UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kaleka

Chronologizacja

1582, SPXVI

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1, ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kaleka
kalecy
kaleki
D. kaleki
kaleków
kalek
C. kalece
kalekom
B. kalekę
kaleków
kaleki
N. kaleką
kalekami
Ms. kalece
kalekach
W. kaleko
kalecy
kaleki

Inne uwagi

Gdy wyraz odnosi się tylko do osoby/osób płci żeńskiej, używa się r.ż., M. B. W. lm kaleki, D. lm kalek; gdy zaś odnosi się do osoby/osób płci męskiej, do grupy osób obojga płci albo do osoby/osób bez wskazania na płeć, używa się r. m1, M. i W. lm. kalecy lub kaleki, D. i B. lm. kaleków albo r. ż., M. i W. lm kaleki, D. lm kalek, B. lm kaleki

Pochodzenie

brus. kaléka

z tur. kalık 'niedostateczny, wybrakowany, ułomny'

1. fizyczny

Definicja

osoba, która doznała poważnego, nieodwracalnego uszkodzenia jakiejś części ciała, utrudniającego lub wręcz uniemożliwiającego jej normalne funkcjonowanie w społeczeństwie

Noty o użyciu

Współcześnie użycie słowa kaleka w stosunku do osób niepełnosprawnych bywa uznawane za obraźliwe.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie rodzaje chorób

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

Relacje znaczeniowe

synonimy:  inwalida
hiperonimy:  niepełnosprawny

Połączenia

  • kaleka fizyczny
  • być, zostać kaleką

Cytaty

Sterczało też na kupie dzisiejsze wykopalisko: kula do nogi. [...] Skąd się tu wzięła? Jakiś może przebywający tu kiedyś kaleka cudownie nagle ozdrowiał i ze szczęścia wyrzucił precz znienawidzony przyrząd, który był mu kulą do nogi [...].

źródło: NKJP: Edward Stachura: Cała jaskrawość, 2006

Mam pod opieką dwie kobiety i kalekę. Idziemy do Loenu, ale, prawdę rzekłszy, coraz mniej mam nadziei, że tam dotrzemy.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Rzadko zdarzyło mi się zobaczyć kogoś, kto pomaga owej matce niepełnosprawnego dziecka, wnosi za kaleką jego torbę podróżną, asekuruje kalekę na wózku przy zjeżdżaniu z krawężnika.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 03.10.2003

Dzieci tracą kończyny. Niektóre zostają kalekami na całe życie. A wszystko przez to, że powierza im się prace, jakie powinni wykonywać dorośli.

źródło: NKJP: ed: Żniwo, którego plon przeraża, Dziennik Łódzki, 2003-02-13

2. emocjonalny

Definicja

osoba, u której rozwój cech emocjonalnych, intelektualnych lub umiejętności niezbędnych w codziennym życiu jest ograniczony

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie rodzaje chorób

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

Połączenia

  • kaleka emocjonalny, intelektualny, psychiczny, społeczny, życiowy

Cytaty

[...] kaleka emocjonalny nie wie, co to empatia [...].

źródło: NKJP: Internet

– Tym, którzy nie przepadają za językiem polskim, powiem tylko, że uczą się go dla siebie: by nie zostać kaleką intelektualną.

źródło: NKJP: (MEI): Ćwicz i bądź mistrzem, Gazeta Krakowska, 2004-11-04

Alkoholicy są duchowymi kalekami, którzy podążając do trzeźwości, muszą się wspierać i zachęcać do wytrwania, bo z każdego rynsztoka można powstać i „wyjść na ludzi”.

źródło: NKJP: My, alkoholicy, Tygodnik Siedlecki, 2007-11-13

Z całości książki wyłania się obraz ludzi będących kalekami uczuciowymi, których życie toczy się w cieniu komputerów.

źródło: NKJP: Zbigniew Polański: Cyfrowa szkoła przetrwania, Wiedza i Życie, 2000

Data ostatniej modyfikacji: 13.02.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj