UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wtopić

Chronologizacja

1690, Kart XVII-XVIII

Pochodzenie

Sekundarne znaczenia nie zawsze pozwalają na wskazanie etymonu. Możliwe nakładanie się różnych prymarnie  psł.  topiti (sę) 1. 'niknąć wskutek tonięcia, zatapiania (się), opadania na dno', jak i *topiti 2. 'znikać wskutek działania ciepła; topić się; stapiać się w jedno'. Zob.  topić 

1. w zaprawę

Definicja

umieścić w plastycznej masie przed jej zastygnięciem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł miejsca i czynności związane z przemysłem

Połączenia

  • wtopić cyrkonię, kamień w coś
  • wtopić w asfalt, w szkło, w zaprawę
  • element, kamień wtopiony; elektroda, nitka wtopiona

Cytaty

Wysepkę zaprojektowano dla bezpieczeństwa pieszych. W asfalt wtopiliśmy czerwoną kostkę i ograniczyliśmy ją krawężnikami.

źródło: NKJP: (aga): Chałtura na Łaskiej, Express Ilustrowany, 2002-11-16

W świetle zapalonej lampy rozbłysły wtopione w rękojeść sztyletu kamienie [...].

źródło: NKJP: Hanna Kowalewska: Tego lata, w Zawrociu, 1998

W wosk masywnej świecy, owiązanej czerwoną wstążką, wtopione są zdjęcia.

źródło: NKJP: Ołtarze Świętej Śmierci, Polityka, 2009-03-07

Wierzch muru pokryto odłamkami szkła, wtopionymi w cementową zaprawę.

źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1951

Sikory można dokarmiać słoniną lub mieszanką nasion wtopionych w niesolony smalec.

źródło: NKJP: Paweł Śliwa: Zasady zimowego dokarmiania ptaków, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 2002-01-01

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopię
 wtopimy
2 os. wtopisz
 wtopicie
3 os. wtopi
 wtopią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłem
+(e)m wtopił
 wtopiłam
+(e)m wtopiła
 wtopiłom
+(e)m wtopiło
 wtopiliśmy
+(e)śmy wtopili
 wtopiłyśmy
+(e)śmy wtopiły
2 os. wtopiłeś
+(e)ś wtopił
 wtopiłaś
+(e)ś wtopiła
 wtopiłoś
+(e)ś wtopiło
 wtopiliście
+(e)ście wtopili
 wtopiłyście
+(e)ście wtopiły
3 os. wtopił
 wtopiła
 wtopiło
 wtopili
 wtopiły

bezosobnik: wtopiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopmy
2 os. wtop
 wtopcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłbym
bym wtopił
 wtopiłabym
bym wtopiła
 wtopiłobym
bym wtopiło
 wtopilibyśmy
byśmy wtopili
 wtopiłybyśmy
byśmy wtopiły
2 os. wtopiłbyś
byś wtopił
 wtopiłabyś
byś wtopiła
 wtopiłobyś
byś wtopiło
 wtopilibyście
byście wtopili
 wtopiłybyście
byście wtopiły
3 os. wtopiłby
by wtopił
 wtopiłaby
by wtopiła
 wtopiłoby
by wtopiło
 wtopiliby
by wtopili
 wtopiłyby
by wtopiły

bezosobnik: wtopiono by

bezokolicznik: wtopić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wtopiwszy

gerundium: wtopienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: wtopiony

odpowiednik aspektowy: wtapiać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

bez ograniczeń + wtopić +
CO + w CO

2. w pejzaż

Definicja

włączyć w całość tak, że trudno odróżnić ten obcy element

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wkomponować

Połączenia

  • wtopić w krajobraz, w okolicę, w otoczenie, w pejzaż, w tło; w kulturę, w literaturę
  • wtopić harmonijnie, idealnie
  • budynek wtopiony; wieża wtopiona

Cytaty

Po zwolnieniu przycisku myszy program sklonuje te piksele i płynnie wtopi w nowe tło, korygując wygląd obrazu.

źródło: NKJP: Anna Owczarz-Dadan: Photoshop CS4 PL. Ilustrowany przewodnik, 2009

W wielu programach materiał historyczny poszatkowano i wtopiono w rozmaite działy wiedzy o społeczeństwie lub tak pogrupowano według wymyślnego klucza problemowego, że utracił naturalne i „sobie właściwe” powiązania.

źródło: NKJP: Grzegorz Chomicki: Historia powróci do zdrowia czyli nie reformujmy reformy, Wychowawca, nr 148, 2005

Nadal bez słowa przesunął stertę rupieci i otworzył ukryte za nią kolejne drzwiczki, przemyślnie wtopione w mur w taki sposób, że można je było dostrzec dopiero uważnie się im przyjrzawszy.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004

[...] w rozmowach ciotek wszelkie spory czy sekrety, wtopione w narrację, traciły ostrość.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Rynek w Smyrnie, 2007

Później uroczystości przeniosły się pod obelisk przybrany w narodowe barwy, wtopiony w otaczające go wielobarwne sztandary.

źródło: NKJP: K. Juszczak: Zbrodnia katyńska po 67 latach, Czas Ostrzeszowski, nr 19, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopię
 wtopimy
2 os. wtopisz
 wtopicie
3 os. wtopi
 wtopią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłem
+(e)m wtopił
 wtopiłam
+(e)m wtopiła
 wtopiłom
+(e)m wtopiło
 wtopiliśmy
+(e)śmy wtopili
 wtopiłyśmy
+(e)śmy wtopiły
2 os. wtopiłeś
+(e)ś wtopił
 wtopiłaś
+(e)ś wtopiła
 wtopiłoś
+(e)ś wtopiło
 wtopiliście
+(e)ście wtopili
 wtopiłyście
+(e)ście wtopiły
3 os. wtopił
 wtopiła
 wtopiło
 wtopili
 wtopiły

bezosobnik: wtopiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopmy
2 os. wtop
 wtopcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłbym
bym wtopił
 wtopiłabym
bym wtopiła
 wtopiłobym
bym wtopiło
 wtopilibyśmy
byśmy wtopili
 wtopiłybyśmy
byśmy wtopiły
2 os. wtopiłbyś
byś wtopił
 wtopiłabyś
byś wtopiła
 wtopiłobyś
byś wtopiło
 wtopilibyście
byście wtopili
 wtopiłybyście
byście wtopiły
3 os. wtopiłby
by wtopił
 wtopiłaby
by wtopiła
 wtopiłoby
by wtopiło
 wtopiliby
by wtopili
 wtopiłyby
by wtopiły

bezosobnik: wtopiono by

bezokolicznik: wtopić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wtopiwszy

gerundium: wtopienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: wtopiony

odpowiednik aspektowy: wtapiać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

bez ograniczeń + wtopić +
CO + w CO

3. dłonie

Definicja

wsunąć w coś miękkiego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii cechy dotykowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zagłębić, zanurzyć
hiperonimy:  wsunąć

Cytaty

Marta, przestraszona, schroniła się w ramionach chłopaka. Ten odruchowo wtopił dłonie w jej gęste pachnące lasem włosy.

źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: Tryptyk wojenny: Nocą umówioną, nocą ociemniałą, Esensja, nr 8, 2008

Wtopił zęby w tłuściutkiego pączka, oblanego dużą porcją lukru.

źródło: Internet: turkusowyfiolet.blox.pl

Leży wtopiony w zwały matczynych pierzyn, nieodstępowany przez rodziców na krok.

źródło: NKJP: Beata Obertyńska: W domu niewoli, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopię
 wtopimy
2 os. wtopisz
 wtopicie
3 os. wtopi
 wtopią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłem
+(e)m wtopił
 wtopiłam
+(e)m wtopiła
 wtopiłom
+(e)m wtopiło
 wtopiliśmy
+(e)śmy wtopili
 wtopiłyśmy
+(e)śmy wtopiły
2 os. wtopiłeś
+(e)ś wtopił
 wtopiłaś
+(e)ś wtopiła
 wtopiłoś
+(e)ś wtopiło
 wtopiliście
+(e)ście wtopili
 wtopiłyście
+(e)ście wtopiły
3 os. wtopił
 wtopiła
 wtopiło
 wtopili
 wtopiły

bezosobnik: wtopiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopmy
2 os. wtop
 wtopcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłbym
bym wtopił
 wtopiłabym
bym wtopiła
 wtopiłobym
bym wtopiło
 wtopilibyśmy
byśmy wtopili
 wtopiłybyśmy
byśmy wtopiły
2 os. wtopiłbyś
byś wtopił
 wtopiłabyś
byś wtopiła
 wtopiłobyś
byś wtopiło
 wtopilibyście
byście wtopili
 wtopiłybyście
byście wtopiły
3 os. wtopiłby
by wtopił
 wtopiłaby
by wtopiła
 wtopiłoby
by wtopiło
 wtopiliby
by wtopili
 wtopiłyby
by wtopiły

bezosobnik: wtopiono by

bezokolicznik: wtopić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wtopiwszy

gerundium: wtopienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: wtopiony

odpowiednik aspektowy: wtapiać

Składnia

bez ograniczeń + wtopić +
CO + w CO

4. pieniądze

Definicja

pot. 
wyłożyć na coś, co nie przyniosło zamierzonej korzyści

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

synonimy:  utopić
hiperonimy:  wyłożyć

Połączenia

  • wtopić kasę, ileś milionów, pieniądze
  • wtopić w budowę, w inwestycję

Cytaty

Następca burmistrza [...] pomimo faktu, że wtopiono w nią 4 mln zł, już nie kontynuował budowy.

