UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

topielec

Chronologizacja

1436, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. topielec
topielcy
ndepr
topielce
depr
D. topielca
topielców
C. topielcowi
topielcom
B. topielca
topielców
N. topielcem
topielcami
Ms. topielcu
topielcach
W. topielcu
rzadziej topielcze
topielcy
ndepr
topielce
depr

Pochodzenie

Rzeczownik z przyrostkiem -ec (< psł. *-ьcь) od topiel (zob.)

1. martwy

Definicja

martwy człowiek, który utonął

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  denat, zmarły

Połączenia

  • ciało, zwłoki topielca
  • poszukiwanie topielca
  • szukać, wyciągnąć, wyłowić topielca

Cytaty

Strażacy dobrze pamiętają, jak kilka lat temu spędzili święta na poszukiwaniach, a potem wyciąganiu topielca, który utonął w Białym Dunajcu.

źródło: NKJP: jof: Święta w pracy, Tygodnik Podhalański, nr 51-52, 1997

W końcu sierpnia dziewięćdziesiątego roku wyłowiono z jeziora w Mikołajkach topielca.

źródło: NKJP: Józef Hen: Bruliony profesora T., 2006

Nie cierpiał topielców, ich sinych, spuchniętych ciał, przypominających ogolone z futra foki. Miał nadzieję, że w tym sezonie ominie go ten koszmar.

źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Uwikłanie, 2007

2. żywy

Definicja

człowiek, który się topił, ale został uratowany

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Cytaty

- Iwan, wódki! - krzyknął Niekrasow, patrząc niedowierzającym wzrokiem w sinawą twarz topielca. Bosman łyknął siwuchy. Iwan wprawnie masował jego zdrętwiałe członki.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963

Sam jednak nie dałby rady wydostać topielca przez wąski otwór na powierzchnię. Czy nie bał się śmierci? Albo nie czuł obrzydzenia przed zanurzeniem się w fekaliach? - Dopiero później, po wszystkim, uświadomiłem sobie, że gdyby on się ocknął i wpadł w panikę, to obaj byśmy utonęli [...].

źródło: NKJP: Piotr Kanikowski: Zapominam o sobie, Gazeta Wrocławska, 2003-05-30

Sierkin umiał na szczęście obchodzić się z topielcami, toteż zastosowane przezeń sztuczne oddychanie zaczęło z wolna przywracać mnie do życia.

źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958

Policjanci uczą się m.in. jak udzielać pierwszej pomocy topielcom, ofiarom wypadków czy pobitym, zanim na miejsce przyjedzie pogotowie.

źródło: NKJP: (dn): Policjant jak ratownik, Dziennik Zachodni, 2005-03-11

3. duch

Definicja

etn. 
pokutujący duch utopionego człowieka występujący w baśniach ludowych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  duch

Cytaty

[...] zanim chrześcijaństwo nie wytępiło setek rodzimych demonów, dzieliliśmy przestrzeń życiową z płanetnikami, topielcami, wodnikami, rusałkami, babami z żelaznymi zębami, leśnymi dziadkami i wieloma innymi.

źródło: NKJP: Karol Jałochowski: Zabobon ma wielką przyszłość, Polityka, 2009-04-11

Po świecie błąka się wiele innych stworów pochodzących z zaświatów: demony, topielce, strzygi, leśne duchy, złośliwe gnomy, szkieletony i całe gromady innych obrzydlistw.

źródło: NKJP: Marcin Margielewski: Pogromcy duchów, CKM, nr 11, 2000

Data ostatniej modyfikacji: 17.05.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj