Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | koczkodan |
koczkodany |
|
| D. | koczkodana |
koczkodanów |
|
| C. | koczkodanowi |
koczkodanom |
|
| B. | koczkodana |
koczkodany |
|
| N. | koczkodanem |
koczkodanami |
|
| Ms. | koczkodanie |
koczkodanach |
|
| W. | koczkodanie |
koczkodany |
Pochodzenie
rum. coşcodan 'koczkodan, dziwadło, czupiradło'
Pierwotnie może z jęz. tureckich, por. osm. kosko-ca 'gigantyczny, monstrualny', dana 'cielę'. Zdeformowane zwierzęta obwożono jako dziw natury po jarmarkach. Później ich miejsce zajęły egzotyczne małpki, w Polsce obwożone głównie przez Cyganów wołoskich i tureckich, sprowadzane z tureckich posiadłości w Azji i Afryce. Prawdopodobnie turecka nazwa "dziwu natury", używana przez wędrownych Cyganów, stała się w pol. nazwą małpki, z drobną zmianą - w pol. koczko- (jak koczka 'kot') zamiast rum. koszko- (Bańk.).
1. zwierzę
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz używany jako składnik terminów zoologicznych, np.: koczkodan białonosy , koczkodan rudy , koczkodan tumbili .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt inne zwierzęta lądowe
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | małpa |
Cytaty
|
W ostatnim czasie służby celne zarekwirowały u polskich podróżnych m. in.: 650 żywych żółwi (w dwóch walizkach). Rzadki gatunek koczkodana przewożony był w klatce jako... piesek, (trafił do wrocławskiego ZOO). źródło: NKJP: Krokodyle i niedźwiedzie, Dziennik Polski, 2002-11-28 |
|
|
Najbardziej towarzyskimi zwierzakami w Kenii są koczkodany. Nazwaliśmy je Nilsonami, bo chyba taką małpkę miała Pippi Langstrump. Nie unikają ludzi, dokazują i psocą. Czasami porwą znienacka butelkę z wodą, a jak nie chcesz oddać, wgryzą się ostrymi ząbka mi w rękę. źródło: NKJP: Olga Dębicka, Paweł Komisarczuk: Oko w oko z lwem, Dziennik Bałtycki, 1999-03-26 |
|
|
Koczkodany żyją w stadach złożonych z dorosłych samców, liczących do siedmiu osobników i do dziesięciu dojrzałych samic. źródło: NKJP: Jared Diamond: Dlaczego lubimy seks, Gazeta Wyborcza, 1998-03-27 |
|
|
W klatkach obok przyciągały uwagę zwiedzających inne gatunki człekokształtnych - koczkodany i szympansy. źródło: NKJP: Joanna Piotrowska: Homo sapiens w warszawskim zoo, Gazeta Wyborcza, 1994-07-12 |
|
|
Bydgoski sklep ZOO Centrum ogłaszał w prasie promocyjną sprzedaż koczkodanów. Klienci najczęściej nie zastanawiają się, skąd pochodzą zwierzęta, w jakich warunkach były transportowane, ile musiało zginąć, żeby to jedno trafiło do ich domu. źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Wąż ogrodowy, Polityka, 2003-09-06 |
2. osoba
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd
Cytaty
|
Dopiero teraz czuję, że jestem nie ubrana, nie uczesana, nie umalowana, nie zadbana i w ogóle czupiradło, koczkodan. Bo też moje miejsce jest w baraku. Nie powinnam była tu przychodzić... źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978 |
|
|
Bo, czy coś się zmieniło od czasów, kiedy Kraków był miastem stołecznym? Te same przekupki i ich zwykłe rozmowy - nie pozbawione określeń: sekutnico, koczkodanie, paskudnico. źródło: NKJP: Przekupki w Barbakanie, Dziennik Polski, 2000-10-02 |
|
|
Wspaniała, niezrównana na scenie, angażowana była na ogół do błahych ról filmowych, czasami wręcz prymitywnych. Jedna z recenzentek zadała wprost retoryczne pytanie: Dlaczego Pogorzelska grała zawsze same kuchty i koczkodany? źródło: NKJP: Stanisław Janicki: Cud dziewczyna, Trybuna Śląska, 2004-08-13 |