UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

upomnieć się

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	upomnę się	upomnimy się
2 os.	upomnisz się	upomnicie się
3 os.	upomni się	upomną się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	upomniałem się +(e)m się upomniał	upomniałam się +(e)m się upomniała	upomniałom się +(e)m się upomniało	upomnieliśmy się +(e)śmy się upomnieli	upomniałyśmy się +(e)śmy się upomniały
2 os.	upomniałeś się +(e)ś się upomniał	upomniałaś się +(e)ś się upomniała	upomniałoś się +(e)ś się upomniało	upomnieliście się +(e)ście się upomnieli	upomniałyście się +(e)ście się upomniały
3 os.	upomniał się	upomniała się	upomniało się	upomnieli się	upomniały się

bezosobnik: upomniano się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		upomnijmy się
2 os.	upomnij się	upomnijcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	upomniałbym się bym się upomniał	upomniałabym się bym się upomniała	upomniałobym się bym się upomniało	upomnielibyśmy się byśmy się upomnieli	upomniałybyśmy się byśmy się upomniały
2 os.	upomniałbyś się byś się upomniał	upomniałabyś się byś się upomniała	upomniałobyś się byś się upomniało	upomnielibyście się byście się upomnieli	upomniałybyście się byście się upomniały
3 os.	upomniałby się by się upomniał	upomniałaby się by się upomniała	upomniałoby się by się upomniało	upomnieliby się by się upomnieli	upomniałyby się by się upomniały

bezosobnik: upomniano by się

bezokolicznik: upomnieć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: upomniawszy się

gerundium: upomnienie się

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	upomnienie się	upomnienia się
D.	upomnienia się	upomnień się
C.	upomnieniu się	upomnieniom się
B.	upomnienie się	upomnienia się
N.	upomnieniem się	upomnieniami się
Ms.	upomnieniu się	upomnieniach się
W.	upomnienie się	upomnienia się

odpowiednik aspektowy: upominać się

Pochodzenie

Z przedrostkiem u- od pomnieć (zob.)

1. poprosić o coś

Definicja

poprosić kogoś o coś, co się komuś należy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

upomnieć się o posiłki; o zgubę; o pieniądze, o kasę, o zapłatę, o należność, o (należne,...) pensje, o płace, o podwyżki, o (zaległe,...) wypłaty; o rentę, o podatek, o odszkodowanie; o majątek; o nieruchomości; o tereny, o ziemię, o grunty; o dziedzictwo; o (swoją,...) własność; o zwrot; o spłatę czegoś; o jakieś interesy; prawa; o pomoc; o wolność; o szacunek, o sprawiedliwość, o prawdę, o uczciwość; o czyjąś godność, o czyjeś dobro; o (aresztowaną,...) kobietę; o ucznia
(bardzo,...) szybko upomnieć się
przyjść; próbować; potrafić; mieć (odwagę,...); musieć upomnieć się

Cytaty

	[...] Rolnicy wybierają się do nieszawskiej gorzelni, by upomnieć się o swoje pieniądze za dostarczone zboże. źródło: NKJP: Jadwiga Aleksandrowicz: Rolnicy znów wybierają się do nieszawskiego Janturu, Gazeta Pomorska, 2010-01-27
	19-letni, wyrosły w biedzie Witos upomniał się o dostęp wsi do szkolnictwa. źródło: NKJP: Aleksander Łuczak: Pragmatyk w sukmanie, Gazeta Wyborcza, 1997-08-16
	Nie upomniał się jednak, by w tej obniżce partycypowali również producenci. źródło: NKJP: Adam Grzeszak: Najpierw Katrina, potem Orlen, Polityka, 2005-09-17
	Upomnieliśmy się, by autobusy dojeżdżające do Tomaszowic i Wielkiej Wsi zatrzymywały się również na przystanku przy Jasnogórskiej [...]. źródło: NKJP: (Chyl): Będą się zatrzymywać, Gazeta Krakowska, 2002-02-22
	- A ja? - upomniałem się. - Czy o mnie nie ma pan nic do powiedzenia? źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania i donosy 1980-1989, 1989

Składnia

+	upomnieć się	+	o KOGO/CO
+	upomnieć się	+	żeby ZDANIE
+	upomnieć się	+	MOWA WPROST

2. o organizmie

Definicja

zasygnalizować brak czegoś, co jest niezbędne do normalnego funkcjonowania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

organizm upomni się
upomnieć się o sen

Cytaty

Komu nie jest obca praca zmianowa i nocne dyżury, ten wie, że w ciągu następnej doby organizm upomni się o sen.

źródło: NKJP: Paweł Walewski: Święta z Morfeuszem, Polityka, 2005-12-24

Od pół roku nie kochaliśmy się ze sobą, bo po prostu nie mogliśmy. W końcu upomniała się sama biologia. Przekręciłeś klucz w drzwiach i nagle rzuciliśmy się ku sobie.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Listy miłości, 2008

Składnia

upomnieć się

o CO

3. wstawić się za kimś

Definicja

skłonić kogoś za pomocą słów do działania, ułatwiającego komuś wyjście z trudnej sytuacji lub zrobienie czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	wstawić się
	hiperonimy:	ująć się

Połączenia

upomnieć się o dzieci

Cytaty

	Chciałabym upomnieć się o dzieci, które nie mają szans na normalne życie, choć urodziły się w normalnych i odpowiedzialnych rodzinach [...]. źródło: NKJP: (X): Okiem mamy, Polityka, 2007-09-01
	Do końca trwała walka o życie Karli. W jej obronie stanęły liczne organizacje. Upomniał się o nią również papież. źródło: NKJP: Kazimierz Sikorski: Zastrzyk śmierci, Super Express, 1998
	Kiedy przyszło do negocjacji warunków pokoju w Paryżu, pokonani Anglicy ani słowem nie upomnieli się o swych czerwonoskórych sprzymierzeńców. źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994
	Niesieni patriotyczną falą nie popadnijmy ponownie w jednostronność czczenia wyłącznie przegrywanych powstań. Upomnijmy się także o majstrów, kupców, inżynierów. źródło: NKJP: Ryszarda Socha: Rozważna i romantyczna, Polityka, 2006-08-26

Składnia

upomnieć się

o KOGO

Data ostatniej modyfikacji: 28.01.2016