UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

pacynka

Chronologizacja

1904, SJPWar

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. pacynka
pacynki
D. pacynki
pacynek
C. pacynce
pacynkom
B. pacynkę
pacynki
N. pacynką
pacynkami
Ms. pacynce
pacynkach
W. pacynko
pacynki

1. lalka

Definicja

nakładana na dłoń lalka, która porusza się dzięki ruchom palców

Pochodzenie

może niem. Patsche 'ręka, łapka'

może pol. *palcynka 'lalka poruszana ruchem palców'

Etymologia niejasna; wyraz propagował Jan Sztaudynger, znawca teatrów lalkowych, który zapożyczył go - wedle własnych słów - od dziadka

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia narodziny i dzieciństwo

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  lalka

Połączenia

  • pacynka i kukiełka, pacynka i lalka, pacynka i marionetka
  • robić, tworzyć, wykonywać pacynki
  • grać, poruszać pacynkami

Cytaty

Sympatyczna pacynka dinozaura, sterowana przez panią Bożenę, opowiedziała o swoich perypetiach [...].

źródło: NKJP: Dzieci i Dinuś nie lubią papierosów, Dziennik Polski, 2003-04-17

Ponieważ czynność odczytywania sylab wymaga od dziecka dużej koncentracji, logopeda często używa pacynki lub zwierzątka, które odgrywając rolę dziecka, pokazuje przeczytane przez dorosłego głoski, a dziecko je odczytuje. Dzięki temu możliwe jest poprawianie błędów, które zostały „popełnione” przez kukiełkę.

źródło: NKJP: Magdalena Bobik: Od sylab do wyrazów, Dziennik Zachodni, 2004-12-11

[...] pacynce życie nadaje się kciukiem i małym palcem. W każdym przypadku aktor poprzez rękę musi sobie wyobrazić ruch lalki naśladujący człowieka.

źródło: NKJP: Jolanta Ciosek: Skarb w rękach, Dziennik Polski, 2006-12-16

Oprócz zabytkowych mebli, obrazów i rzeźb w Książu można oglądać lalki z wałbrzyskiego Teatru Lalki i Aktora. To nie lada atrakcja dla dzieci, które do tej pory widziały kukiełki i pacynki tylko na scenie.

źródło: NKJP: (SIYA): Lalki w zamku, Gazeta Wrocławska, 2006-03-27

Maluchy uczą się także pod okiem aktorów.
– Miałyśmy specjalne warsztaty. Uczyłyśmy się, jak grać pacynkami – zdradzają.

źródło: NKJP: Monika Krężel: Gąska na występach, Trybuna Śląska, 2004-02-19

2. osoba

Definicja

pejorat. 
osoba pozbawiona własnej woli i sterowana przez innych

Pochodzenie

może niem. Patsche 'ręka, łapka'

może pol. *palcynka 'lalka poruszana ruchem palców'

Etymologia niejasna; wyraz propagował Jan Sztaudynger, znawca teatrów lalkowych, który zapożyczył go - wedle własnych słów - od dziadka

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  kukiełka, kukła, marionetka

Cytaty

Czy mamy premiera pacynkę, czy mamy prawdziwego gospodarza?

źródło: NKJP: X: Dwie Polski, Głos Wielkopolski, 2006-03-10

Czy nowy mężczyzna metroseksualny, heteroseksualista konsumujący, niczym wielobarwny gej, chciałby stać się kimś takim? Pacynką na usługach producentów i sprzedawców?

źródło: NKJP: Tomasz Szlendak: Leniwe maskotki, rekiny na smyczy, 2005

Wielcy lordowie i arystokraci Francji byli politycznymi pacynkami „ulicznego krzykacza”, jak mawiali o Hitlerze.

źródło: NKJP: Internet

3. grudka

Definicja

książk. 
grudka (ziemi)

Pochodzenie

Od: pacyna

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  grudka

Cytaty

Po południu mój świeżo umyty parapet upaprany był jakby zaprawą murarską [...], a tuż nad oknem tkwiła sobie pacynka błota, regularnie powiększana przez parkę jaskółek.

źródło: Internet: kontrola-jakosci.blogspot.com

Zobaczyliśmy wspaniałe maszyny i narzędzia górnicze. Poznaliśmy także legendarną stronę Kopalni. [...] Każdy z nas zabrał na pamiątkę pacynkę soli [...].

źródło: Internet: edu-res.pl

Spod kół pomalowanego na wiśniowo roweru, wyczyszczonego naftą z najdrobniejszych pacynek błota, zrywały się drzemiące obok ścieżki wiodącej między zbożami i koniczynami całe stada przepiórek.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz, 1967

Gospodarz szedł, przystawał i kijaszkiem trącał pacynki zbrylonej ziemi, niezadowolony, tłukł i rozbijał co większe grudy.

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

Składnia

bez ograniczeń + pacynka +
CZEGO

4. narzędzie do makijażu

Definicja

kosmet. 
narzędzie do makijażu składające się z gąbki umocowanej na trzonku, służące do nakładania i rozcierania cieni na powiekach

Pochodzenie

może niem. patzen 'bazgrać'

może pol. pacać 'lepić, chlapać (gliną)'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała przedmioty związane z pielęgnacją ciała

Cytaty

Producenci cieni dołączają do nich pacynkę lub pędzelek.

źródło: Internet: kobieta.interia.pl

Wizażyści używają profesjonalnych zestawów narzędzi do makijażu, w ich skład wchodzą różne akcesoria. Pędzle, gąbki, pacynki są niezbędne w ich pracy.

źródło: Internet: kobieta.wp.pl

Komplet zawiera 12 sztuk różnokolorowych pacynek, wykonanych z delikatnej gąbki.

źródło: Internet: splendore.pl

Data ostatniej modyfikacji: 22.07.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj