UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

mieszczański

Chronologizacja

1595, SPXVI

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	mieszczański	mieszczański	mieszczański	mieszczańskie	mieszczańska
D.	mieszczańskiego	mieszczańskiego	mieszczańskiego	mieszczańskiego	mieszczańskiej
C.	mieszczańskiemu	mieszczańskiemu	mieszczańskiemu	mieszczańskiemu	mieszczańskiej
B.	mieszczańskiego	mieszczańskiego	mieszczański	mieszczańskie	mieszczańską
N.	mieszczańskim	mieszczańskim	mieszczańskim	mieszczańskim	mieszczańską
Ms.	mieszczańskim	mieszczańskim	mieszczańskim	mieszczańskim	mieszczańskiej
W.	mieszczański	mieszczański	mieszczański	mieszczańskie	mieszczańska

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	mieszczańscy	mieszczańscy	mieszczańskie	mieszczańskie
D.	mieszczańskich	mieszczańskich	mieszczańskich	mieszczańskich
C.	mieszczańskim	mieszczańskim	mieszczańskim	mieszczańskim
B.	mieszczańskich	mieszczańskich	mieszczańskich	mieszczańskie
N.	mieszczańskimi	mieszczańskimi	mieszczańskimi	mieszczańskimi
Ms.	mieszczańskich	mieszczańskich	mieszczańskich	mieszczańskich
W.	mieszczańscy	mieszczańscy	mieszczańskie	mieszczańskie

Pochodzenie

Zob. miasto

1. związany z mieszczaninem - w czasach feudalizmu

Definicja

związany z mieszczaninem - osobą należąca do mieszczaństwa

Cytaty

1.a pisarz

Definicja

będący mieszczaninem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

mieszczański syn; pisarz mieszczański

Cytaty

	Większość mieszkańców tej ulicy nie wie, że Sebastian Fabian Klonowic był polskim poetą i pisarzem mieszczańskim, a także radnym, wójtem i burmistrzem. źródło: NKJP: Piotr Kanikowski: Polszczyzna na bruku, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2007-03-27
	Od końca XVI wieku coraz mniejszej liczbie mieszczańskich synów chciało się uganiać za sobą w ciężkich, niewygodnych zbrojach, toteż u progu XVII wieku gdańskie turnieje „rycerskie” zakończyły swój żywot. źródło: NKJP: Zbigniew Gach: Artusowe turnieje, Dziennik Bałtycki, 2000-01-03
	Niejeden dom szlachecki oddałby mu swoją córkę, zwłaszcza gdyby Grimon zobowiązał się rzucić handel i osiąść w Montaigne. Ale Grimona to nie bawi - życie wiejskie wydaje mu się mało pasjonujące - jego wybranką zostaje mieszczańska córka Jeanne du Four. źródło: NKJP: Józef Hen: Ja, Michał z Montaigne?, 2009
	Doradziłem Turyngowi, by znalazł czym prędzej jakiegoś mocno zadłużonego, chudego rycerza, który nie odczułby jako ujmy na honorze poślubienia mieszczańskiej dziewki z dużym posagiem. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004

1.b ród

Definicja

złożony z mieszczan

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

mieszczański ród; mieszczańska rodzina; klasa; mieszczańskie społeczeństwo; stan mieszczański; warstwa mieszczańska; środowisko mieszczańskie
mieszczański i drobnomieszczański; mieszczański i chłopski; mieszczański i inteligencki; mieszczański i szlachecki; mieszczański i ziemiański

Cytaty

	Urodził się w 1912 roku w bogatej mieszczańskiej rodzinie, zamieszkałej od pokoleń w Ferrarze. źródło: NKJP: Magda Huzarska-Szumiec: Tenis z aniołami, Gazeta Krakowska, 2007-08-04
	Pochodząca ze starego, mieszczańskiego rodu, przeżyła artystka wojnę, która przypadła na lata jej dzieciństwa. źródło: NKJP: Nić ze światła wysnuta, Dziennik Polski, 2003-05-24
	[...] hipochondria była dość powszechna, zwłaszcza w środowisku mieszczańskim. W erze Pasteura i Kocha spotęgowała ją bakteriofobia. źródło: NKJP: Maciej Demel: Z dziejów promocji zdrowia. Tom 3. Trudne lata 1945-1989, 2000
	Tuż po skończeniu salezjańskiej szkoły średniej, mając dziewiętnaście lat, ożenił się z kobietą trzydziestoletnią, wywołując zgorszenie w mieszczańskim społeczeństwie. źródło: NKJP: Edward Augustyn: Ojciec Pio i szemrane towarzystwo (7), Głos Ojca Pio, 2010
	Partia SR, licząca wiosną 1917 roku kilkaset tysięcy członków, skupiała przede wszystkim mieszczańską klasę średnią (tzw. drobną burżuazję), inteligencję, zamożne chłopstwo i wojskowych. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

1.c dom

Definicja

należący do mieszczanina

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

mieszczański pokój; mieszczańska kamienica; dom; domki, kamieniczki mieszczańskie

