Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rokosz |
rokosze |
|
| D. | rokoszu |
rokoszów rokoszy |
|
| C. | rokoszowi |
rokoszom |
|
| B. | rokosz |
rokosze |
|
| N. | rokoszem |
rokoszami |
|
| Ms. | rokoszu |
rokoszach |
|
| W. | rokoszu |
rokosze |
Pochodzenie
węg. rakás 'tłum; zbiegowisko'
Węg. rakás od Rákos 'pole pod Budziszynem, gdzie sejmujące stany występowały z opozycją’.
1. zjazd na sejm
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Cytaty
|
Uzurpację suwerenności wyłącznie przez króla traktowano jako absolutum dominium, przejmowanie suwerenności przez szlachtę prowadziło do stawiania rokoszu ponad sejm - jedyne legalne gremium reprezentacji stanowej. źródło: NKJP: Urszula Augustyniak: Historia Polski 1572-1795, 2008 |
|
|
Autonomia szlacheckiego dworu zaowocowała z jednej strony doktryną egalitaryzmu szlacheckiego, z drugiej - sprzyjała wzrostowi znaczenia sejmików szlacheckich [...] (jeden z XVII-wiecznych publicystów nazwał sejmiki, sejmy, rokosze, zjazdy, legacje, wojny itp. „kościołami cnoty obywatelskiej”). źródło: NKJP: Łukasz Kądziela: Sarmatyzm, Wiedza i Życie, 1996 |
2. Zebrzydowskiego
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | bunt |
Połączenia
- rokosz sandomierski
- rokosz Lubomirskiego, Zebrzydowskiego
- przywódca, uczestnik rokoszu
- rokosz wybuchł
- stanąć na czele rokoszu
Cytaty
|
Gdy Zygmunt III Waza usiłował prowadzić politykę poza plecami narodu szlacheckiego, w 1606 r. wybuchł [...] rokosz Zebrzydowskiego. źródło: NKJP: Jerzy Besala: O dobrej szlachcie i zakutych rycerzach, Polityka, 2004-05-08 |
|
|
Już w czasie rokoszu sandomierskiego (1606-1608) szlachta przedstawiała projekty skarbów ziemskich i wojewódzkich, do których miały wpływać dobrowolne podatki obywateli na obronę i inne wydatki (kształcenie młodzieży) na terytorium działania sejmiku. źródło: NKJP: Urszula Augustyniak: Historia Polski 1572-1795, 2008 |
|
|
Gdy szlachta polska była niezadowolona z działań króla, buntowała się przeciw niemu i organizowała rokosze albo konfederacje. źródło: NKJP: Zadania historyczne i polonistyczne, Wieczór Wybrzeża, 2002-05-13 |
|
|
W 1606 r. wybuchł rokosz, od przywódcy zwany rokoszem Zebrzydowskiego. Bezpośrednim powodem tej wojny domowej był sejm 1606 r., na którym ponowiono żądania zaostrzonej ustawy przeciw tumultom, objęcia nią i duchownych, odbudowania zniszczonych zborów i cerkwi [...]. źródło: NKJP: Jerzy Ziomek: Renesans, 1973 |
3. pracowników
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | bunt |
Cytaty
|
Pracownicy łódzkiej Wytwórni Filmów Fabularnych podnieśli ostatnio gwałtowny rokosz przeciwko reżyserom. „Dzikie” wydaje im się, że ludzie ci zarabiają po sto tysięcy rocznie, podczas gdy robotnik zarabia na rok niewiele ponad dziesięć tysięcy. źródło: NKJP: Teodor Krzysztof Toeplitz: Mój wybór. Rzeczy mniejsze, 1998 |
|
|
Był to pierwszy przypadek czynnego udziału izraelskich Arabów w palestyńskim rokoszu i siłą rzeczy wzbudził powszechne oburzenie. źródło: NKJP: Roman Frister: Kto swój, kto wróg, Polityka, 2001-09-08 |
|
|
Doświadczenia ostatnich lat przekonują, że po tej stronie politycznej areny trwają bezustanne roszady, rokosze, ucieczki, którym jednocześnie towarzyszą silne tendencje dośrodkowe. źródło: NKJP: Zepsuty barometr, Dziennik Polski, 2002-11-08 |