UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dyspensa

Chronologizacja

1583, SPXVI
W postaci: dyspensacyja

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dyspensa	dyspensy
D.	dyspensy	dyspens

C.	dyspensie	dyspensom
B.	dyspensę	dyspensy
N.	dyspensą	dyspensami
Ms.	dyspensie	dyspensach
W.	dyspenso	dyspensy

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

łac. dispensātiō 'wydzielenie, rozdział'

łac. śred. dispensa 'zwolnienie'

1. papieska

Definicja

rel.

zwolnienie z obowiązujących przepisów prawa kościelnego wydawane przez uprawnionego przedstawiciela władz kościelnych

Wymowa

[dyspęsa] lub [dyspensa]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zezwolenie

Połączenia

dyspensa papieska, specjalna
dyspensa od postu
udzielić/udzielać dyspensy
dać/dawać dyspensę; otrzymać/otrzymywać dyspensę; uzyskać/uzyskiwać dyspensę
robić coś za dyspensą

Cytaty

	Zakonnice nie mogą się do siebie odzywać, chyba że otrzymają specjalną dyspensę. Dotyczy to także osób, które przybywają do klasztoru. źródło: NKJP: Dariusz Piekarczyk: I ślubuję milczenie..., Dziennik Łódzki, 2003-11-14
	W piątki dyspensy od postu może udzielić każdy proboszcz, gdy są na przykład imieniny, jakaś impreza, jesteśmy w podróży. źródło: NKJP: Anna Gronczewska: Czterdzieści postnych dni, Dziennik Łódzki, 2006-03-03
	Biskup Jan często przebywał pod jednym dachem ze swoimi dowódcami, udzielał im sakramentów i błogosławił, a także udzielał dyspensy od postów. źródło: NKJP: Internet
	Ślub odbyć się musiał za dyspensą i w pośpiechu, ponieważ panna młoda spodziewała się dziecka. źródło: NKJP: Zbigniew Goliński: Krasicki, 2002
	Spośród reguł religijnych nakazanych wiernym przez Kościół katolicki post najbardziej ewoluował w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. [...] Kościół dawał dyspensy od postu. Można więc jeść mięso, kiedy się jest w podróży. Można też wtedy, gdy jest się chorym. źródło: NKJP: Marcin Kołodziejczyk: Po co post, Polityka, 2002-02-16

Składnia

dyspensa

(od CZEGO)

2. świecka

Definicja

żart.

zwolnienie z jakichś obowiązków

Wymowa

[dyspęsa] lub [dyspensa]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zwolnienie

Połączenia

udzielać komuś dyspensy od czegoś
dać/dawać komuś dyspensę; otrzymać dyspensę

Cytaty

- Z okazji Dnia Kobiet udzielimy sobie dyspensy, ale obżerać się nie będziemy - śmieje się [...] szefowa Klubu Puszystych w Parzęczewie.

źródło: NKJP: (LB): Wielki zlot puszystych w Leźnicy Wielkiej, Express Ilustrowany, 2003-03-07

[...] specjalnie na tę okoliczność daję sobie dyspensę od niecenzuralnych słów [...]

źródło: NKJP: Internet

Przeciwko Unii są emeryci, ale również młoda inteligencja, organizacje kobiece, ekologowie, wszelkie ruchy i środowiska alternatywne. Część boi się europejskiej biurokracji i zaostrzenia reguł policyjnych (choć to niebezpieczeństwo zostało już w zasadzie zażegnane dzięki dyspensom z Edynburga) [...].

źródło: NKJP: Piotr Cegielski: Duńskie być albo nie być, Gazeta Wyborcza, 1993-05-17

Składnia

dyspensa

(od CZEGO)

Data ostatniej modyfikacji: 09.11.2016