UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

gumno

Chronologizacja

1399, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. gumno
gumna
D. gumna
gumien
C. gumnu
gumnom
B. gumno
gumna
N. gumnem
gumnami
Ms. gumnie
gumnach
W. gumno
gumna

Pochodzenie

psł. *gumьno 'miejsce, w którym się młoci'

1. budynek

Definicja

przest. 
duży budynek gospodarski przeznaczony do przechowywania siana, słomy i zboża

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka wieś

Relacje znaczeniowe

synonimy:  stodoła

Cytaty

Mój ojciec, dla którego konie były w dzieciństwie wielką pasją, wspominał, że w czasie żniw i sianokosów całymi dniami zwoził plony z pola do gumna.

źródło: NKJP: Irena Domańska-Kubiak: Zakątek pamięci: życie w XIX-wiecznych dworkach kresowych, 2004

Siedzę ja tam i patrzę, a tu otwierają się drzwi ogromne jak w gumnie i wychodzi człowiek.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959

Za ogrodzeniem dziedzińca stare gumno, z polskich jeszcze czasów, kryte słomą, a po lewej ręce wulgarna nuda pruskich murów.

źródło: NKJP: Józef Banaszak: Czas nie przeszedł obok: wspomnienia przyrodnika, 2008

W ciągu kilku dni z salonów i sypialń zniknęły rzadkie i cenne meble, zegary, rzeźby i obrazy, które chłopi przenieśli albo przewieźli do swoich nędznych chat, lichych stodół, walących się gumien.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuścinski: Lapidaria IV-VI, 2008

2. klepisko

Definicja

przest. 
ubita powierzchnia ziemi w stodole lub na podwórzu, na której młóci się zboże

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka wieś

Relacje znaczeniowe

synonimy:  klepisko

Cytaty

Uklepane gliniane gumno dudniło pod stopami, chrzęściły ziarnka żyta i nieomłócone kłoski.

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

3. podwórze

Definicja

przest. 
wiejskie podwórze otoczone budynkami gospodarskimi

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka wieś

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  podwórze

Cytaty

W międzyczasie coś mi się odwidziało i postanowiłem gumno wysypać żwirem, porobić ścieżki z kostki, a pomiędzy tym poupychać jakieś klomby z kwiatami.

źródło: NKJP: Internet

4. zagroda

Definicja

przest. 
wiejskie podwórze wraz z znajdującymi się na nim zabudowaniami

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka wieś

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zagroda

Cytaty

To podwórze, wraz ze stodołami, nazywano gumnem. Jeśli stodoły nie stykały się węgłami, pozostałą przestrzeń ogradzano płotem. Na gumnie folwarcznym zwykle były cztery stodoły, na chłopskim jedna.

źródło: NKJP: Internet

Do chwili obecnej z obszernych niegdyś zabudowań zachowała się wzniesiona na pocz. XX wieku, murowana rządcówka (obecnie przedszkole) oraz stajnie zabudowane w czteroboczne gumno.

źródło: NKJP: Internet

Doszukawszy się włodarza opowiedział mu, co widział, ale ten temu wierzyć nie chciał. Na zaklinanie się jego wyszedł z nim przecież zobaczyć gumna.

źródło: NKJP: Hanna Kostyrko: Klechdy domowe, 1960

Data ostatniej modyfikacji: 02.11.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj