Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *klęčati
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne
Połączenia
- klęczeć na chodniku, na grochu, na klęczniku, na macie, na podłodze, na posadzce, na śniegu, na ziemi; na jednym kolanie
- klęczeć pod krzyżem
- klęczeć przed ołtarzem, przed papieżem, przed świętym obrazem
- klęczeć przy grobie, przy konfesjonale, przy łóżku, przy oknie, przy rannym
- klęczeć u czyichś stóp, u czyichś kolan, u wezgłowia
- klęczeć w kącie, w kościele, w ławce; w milczeniu, w pokorze, w skupieniu
- klęczeć z podniesionymi rękami, z twarzą przy ziemi, z pochyloną głową
- klęczeć za karę
- klęczeć i błagać, klęczeć i modlić się, klęczeć i odmawiać różaniec, klęczeć i prosić o wybaczenie
- pozycja klęcząca; klęcząca postać; klęczący pielgrzym
Cytaty
Na ziemi leżał postrzelony mężczyzna, który nie dawał już żadnych oznak życia. Obok niego klęczała roztrzęsiona kobieta. źródło: NKJP: Szczepan Nowakowski: Zabójstwo Olofa Palmego, 1999 |
|
Willy Brandt, niezłomny demokrata, autentyczny patriota i wielki Europejczyk, klęcząc wtedy pod pomnikiem Bohaterów Getta Warszawskiego, uznał w imieniu Niemców odpowiedzialność za popełnione przez nich zbrodnie. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 06.12.2000 |
|
Nieco bliżej dostrzegł Lubusz zgarbionego kozaka, który klęcząc przy otworze strzelniczym, jedną ręką obejmował wiązkę strzelb opartych o występ muru. źródło: KJ WSJP: Artur Klingen: Kawaler pokutnego krzyża, 1976 |
|
Kościół jest pełen wiernych. Klęczą w ciszy i skupieniu. źródło: NKJP: Iwona Sinkiewicz: To najsmutniejszy dzień w życiu, Echo Dnia, 2005-04-02 |
|
Właściciele stancji karali nas przy każdej okazji: to stawianiem do kąta, to pozbawieniem prawa wyjścia na spacer, to klęczeniem na grochu. źródło: KJ WSJP: Kazimierz Dębnicki: Życie jak życie, 1986 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
klęczę |
klęczymy |
|||
2 os. |
klęczysz |
klęczycie |
|||
3 os. |
klęczy |
klęczą |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
klęczałem +(e)m klęczał |
klęczałam +(e)m klęczała |
klęczałom +(e)m klęczało |
klęczeliśmy +(e)śmy klęczeli |
klęczałyśmy +(e)śmy klęczały |
2 os. |
klęczałeś +(e)ś klęczał |
klęczałaś +(e)ś klęczała |
klęczałoś +(e)ś klęczało |
klęczeliście +(e)ście klęczeli |
klęczałyście +(e)ście klęczały |
3 os. |
klęczał |
klęczała |
klęczało |
klęczeli |
klęczały |
bezosobnik: klęczano
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę klęczał będę klęczeć |
będę klęczała będę klęczeć |
będę klęczało będę klęczeć |
będziemy klęczeli będziemy klęczeć |
będziemy klęczały będziemy klęczeć |
2 os. |
będziesz klęczał będziesz klęczeć |
będziesz klęczała będziesz klęczeć |
będziesz klęczało będziesz klęczeć |
będziecie klęczeli będziecie klęczeć |
będziecie klęczały będziecie klęczeć |
3 os. |
będzie klęczał będzie klęczeć |
będzie klęczała będzie klęczeć |
będzie klęczało będzie klęczeć |
będą klęczeli będą klęczeć |
będą klęczały będą klęczeć |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
klęczmy |
|
2 os. |
klęcz |
klęczcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
klęczałbym bym klęczał |
klęczałabym bym klęczała |
klęczałobym bym klęczało |
klęczelibyśmy byśmy klęczeli |
klęczałybyśmy byśmy klęczały |
2 os. |
klęczałbyś byś klęczał |
klęczałabyś byś klęczała |
klęczałobyś byś klęczało |
klęczelibyście byście klęczeli |
klęczałybyście byście klęczały |
3 os. |
klęczałby by klęczał |
klęczałaby by klęczała |
klęczałoby by klęczało |
klęczeliby by klęczeli |
klęczałyby by klęczały |
bezosobnik: klęczano by
bezokolicznik: klęczeć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
klęcząc
gerundium: klęczenie
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | klęczenie |
klęczenia |
D. | klęczenia |
klęczeń |
C. | klęczeniu |
klęczeniom |
B. | klęczenie |
klęczenia |
N. | klęczeniem |
klęczeniami |
Ms. | klęczeniu |
klęczeniach |
W. | klęczenie |
klęczenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: klęczący
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | klęczący |
klęczący |
klęczący |
klęczące |
klęcząca |
D. | klęczącego |
klęczącego |
klęczącego |
klęczącego |
klęczącej |
C. | klęczącemu |
klęczącemu |
klęczącemu |
klęczącemu |
klęczącej |
B. | klęczącego |
klęczącego |
klęczący |
klęczące |
klęczącą |
N. | klęczącym |
klęczącym |
klęczącym |
klęczącym |
klęczącą |
Ms. | klęczącym |
klęczącym |
klęczącym |
klęczącym |
klęczącej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | klęczący |
klęczący |
klęczące |
klęczące |
D. | klęczących |
klęczących |
klęczących |
klęczących |
C. | klęczącym |
klęczącym |
klęczącym |
klęczącym |
B. | klęczących |
klęczących |
klęczących |
klęczące |
N. | klęczącymi |
klęczącymi |
klęczącymi |
klęczącymi |
Ms. | klęczących |
klęczących |
klęczących |
klęczących |
Składnia
Rz osobowy | + | klęczeć | + |
(przed KIM/CZYM)
|