Cytaty

	W kamienicy mieszczącej Izbę Regionalną w Wojniczu otwarto dwie stałe wystawy etnograficzne obrazujące wygląd dawnej izby chłopskiej i mieszczańskiego pokoju. źródło: NKJP: Miejskie samopoczucie i fasolka po zakliczyńsku, Dziennik Polski, 2001-01-04
	Pozostałości piwnic po XVI-wiecznych mieszczańskich kamienicach znaleźli bydgoscy archeolodzy pracujący przy Kaskadzie. źródło: NKJP: Anna Stasiewicz: Bydgoszcz: Archeologiczne odkrycia z XVI wieku, Gazeta Pomorska, 2009-01-31
	Spacerując po Skarszewach warto zwrócić uwagę na częściowo zachowane XVIII-wieczne kamieniczki mieszczańskie oraz budynki publiczne. źródło: NKJP: (M.J.): Dawna siedziba wojewodów, Dziennik Bałtycki, 2002-08-30
	Obdarowywanie bliskich niespodziankami najpierw pojawiło się w dworach mieszczańskich, a z czasem zakorzeniło się także wśród uboższych rodzin. źródło: NKJP: (oke): Kluski z makiem, Dziennik Tczewski, 1999-12-23
	Taranczewski wyrósł wśród pokolenia artystów - jeśli tak wolno powiedzieć - pokolenia modernistów drugiego rzutu, wyznawców owej ozdobnej, rozpasanej chłopomanii, powielanej wielokrotnie mniej ambitnej sztuki, która była ozdobą mieszczańskich salonów krakowskich. źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą: rozmowy z artystami, 1998

1.d strój

Definicja

właściwy dla mieszczanina

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

mieszczański styl życia; mieszczańskie pochodzenie; mieszczańskie wnętrza; strój mieszczański

Cytaty

	Szare, kmiece ubiory mieszały się z krzykliwie kolorowymi, mieszczańskimi sukniami. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Talizman złotego smoka, 2002
	W latach trzydziestych XIX w. na wysokich stanowiskach, obok arystokracji, coraz liczniej zasiadali już urzędnicy zawodowi, drobnoszlacheckiego lub mieszczańskiego pochodzenia, z odpowiednim wykształceniem wspartym bogatą praktyką i doświadczeniem. źródło: NKJP: Wojciech Witkowski: Historia administracji w Polsce 1764-1989, 2007
	– Wielu poznańskich profesorów i artystów powołuje się na swój bardzo mieszczański rodowód, ale daję się pokrajać, że niejeden z nich ma pochodzenie kupieckie. źródło: NKJP: Sławomir Kmiecik: Wszyscy byliśmy kupcami, Polska Głos Wielkopolski, 2004-09-18
	Wraz z napływem niemieckich osadników dochodziło do zetknięcia się odmiennych kultur. Przybywający osadnicy nieśli ze sobą nowe, mieszczańskie wartości, mieszczański styl życia, własne tradycje. źródło: NKJP: Marek Kazimierz Barański: Dynastia Piastów w Polsce, 2005

1.e dramat

Definicja

dotyczący spraw związanych z życiem mieszczanina

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

dramat mieszczański; literatura mieszczańska

Cytaty

Ogólnie rzecz biorąc, Żydzi, których świat ogranicza się do środowiska wiejskiego, a bohaterowie uosabiają prawdziwe staropolskie wartości, są nadal ważnym odstępstwem od cynicznego, miejskiego środowiska dramatu mieszczańskiego, gatunku powstałego po powstaniu styczniowym.

źródło: NKJP: Michael Steinlauf: Pan Geldhab i Sambo w pejsach, Midrasz nr 67, 2002

Literatura mieszczańska, po okresie bujnego rozwoju w początkach XVII w., uległa następnie osłabieniu. Nadal jednak mogła liczyć na masowy odbiór, o czym świadczą przedruki dawniejszych tekstów aż do lat 20.

źródło: NKJP: Urszula Augustyniak: Historia Polski 1572-1795, 2008

2. gust

Definicja

charakterystyczny dla ludzi, których cechuje konserwatyzm i zaściankowość

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

drobnomieszczański

Połączenia

mieszczański gust; model; porządek; mieszczańska hipokryzja; kultura; mentalność; moralność; mieszczańskie ideały; konwenanse; obyczaje; przesądy; cnoty mieszczańskie

Cytaty

	W miarę dojrzewania Robert zaczął tracić kontakt ze swoim ojcem i podważać jego tradycyjne, mieszczańskie ideały. źródło: NKJP: Robert Leszczyński: Bob Dylan historia ucieczki, Gazeta Wyborcza, 1996-12-06
	- Tatusiu, przecież tata ma za nic mieszczańskie konwenanse. - Podbiegła do ojca i chwyciła go za obie dłonie. - Sam tata żył z mamą bez ślubu, a całe miasto huczało od świętego oburzenia! źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009
	Dowodem popularności tej tragikomedii kołtuńskiej jest wciąż żywy w społecznej świadomości termin dulszczyzna, synonim mieszczańskiej hipokryzji, ciasnoty horyzontów i nadmiernie wysokiego mniemania o własnych walorach moralnych. źródło: NKJP: X: Nasze lektury / Moralność pani Dulskiej Pozory moralności, Polska Głos Wielkopolski, 2005-12-13
	Tytuł jest zwodniczy, ironiczny, film mówi bowiem o wielkim rozczarowaniu, jakie niesie małżeńska stabilizacja, dzieci, praca, słowem o katastrofie i hipokryzji mieszczańskiego modelu. źródło: NKJP: J.W.: Droga do szczęścia, Polityka nr 2690, 2009-01-31
	Tak powiastki, jak i bajki promują swymi morałami surowe ideały wychowawcze, odzwierciedlające tradycyjne wychowanie pisarza, wzbogacone o szereg cnót mieszczańskich: posłuszeństwa, pracowitości, uczciwości i solidności, zadowalania się małym, oszczędności, praktycznego rozsądku, poszanowania tradycji, dobroci dla ludzi i zwierząt. źródło: NKJP: Internet

Data ostatniej modyfikacji: 21.07.2016