UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wkoło I

przysłówek

Chronologizacja

1 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: przysłówek

Pochodzenie

Zob. koło

1. obchodzić wkoło

Definicja

tak, że ktoś / coś porusza się w ten sposób, że może widzieć wszystkie strony obiektu, o którym mowa

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dokoła I, dookoła I, naokoło I, wokoło I, wokół I

Połączenia

obchodzić wkoło
biegać, chodzić wkoło

Cytaty

Woda w wiadrze była brudna, znaleźli w kącie kran, nachlapali wkoło, umyli się jako tako.

źródło: NKJP: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1988

Przechodziliśmy przez tyle dziedzińców, galerii i ogrodów, że zastanowiłem się, czy nie obchodzimy całego zamku wkoło.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Skinął na Wiktora, żeby wsiadł, po czym polecił kierowcy objechać wkoło teren.

źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

2. rozglądać się wkoło

Definicja

tak, że z danego miejsca można widzieć to, co znajduje się ze wszystkich jego stron

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dokoła I, dookoła I, naokoło I, wokoło I, wokół I

Połączenia

rozglądać się wkoło

Cytaty

	Po rześkim powietrzu poranka nie zostało ani śladu - wkoło unosił się miejski zaduch, doprawiony zgęstniałym zapachem dymu i sadzy. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003
	Wkoło była absolutna cisza. źródło: NKJP: Ludwik Jerzy Kern: Ferdynand Wspaniały, 1962
	Znalazł tam tylko małe piórko. Popchnął je łapą i potoczył wkoło rozczarowanym wzrokiem. źródło: NKJP: Kinga Dunin: Tabu, 1998
	Po obudzeniu kobieta zaczęła wypytywać o miejsce, które jej opisał; rozpoznała je po przyjemnym zapachu rozchodzącym się wkoło. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

3. skakać wkoło

Definicja

tak, że tworzy się koło

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Połączenia

skakać, chodzić, jeździć, tańczyć wkoło
stać, ustawić się wkoło

Cytaty

	Wyszli na piasek i wziąwszy się za ręce skakali wkoło, a potem klepali się wzajem po plecach i to ich rzeczywiście rozgrzało. źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952
	Trzymając się za ręce tańczyliśmy wkoło i śpiewaliśmy chórem: Stoi bałwan, stoi [...]. źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958
	Znów zaczęły się progi - ponton zakołysał się porwany silnym nurtem. Zakręcił się wkoło. źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Niebieski szklarz, 1996
	Dyplomaci ustawiają się wkoło i zdejmują cylindry. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 4, 1967

4. tłumaczyć wszystkim wkoło

Definicja

tak, że coś dotyczy ludzi, miejsc, wydarzeń otaczających obiekt, o którym mowa, i mających z nim jakiś związek

Noty o użyciu

Często przysłówkowi wkoło towarzyszą wyrażenia takie jak wszyscy, wszystko, wszędzie.

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dokoła I, dookoła I, naokoło I, wokoło I, wokół I

Połączenia

wszyscy, wszystko, wszędzie wkoło

Cytaty

	I jak ona wróciła z tych wakacji, to nikt nie wiedział, jak się wobec niej zachować. Wszyscy wkoło chodzili na palcach. źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004
	Był to chłopiec cichy, marzący i niechętny do wszystkiego, co działo się wkoło. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946
	Wszystko wkoło było akuratne. Na półmiskach było akuratnie kanapek, a w kieliszkach akuratnie wina. źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Diabeł na dzwonnicy, 1996
	Była jedyną znaną mi kobietą, która postanowiła grać do końca, jakby się ani wkoło, ani w niej nic nie zmieniło. źródło: NKJP: Ewa Przybylska: Dotyk motyla, 1994

5. krążyć wkoło

Definicja

tak, że ktoś porusza się bez celu i planu po jakiejś przestrzeni, wielokrotnie będąc w tych samych miejscach

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Połączenia

krążyć, biegać wkoło

Cytaty

Kobieta biegała wkoło rozpaczająca, oszalała: złodzieje ukradli jej garnek, straciła jedyną rzecz, z której żyła.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Heban, 2004

Chodziliśmy wkoło wymarłą Chmielną, Kruczą, Wspólną, Hożą, Wilczą i ja cały czas podzielałem jej wzruszenia, i cały czas potakiwałem.

źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Moje pierwsze samobójstwo i dziewięć innych opowieści, 2006

Ludzie kropla po kropli wyciekali z domów, turlali się z bram jak ociężałe kulki, stawali oślepieni jasnością Rynku, podejmowali decyzje albo krążyli wkoło popychani bezwładem, a potem stawali w grupkach i palili papierosy, strzepywali pyłki z ubrań i naradzali się w sprawie reszty dnia.

źródło: NKJP: Zbigniew Mikołejko: Żywoty świętych poprawione, 2000

Data ostatniej modyfikacji: 30.01.2019