UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wpędzać

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wpędzam
 wpędzamy
2 os. wpędzasz
 wpędzacie
3 os. wpędza
 wpędzają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wpędzałem
+(e)m wpędzał
 wpędzałam
+(e)m wpędzała
 wpędzałom
+(e)m wpędzało
 wpędzaliśmy
+(e)śmy wpędzali
 wpędzałyśmy
+(e)śmy wpędzały
2 os. wpędzałeś
+(e)ś wpędzał
 wpędzałaś
+(e)ś wpędzała
 wpędzałoś
+(e)ś wpędzało
 wpędzaliście
+(e)ście wpędzali
 wpędzałyście
+(e)ście wpędzały
3 os. wpędzał
 wpędzała
 wpędzało
 wpędzali
 wpędzały

bezosobnik: wpędzano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę wpędzał
będę wpędzać
 będę wpędzała
będę wpędzać
 będę wpędzało
będę wpędzać
 będziemy wpędzali
będziemy wpędzać
 będziemy wpędzały
będziemy wpędzać
2 os. będziesz wpędzał
będziesz wpędzać
 będziesz wpędzała
będziesz wpędzać
 będziesz wpędzało
będziesz wpędzać
 będziecie wpędzali
będziecie wpędzać
 będziecie wpędzały
będziecie wpędzać
3 os. będzie wpędzał
będzie wpędzać
 będzie wpędzała
będzie wpędzać
 będzie wpędzało
będzie wpędzać
 będą wpędzali
będą wpędzać
 będą wpędzały
będą wpędzać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wpędzajmy
2 os. wpędzaj
 wpędzajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wpędzałbym
bym wpędzał
 wpędzałabym
bym wpędzała
 wpędzałobym
bym wpędzało
 wpędzalibyśmy
byśmy wpędzali
 wpędzałybyśmy
byśmy wpędzały
2 os. wpędzałbyś
byś wpędzał
 wpędzałabyś
byś wpędzała
 wpędzałobyś
byś wpędzało
 wpędzalibyście
byście wpędzali
 wpędzałybyście
byście wpędzały
3 os. wpędzałby
by wpędzał
 wpędzałaby
by wpędzała
 wpędzałoby
by wpędzało
 wpędzaliby
by wpędzali
 wpędzałyby
by wpędzały

bezosobnik: wpędzano by

bezokolicznik: wpędzać

imiesłów przysłówkowy współczesny: wpędzając

gerundium: wpędzanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: wpędzający

imiesłów przymiotnikowy bierny: wpędzany

odpowiednik aspektowy: wpędzić

Pochodzenie

Zob. pędzić.
Por. rozpędzać

1. coś do środka

Definicja

zmuszać kogoś lub coś do znalezienia się we wnętrzu czegoś albo w innym określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wganiać

Połączenia

  • pies; wiatr, deszcz; strach wpędzał
  • wpędzać jeńców; owce; bydło, trzody
  • wpędzać szablami
  • wpędzać do namiotów; do (małej,...) izdebki; do szkoły, do więzienia; do lochów, do tunelu; do stodół, do zagrody; do wagonów, do samochodów; do wody, do jeziora; na ulice; na mielizny; wpędzać na skałę; w lasy, w krzaki; pod samochody

Cytaty

Zbrodniarze mieli też bardzo prostą taktykę, aby złapać jak najwięcej ludzi. Wpędzali do szkoły dzieci, niektóre wrzucali wprost przez okna do środka, a przerażeni rodzice biegli za nimi, aby je ratować.

źródło: NKJP: Elżbieta Mańkowska, Katarzyna Warszta: Łzy Biesłanu, Gazeta Poznańska, 2005-02-11

Nie wolno wpędzać jej do wody, ponieważ foka musi czasem wyjść na brzeg i odpocząć.

źródło: NKJP: Agnieszka Szczecka: Niepospolite zachowanie foki pospolitej, Dziennik Bałtycki, 2006-09-08

Drapieżne orki wpędzały tam do zatoki stada planktonożernych, kilkunastometrowych wielorybów - humbaków.

źródło: NKJP: Roman Antonowicz: Delfin, nasz przyjaciel, Gazeta Wyborcza, 1995-09-15

Dno doliny wypełniały tumany mgły. Wiatr je rozszarpywał, gonił, wpędzał w strome wąwozy potoków na przeciwległym zboczu.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Biały kruk, 1955

To głównie strach wpędzał ich na skałę.

źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Dzikie banany, 1960

Składnia

bez ograniczeń + wpędzać +
KOGO/CO + DOKĄD + (CZYM)

2. kogoś w kłopoty

Definicja

pot. 
powodować znalezienie się kogoś albo czegoś w niekorzystnej sytuacji lub w złym stanie fizycznym albo psychicznym

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • wysiłek; czynsz wpędzał; praca wpędzała
  • wpędzać dziecko; społeczeństwo; region, kraj
  • wpędzać w kłopoty, w tarapaty; w wydatki, w koszty; w długi, w kredyty; w problemy (finansowe,...); w biedę, w nędzę, w ubóstwo; w jakiś kryzys; w otyłość; w chorobę; w alkoholizm, w pracoholizm; w jakiś nałóg, w uzależnienie; w (kiepski, zły,...) nastrój, w smutek, w przygnębienie, w (psychiczny,...) dołek, w apatię, w melancholię, w chandrę, w pesymizm, w cierpienie, w (czarną,...) rozpacz, w histerię, w depresję; w kompleksy, w poczucie (winy,...); w zakłopotanie; w samotność; w stresy, w zdenerwowanie, w nerwicę, w panikę, w desperację, we frustrację, w furię; w obłęd, w paranoję, w szaleństwo; w jakąś pułapkę

Cytaty

Może czasem pomilczmy, zamiast swym gadulstwem wpędzać w chorobę innych?

źródło: NKJP: Maria Hernandez-Paluch: Histeria i ekshibicjonizm, Gazeta Krakowska, 2006-05-11

Diana twierdzi, że jej mąż wpędzał ją w czarne myśli wszelkimi możliwymi sposobami.

źródło: NKJP: (as): Pocztówka z przeszłości, Trybuna Śląska, 2004-03-06

Oziębła rzeczywistość, którą nic a nic nie obchodzi los człowieczy, z premedytacją wpędza nas w kompleksy, załamania nerwowe i wręcz wymusza depresje.

źródło: NKJP: Barbara Wierzbicka: Groch z kapustą, czyli baby w kuchni rozmyślania, 2005

Lekarze ich przyjmują, choć nie mają pewności, czy nie wpędzają tym samym szpitala w finansowe tarapaty.

źródło: NKJP: Jolanta Gromadzka-Anzelewicz: Oczekiwanie na wyrok, Dziennik Bałtycki, 2011-01-08

[...] Te dwa uczucia: głodu i senności, poczęły górować nad wszystkim innym i wpędzały go w doszczętne ogłupienie.

źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946

Składnia

bez ograniczeń + wpędzać +
KOGO/CO + w CO

Frazeologizmy

ktoś/coś wpędza do grobu kogoś
Data ostatniej modyfikacji: 11.02.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN