UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

jęknąć

Chronologizacja

SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. jęczeć

1. z bólu

Definicja

wydać przeciągły, nieartykułowany dźwięk pod wpływem bólu lub innych doznań

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

chory, ranny jęknął
jęknąć na widok czegoś
jęknąć przez sen
jęknąć w duchu
jęknąć z bólu, z odrazy, z przerażenia, z rozkoszy, z rozpaczy, z wrażenia, z zachwytu
jęknąć boleśnie, cicho, głucho, rozdzierająco, żałośnie

Cytaty

	Mateusz jęknął i złapał się za głowę. źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Sanatorium, 2005
	Napastnik jęknął z bólu, gdy jego stopa i łydka znalazły się w żelaznym uścisku. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001
	Pies jęknął, a potem przewrócił się bezwładnie na plecy. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959
	Zaparkowała, wysiadła i aż jęknęła na widok okna pokoiku, w którym tyle marzyła o mężczyźnie, który najpierw zmienił jej życie, a później ją unieszczęśliwił. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008
	Rozgryzł karmelową skorupkę i jęknął z rozkoszy. Alkohol. Mikroskopijna dawka co prawda, ale alkohol. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Domofon, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	jęknę	jękniemy
2 os.	jękniesz	jękniecie
3 os.	jęknie	jękną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	jęknąłem +(e)m jęknął	jęknęłam +(e)m jęknęła	jęknęłom +(e)m jęknęło	jęknęliśmy +(e)śmy jęknęli	jęknęłyśmy +(e)śmy jęknęły
2 os.	jęknąłeś +(e)ś jęknął	jęknęłaś +(e)ś jęknęła	jęknęłoś +(e)ś jęknęło	jęknęliście +(e)ście jęknęli	jęknęłyście +(e)ście jęknęły
3 os.	jęknął	jęknęła	jęknęło	jęknęli	jęknęły

bezosobnik: jęknięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		jęknijmy
2 os.	jęknij	jęknijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	jęknąłbym bym jęknął	jęknęłabym bym jęknęła	jęknęłobym bym jęknęło	jęknęlibyśmy byśmy jęknęli	jęknęłybyśmy byśmy jęknęły
2 os.	jęknąłbyś byś jęknął	jęknęłabyś byś jęknęła	jęknęłobyś byś jęknęło	jęknęlibyście byście jęknęli	jęknęłybyście byście jęknęły
3 os.	jęknąłby by jęknął	jęknęłaby by jęknęła	jęknęłoby by jęknęło	jęknęliby by jęknęli	jęknęłyby by jęknęły

bezosobnik: jęknięto by

bezokolicznik: jęknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: jęknąwszy

gerundium: jęknięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	jęknięcie	jęknięcia
D.	jęknięcia	jęknięć
C.	jęknięciu	jęknięciom
B.	jęknięcie	jęknięcia
N.	jęknięciem	jęknięciami
Ms.	jęknięciu	jęknięciach
W.	jęknięcie	jęknięcia

odpowiednik aspektowy: jęczeć

Składnia

Rz _żywotny

jęknąć

2. powiedzieć coś

Definicja

powiedzieć coś zbolałym głosem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

jęknąć z przerażeniem, z wyrzutem, z zawodem w głosie, z zażenowaniem

Cytaty

	- Jezu! - jęknęła matka. - W tym domu nigdy nie ma spokoju! źródło: NKJP: Krystyna Nepomucka: Miłość niedoskonała, 1978
	- Przepraszam - jęknął zażenowany - nie dosłyszałem pytania. - Nic dziwnego, skoro byłeś nieobecny myślami. Na lekcjach trzeba uważać - pouczał profesor uśmiechając się zjadliwie. źródło: NKJP: Stanisław Goszczurny: Dwaj przyjaciele, 1971
	Skrzywił się z odrazą i jęknął: – Co za ohydna nora! źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001
	- Anusiu - jęknęła ze zgrozą Teresa - dlaczego to zrobiłaś? źródło: KJ WSJP: Maria Krüger: Godzina pąsowej róży: 1960

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	jęknę	jękniemy
2 os.	jękniesz	jękniecie
3 os.	jęknie	jękną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	jęknąłem +(e)m jęknął	jęknęłam +(e)m jęknęła	jęknęłom +(e)m jęknęło	jęknęliśmy +(e)śmy jęknęli	jęknęłyśmy +(e)śmy jęknęły
2 os.	jęknąłeś +(e)ś jęknął	jęknęłaś +(e)ś jęknęła	jęknęłoś +(e)ś jęknęło	jęknęliście +(e)ście jęknęli	jęknęłyście +(e)ście jęknęły
3 os.	jęknął	jęknęła	jęknęło	jęknęli	jęknęły

bezosobnik: jęknięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		jęknijmy
2 os.	jęknij	jęknijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	jęknąłbym bym jęknął	jęknęłabym bym jęknęła	jęknęłobym bym jęknęło	jęknęlibyśmy byśmy jęknęli	jęknęłybyśmy byśmy jęknęły
2 os.	jęknąłbyś byś jęknął	jęknęłabyś byś jęknęła	jęknęłobyś byś jęknęło	jęknęlibyście byście jęknęli	jęknęłybyście byście jęknęły
3 os.	jęknąłby by jęknął	jęknęłaby by jęknęła	jęknęłoby by jęknęło	jęknęliby by jęknęli	jęknęłyby by jęknęły

bezosobnik: jęknięto by

bezokolicznik: jęknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: jęknąwszy

gerundium: jęknięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	jęknięcie	jęknięcia
D.	jęknięcia	jęknięć
C.	jęknięciu	jęknięciom
B.	jęknięcie	jęknięcia
N.	jęknięciem	jęknięciami
Ms.	jęknięciu	jęknięciach
W.	jęknięcie	jęknięcia

odpowiednik aspektowy: jęczeć

Składnia

Rz _osobowy

jęknąć

MOWA WPROST

3. dzwon

Definicja

wydać dźwięk podobny do ludzkiego jęku

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

dzwon, wiatr jęknął; drzwi, sprężyny, struny jęknęły

Cytaty

	17 maja 1606 r. spiskowcy wyruszyli więc z pałacu Szujskich. Jęknęły dzwony, buchnęły pożary. źródło: NKJP: Jak Polacy Kreml zdobyli, Dziennik Polski, 2000-10-27
	Jęknął akordeon, zapaliły się światła. Na scenę wbiegł konferansjer. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Kabaret metafizyczny, 1999
	Gdzieś w dole zazgrzytał na zwrotnicach tramwaj. Daleko, w porcie, jęknęła przeciągle skargą syrena okrętowa. źródło: NKJP: Paweł Huelle: Fragmenty powstającej powieści „Piękna Gretchen?, Gazeta Wyborcza, 1997-05-09
	Nacisnęła klamkę i drzwi jęknęły przejmująco, ukazując woniejące kurzem wnętrze. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987
	Wyraźnie słychać było serie z małokalibrowych działek, głuche wystrzały czołgów i armat, gwizd rakiet, jęknięcia moździerzy i wybuchy pocisków. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	jęknę	jękniemy
2 os.	jękniesz	jękniecie
3 os.	jęknie	jękną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	jęknąłem +(e)m jęknął	jęknęłam +(e)m jęknęła	jęknęłom +(e)m jęknęło	jęknęliśmy +(e)śmy jęknęli	jęknęłyśmy +(e)śmy jęknęły
2 os.	jęknąłeś +(e)ś jęknął	jęknęłaś +(e)ś jęknęła	jęknęłoś +(e)ś jęknęło	jęknęliście +(e)ście jęknęli	jęknęłyście +(e)ście jęknęły
3 os.	jęknął	jęknęła	jęknęło	jęknęli	jęknęły

bezosobnik: jęknięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		jęknijmy
2 os.	jęknij	jęknijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	jęknąłbym bym jęknął	jęknęłabym bym jęknęła	jęknęłobym bym jęknęło	jęknęlibyśmy byśmy jęknęli	jęknęłybyśmy byśmy jęknęły
2 os.	jęknąłbyś byś jęknął	jęknęłabyś byś jęknęła	jęknęłobyś byś jęknęło	jęknęlibyście byście jęknęli	jęknęłybyście byście jęknęły
3 os.	jęknąłby by jęknął	jęknęłaby by jęknęła	jęknęłoby by jęknęło	jęknęliby by jęknęli	jęknęłyby by jęknęły

bezosobnik: jęknięto by

bezokolicznik: jęknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: jęknąwszy

gerundium: jęknięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	jęknięcie	jęknięcia
D.	jęknięcia	jęknięć
C.	jęknięciu	jęknięciom
B.	jęknięcie	jęknięcia
N.	jęknięciem	jęknięciami
Ms.	jęknięciu	jęknięciach
W.	jęknięcie	jęknięcia

odpowiednik aspektowy: jęczeć

Składnia

Rz _nieżywotny

jęknąć

Data ostatniej modyfikacji: 21.11.2009