źródło: NKJP: Waldemar Fedorczak: I nic nie wyszło, Gazeta Wrocławska, 2003-11-15

- Wtopiliśmy - wspomina Włodzimierz Pietruch. - I to strasznie! Wtopiłem też na Gali Piosenki Biesiadnej. Zabrakło 200 osób, aby się spięło.

źródło: NKJP: Ireneusz Pawlik: Bezpłatna rodzina, Gazeta Krakowska, 2003-09-14

Do dzisiaj nie otrzymałam prowizji za podpisane umowy, a wtopiłam w tę piramidkę ponad 1000 zł, nie licząc już zmarnowanego czasu.

źródło: NKJP: Sławomir Dąblewski: Firma z kiepskimi cenzurkami, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2006-01-31

Ponad milion złotych wtopiono w nikomu niepotrzebną inwestycję.

źródło: NKJP: Jacek Bombor: Most na mokradła, Trybuna Śląska, 2002-10-18

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopię
 wtopimy
2 os. wtopisz
 wtopicie
3 os. wtopi
 wtopią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłem
+(e)m wtopił
 wtopiłam
+(e)m wtopiła
 wtopiłom
+(e)m wtopiło
 wtopiliśmy
+(e)śmy wtopili
 wtopiłyśmy
+(e)śmy wtopiły
2 os. wtopiłeś
+(e)ś wtopił
 wtopiłaś
+(e)ś wtopiła
 wtopiłoś
+(e)ś wtopiło
 wtopiliście
+(e)ście wtopili
 wtopiłyście
+(e)ście wtopiły
3 os. wtopił
 wtopiła
 wtopiło
 wtopili
 wtopiły

bezosobnik: wtopiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopmy
2 os. wtop
 wtopcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłbym
bym wtopił
 wtopiłabym
bym wtopiła
 wtopiłobym
bym wtopiło
 wtopilibyśmy
byśmy wtopili
 wtopiłybyśmy
byśmy wtopiły
2 os. wtopiłbyś
byś wtopił
 wtopiłabyś
byś wtopiła
 wtopiłobyś
byś wtopiło
 wtopilibyście
byście wtopili
 wtopiłybyście
byście wtopiły
3 os. wtopiłby
by wtopił
 wtopiłaby
by wtopiła
 wtopiłoby
by wtopiło
 wtopiliby
by wtopili
 wtopiłyby
by wtopiły

bezosobnik: wtopiono by

bezokolicznik: wtopić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wtopiwszy

gerundium: wtopienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: wtopiony

odpowiednik aspektowy: wtapiać

Składnia

bez ograniczeń + wtopić +
CO + w CO
bez ograniczeń + wtopić +
JAK

5. kolegę

Definicja

pot. 
wrobić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wmanewrować, wrobić

Cytaty

Adama na początku faktycznie wtopił Genek. Bo powiedział, że on też tam był.

źródło: NKJP: Wojciech Mąka: Ja w ogóle nie wiem o co chodzi..., Gazeta Pomorska, 2007-09-14

[...] młody nie chciał dla nich pracować, więc w porozumieniu z wyspiarskim odpowiednikiem koncernów farmaceutycznych z Kanady wtopili go.

źródło: Internet: palikot.blog.onet.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopię
 wtopimy
2 os. wtopisz
 wtopicie
3 os. wtopi
 wtopią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłem
+(e)m wtopił
 wtopiłam
+(e)m wtopiła
 wtopiłom
+(e)m wtopiło
 wtopiliśmy
+(e)śmy wtopili
 wtopiłyśmy
+(e)śmy wtopiły
2 os. wtopiłeś
+(e)ś wtopił
 wtopiłaś
+(e)ś wtopiła
 wtopiłoś
+(e)ś wtopiło
 wtopiliście
+(e)ście wtopili
 wtopiłyście
+(e)ście wtopiły
3 os. wtopił
 wtopiła
 wtopiło
 wtopili
 wtopiły

bezosobnik: wtopiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopmy
2 os. wtop
 wtopcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłbym
bym wtopił
 wtopiłabym
bym wtopiła
 wtopiłobym
bym wtopiło
 wtopilibyśmy
byśmy wtopili
 wtopiłybyśmy
byśmy wtopiły
2 os. wtopiłbyś
byś wtopił
 wtopiłabyś
byś wtopiła
 wtopiłobyś
byś wtopiło
 wtopilibyście
byście wtopili
 wtopiłybyście
byście wtopiły
3 os. wtopiłby
by wtopił
 wtopiłaby
by wtopiła
 wtopiłoby
by wtopiło
 wtopiliby
by wtopili
 wtopiłyby
by wtopiły

bezosobnik: wtopiono by

bezokolicznik: wtopić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wtopiwszy

gerundium: wtopienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: wtopiony

odpowiednik aspektowy: wtapiać

Składnia

bez ograniczeń + wtopić +
KOGO + (w CO)

6. mecz

Definicja

sport.  pot. 
przegrać

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przegrać

Cytaty

Oglądałem ten mecz. Wtopili go koncertowo.

