UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przestawnia

Chronologizacja

1913, NFJP

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. przestawnia
przestawnie
D. przestawni
przestawni
C. przestawni
przestawniom
B. przestawnię
przestawnie
N. przestawnią
przestawniami
Ms. przestawni
przestawniach
W. przestawnio
przestawnie

1. figura retoryczna

Definicja

lit. 
figura retoryczna polegająca na świadomym zaburzeniu neutralnego szyku zdania

Pochodzenie

Kalka p.-łac. metathesis; zob. metateza, stawić się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura

Relacje znaczeniowe

synonimy:  metateza, szyk przestawny

Cytaty

Wiele przykładów inwersji znajdujemy w prozie Elizy Orzeszkowej: „Jutro po obiedzie przybiegnę do ciebie, aby ci o moich balowych opowiedzieć tryumfach” („Pan Graba”). Dziś ta, często spotykana w utworach Orzeszkowej, przestawnia razi nas nieco swą staroświeckością, nienaturalnością, ale przez współczesnych pisarki uważana była za zaletę jej stylu.

źródło: Internet: archive-lt-2012.com

Należy [...] ten środek stylistyczny – przestawiony szyk wyrazów – stosować celowo i oszczędnie, bowiem nadużywanie go sprawia, że tekst może być odbierany jako udziwniony, nienaturalny. [...] Dodajmy jednak, że również w poezji przestawnia nie jest tak szeroko i powszechnie dziś stosowana, jak to się działo w minionych okresach literackich, zwłaszcza w wieku XVIII.

źródło: Internet: magwil.lt

Omawiając wyzyskiwane przez niego środki językowe i syntaktyczne, warto podkreślić ich zróżnicowanie. Polega ono na tym, że przy dość niewyszukanych epitetach i przestawniach, które zresztą lubi powtarzać, poeta posługuje się interesującymi metaforami, peryfrazami i animizacjami.

źródło: Jolanta Kowalczykówna: Jan Lemański jako liryk w tomie sonetów W kraju słońca, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 1960

2. na kolei

Definicja

pot. 
zwrotnica (urządzenie kolejowe|)

Pochodzenie

Zob. stawić się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zwrotnica

Cytaty

To trzeba mieć naprawdę liche pojęcie, żeby myśleć, że ktoś wchodzi pod pociąg przez nieuwagę. Pociąg widać i słychać, chyba że ktoś ma pecha i but mu wejdzie w przestawnię.

źródło: Internet: elka.pl

Z pewnością wielu jeszcze pamięta, że do rampy cegielni w Byczeniu prowadziła bocznica od normalnotorowej linii [...]. Obecnie bardzo trudno już odnaleźć miejsce, gdzie znajdowała się ręczna przestawnia.

źródło: Internet: zlotystok.net

Data ostatniej modyfikacji: 20.09.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj