UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

cny

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	cny	cny	cny	cne	cna
D.	cnego	cnego	cnego	cnego	cnej
C.	cnemu	cnemu	cnemu	cnemu	cnej
B.	cnego	cnego	cny	cne	cną
N.	cnym	cnym	cnym	cnym	cną
Ms.	cnym	cnym	cnym	cnym	cnej
W.	cny	cny	cny	cne	cna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	cni	cni	cne	cne
D.	cnych	cnych	cnych	cnych
C.	cnym	cnym	cnym	cnym
B.	cnych	cnych	cnych	cne
N.	cnymi	cnymi	cnymi	cnymi
Ms.	cnych	cnych	cnych	cnych
W.	cni	cni	cne	cne

Pochodzenie

psł. *čьstьnъ 'odznaczający się czcią, honorem, uczciwością; czcigodny, szanowany'

1.a człowiek

Definicja

daw.

taki, który jest uczciwy i wspaniałomyślny, przez co zasługuje na zaufanie i szacunek

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Połączenia

cny młodzian, Polak; profesor; cna dama, niewiasta, panna, żona; cne białogłowy, dziewczęta

Cytaty

	W błędzie jesteście, cny księże Zbigniewie - przechylił się przez stół biskup Konrad. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	Marysieńka, jak na cną żonę przystało, usiłowała męża wychowywać [...]. źródło: NKJP: Jerzy Besala: Nieborak pił i upieł się był, Polityka, 2008-02-23
	U stóp ruin zamku w Rabsztynie na pozostałościach przyzamkowego folwarku stoi karczma, w której dzielni rycerze i cne białogłowy mogą posilić się wybornym jadłem i napitkiem. źródło: NKJP: (ar): Wielkie Odkrywanie, Gazeta Krakowska, 2004-08-06
	Miłościwy Panie! Obiecaliśmy Ci wiary i posłuszeństwa według praw naszych dochować, obiecując dostojeństwa Twego i bezpieczeństwa wszędzie, jako cnym Polakom przystoi, bronić i obserwować. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953

1.b zamiar

Definicja

daw.

właściwy komuś, kto jest uczciwy i wspaniałomyślny, przez co zasługuje na zaufanie i szacunek

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Połączenia

cny cel, zamiar, zamysł; cna intencja; cne ideały

Cytaty

	Oczywiście, każdemu zdarzało się i zdarza zapomnieć o cnych zasadach, być przykrym, zaczepnym, opryskliwym, stosującym tylko atak jako obronę. źródło: NKJP: Cham w polityce, Dziennik Polski, 2003-04-30
	Pułapka tej sytuacji polega jednak m.in. na tym, że dobre słowa, ugłaskanie dyktatorów, pacyfistyczne gesty i niedawny cny zamiar sławnego aktora, że pojedzie wytłumaczyć coś Saddamowi albo Kim Dzong Ilowi - nic nie dadzą. źródło: NKJP: Wojna rodzi wojnę, Dziennik Polski, 2003-06-13
	Niewykluczone, że Anglik, pełen cnych intencji, był po prostu politykiem pozbawionym historycznego wyczucia. źródło: NKJP: Jak Europa omijała Polskę, Dziennik Polski, 2004-01-23
	Nestor jest [...] przyjacielski i ufny. [...] Jednak [...] rozpoznaje, kto jest dobry, kto zły, kto ma cne, a kto niecne zamiary. źródło: NKJP: Rita Krzyżaniak: Pieszczoch wagi ciężkiej, Dziennik Bałtycki, 1999-05-14

2. profesja

Definicja

daw.

taki, który ma wysoką wartość lub jakość, przez co zasługuje na szczególną uwagę lub poważanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

cna profesja; cne grono, miasto

Cytaty

W dwu ostatnich wydaniach słownika Bakera Slonimsky zaczął również włączać, aczkolwiek wyrywkowo, współczesnych wykonawców muzyki popularnej. Czasem te hasła sprawiają po prostu wrażenie szpil przekłuwających balon powagi cnej profesji leksykografa, [...]

źródło: NKJP: Janina Kumaniecka: Saga rodu Słonimskich, 2003

W cnym szwajcarskim mieście Thun mieszkał sobie dziwny zdun.

źródło: NKJP: Aleksander Trzaska: Nowe drobiazgi humorystyczne, Dziennik Zachodni, 2006-04-07

Data ostatniej modyfikacji: 26.09.2015