

Data ostatniej modyfikacji: 21.03.2023