źródło: Internet: radwanskie.net

Mieli wygrany mecz, to wtopili go wolnymi.

źródło: Internet: mecz.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopię
 wtopimy
2 os. wtopisz
 wtopicie
3 os. wtopi
 wtopią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłem
+(e)m wtopił
 wtopiłam
+(e)m wtopiła
 wtopiłom
+(e)m wtopiło
 wtopiliśmy
+(e)śmy wtopili
 wtopiłyśmy
+(e)śmy wtopiły
2 os. wtopiłeś
+(e)ś wtopił
 wtopiłaś
+(e)ś wtopiła
 wtopiłoś
+(e)ś wtopiło
 wtopiliście
+(e)ście wtopili
 wtopiłyście
+(e)ście wtopiły
3 os. wtopił
 wtopiła
 wtopiło
 wtopili
 wtopiły

bezosobnik: wtopiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopmy
2 os. wtop
 wtopcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłbym
bym wtopił
 wtopiłabym
bym wtopiła
 wtopiłobym
bym wtopiło
 wtopilibyśmy
byśmy wtopili
 wtopiłybyśmy
byśmy wtopiły
2 os. wtopiłbyś
byś wtopił
 wtopiłabyś
byś wtopiła
 wtopiłobyś
byś wtopiło
 wtopilibyście
byście wtopili
 wtopiłybyście
byście wtopiły
3 os. wtopiłby
by wtopił
 wtopiłaby
by wtopiła
 wtopiłoby
by wtopiło
 wtopiliby
by wtopili
 wtopiłyby
by wtopiły

bezosobnik: wtopiono by

bezokolicznik: wtopić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wtopiwszy

gerundium: wtopienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: wtopiony

odpowiednik aspektowy: wtapiać

Składnia

bez ograniczeń + wtopić +
CO

7. w nałóg

Definicja

pot. 
uzależnić się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie uzależnienia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  uzależnić się, wsiąknąć

Cytaty

Oprócz małolatów sięgających po przysłowiowe piwko sporadycznie, od urodzin do urodzin, są i tacy, którzy wtopili w nałóg po uszy.

źródło: NKJP: Marek Ostrowski: Lato na bani, Trybuna Śląska, 2004-09-17

Jak ktoś raz wtopił w nałóg, będzie żył jak na bombie do końca życia.

źródło: Internet: facebook.com

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopię
 wtopimy
2 os. wtopisz
 wtopicie
3 os. wtopi
 wtopią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłem
+(e)m wtopił
 wtopiłam
+(e)m wtopiła
 wtopiłom
+(e)m wtopiło
 wtopiliśmy
+(e)śmy wtopili
 wtopiłyśmy
+(e)śmy wtopiły
2 os. wtopiłeś
+(e)ś wtopił
 wtopiłaś
+(e)ś wtopiła
 wtopiłoś
+(e)ś wtopiło
 wtopiliście
+(e)ście wtopili
 wtopiłyście
+(e)ście wtopiły
3 os. wtopił
 wtopiła
 wtopiło
 wtopili
 wtopiły

bezosobnik: wtopiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wtopmy
2 os. wtop
 wtopcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wtopiłbym
bym wtopił
 wtopiłabym
bym wtopiła
 wtopiłobym
bym wtopiło
 wtopilibyśmy
byśmy wtopili
 wtopiłybyśmy
byśmy wtopiły
2 os. wtopiłbyś
byś wtopił
 wtopiłabyś
byś wtopiła
 wtopiłobyś
byś wtopiło
 wtopilibyście
byście wtopili
 wtopiłybyście
byście wtopiły
3 os. wtopiłby
by wtopił
 wtopiłaby
by wtopiła
 wtopiłoby
by wtopiło
 wtopiliby
by wtopili
 wtopiłyby
by wtopiły

bezosobnik: wtopiono by

bezokolicznik: wtopić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wtopiwszy

gerundium: wtopienie

odpowiednik aspektowy: wtapiać

Składnia

bez ograniczeń + wtopić +
w CO

Frazeologizmy

ktoś zatopił wzrok w czymś/kimś
ktoś wtopił wzrok w kogoś/coś
Data ostatniej modyfikacji: 01.03.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN