UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

cypel

Chronologizacja

XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cypel
 cyple
D. cypla
 cypli
cyplów
C. cyplowi
 cyplom
B. cypel
 cyple
N. cyplem
 cyplami
Ms. cyplu
 cyplach
W. cyplu
 cyple

Pochodzenie

śr.-niem. Zippel 'przylądek; szczyt, wierzchołek; ostre zakończenie czegoś'

1. wyspy

Definicja

wysunięty w morze, jezioro lub rzekę niewielki fragment lądu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przylądek

Połączenia

  • skalisty, skalny; wielki; południowy, północny, wschodni cypel
  • cypel jeziora, półwyspu, wyspy
  • na końcu cypla
  • cypel wysunięty gdzieś
  • leżeć na cyplu

Cytaty

Sam półwysep jest bardzo urokliwym miejscem z zatoczkami, w których można spotkać delfiny i dziką przyrodę. Cypel półwyspu ma 70 metrów wysokości i wychodzi na 2 km w głąb morza.

źródło: NKJP: Jolanta Szymczyk: Piękna i znajoma, Dziennik Zachodni, 2004-05-22

Obozowisko w Wilczycach, położone na wysokim cyplu nad rzeką Opatówką, jest najdalej wysuniętym na wschód stanowiskiem tzw. kultury magdaleńskiej, której ślady na zachodzie Europy występują głównie w jaskiniach.

źródło: NKJP: Kolejna „Wenus z Wilczyc”?, Dziennik Polski, 2000-10-03

[...] chciałem pojechać na sam cypel Florydy, czyli Key West, bo słyszałem o tym cuda.

źródło: NKJP: Katarzyna Bielas, Jacek Szczerba: Nic tak dobrze nie robi pisarzowi, jak upokorzenia, Gazeta Wyborcza, 1998-10-09

Widziałem wyspy i półwyspy, niezliczone cyple sięgające w głąb toni.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Podróż, 2005

Składnia

bez ograniczeń + cypel +
(CZEGO)

2. góry

Definicja

najwyżej położona część góry, pagórka lub wzgórza

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wierzchołek

Cytaty

Trembowlą władali [...] książęta ruscy mniej lub bardziej sławni [...]. Zamek wówczas był drewniany, na wysokim niedostępnym cyplu góry, otoczony wałami i ostrokołem.

źródło: NKJP: Stanisław Sławomir Nicieja: Twierdze kresowe Rzeczypospolitej, 2006

Szpital jest usytuowany na wschodnim cyplu wzgórza miejskiego.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + cypel +
CZEGO

3. na jezdni

Definicja

urb. 
fragment jezdni wyłączony z ruchu pojazdów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wysepka

Cytaty

Przy naszej ulicy mieszka sporo rodzin z małymi dziećmi, wysepki powinny pojawić się jak najszybciej - przekonywał [...] właściciel domu, zwolennik zwalniających cypli.

źródło: (DN): Lepsze progi czy wysepki?, Dziennik Zachodni, 2004-10-15 (katowice.naszemiasto.pl)

Nadal chcemy zrobić cyple [...], ale nie może powtórzyć się sytuacja, że właściciele posesji przegonią robotników. [...] Podobne rozwiązanie – cyple, a nie progi, zastosowano w Katowicach tylko przy ul. Brzozowej.

źródło: Pędzą auta przez Klonową..., Dziennik Zachodni, 2004-09-20 (katowice.naszemiasto.pl)
Data ostatniej modyfikacji: 15.02.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN