Chronologizacja
1.a mieszkaniec
Definicja
Noty o użyciu
Używane w nazwach placówek, klubów, zespołów czy organizacji związanych z mieszkańcami Krakowa, np. Uczniowski Klub Sportowy „Krakowiak” , Mali „Krakowiacy” – Dziecięcy Zespół Pieśni i Tańca , Dom Studencki „Krakowiak” .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny nazwy osób ze względu na ich pochodzenie i przynależność terytorialną
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | centuś, krakowianin, krakus |
Połączenia
- rodowity krakowiak
- krakowiak w stroju ludowym
- krakowiacy i górale; górale i krakowiacy, warszawiacy i krakowiacy
- być krakowiakiem
Cytaty
|
Choć wcale nie jest krakowiakiem rodowitym, znalazł się w Krakowie, na Uniwersytecie Jagiellońskim, dopiero w r. 1948. źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004 |
|
|
Razem studiowaliśmy historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. [...] Tadzio - ten lwowiak o ormiańskiej tradycji rodzinnej - i ja - przyszywany krakowiak z korzeniami kresowymi. źródło: NKJP: Tadeusz Żychiewicz: Pożegnania, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1994-12-02 |
|
|
Gdy wybierałem się pod Wawel, dostałem zadanie od redaktora: sprowokować krakowiaków do wyznań na temat warszawiaków, bo ponoć strasznie się nawzajem nie lubią. źródło: NKJP: Adam Wajrak: Warszawianin w Krakowie, Gazeta Wyborcza, 1994-01-07 |
|
|
Dziś po stroju nie odróżnisz: paryżanin czy krakowiak. W obyczaje raczej wglądnąć by trzeba, wśród nich zaś te zwłaszcza, które ze stołem i kuchnią się wiążą. źródło: NKJP: Francuski notes: Sfrancuzieć - ale jak? Dziennik Polski, 2002-09-28 |
|
|
Warszawiacy i krakowiacy są Polakami, a przybysz z czarnego lądu to obcy. źródło: NKJP: Co myślicie o rasizmie? Internet, 2005-08-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | krakowiak |
krakowiacy |
ndepr |
| krakowiaki |
depr | ||
| D. | krakowiaka |
krakowiaków |
|
| C. | krakowiakowi |
krakowiakom |
|
| B. | krakowiaka |
krakowiaków |
|
| N. | krakowiakiem |
krakowiakami |
|
| Ms. | krakowiaku |
krakowiakach |
|
| W. | krakowiaku |
krakowiacy |
ndepr |
| krakowiaki |
depr |
1.b sportowiec
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny nazwy osób ze względu na ich pochodzenie i przynależność terytorialną
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | krakowianin, krakus |
Połączenia
- bramka, mecz; trener krakowiaków
- bramka dla krakowiaków
- krakowiacy pokonali kogoś, przegrali, wygrali
Cytaty
|
Już po pierwszych minutach meczu efektownym ślizgiem Andrzej Sosnowski umieścił piłkę w bramce krakowiaków, zdobywając dziewiątą bramkę dla Korony. źródło: NKJP: Rafał Banaszek: Korona przegrała z honorem, Echo Dnia, 2005-12-02 |
|
|
Krakowiacy pokonali również I skład Śnieżnicy Kasina Wielka 3-1 (2-1). Dziś natomiast podczas inauguracji ligowej zagrają mecz z Dalinem w Myślenicach. źródło: NKJP: (ZOB): Z Wierchami bez trenera, Dziennik Polski, 2000-08-21 |
|
|
Krakowiacy wygrali z Górnikiem, ale znów nie zachwycili. I trudno się dziwić, bo pod Wawelem wciąż nie ma warunków do budowy silnego zespołu. źródło: Internet |
|
|
Trener krakowiaków Stefan Białas obiecał, że jeśli wygrają, to dostaną wolne we wtorek. A prezes klubu Janusz Filipiak na deser dorzucił zaproszenie na grilla w swoim domu. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | krakowiak |
krakowiacy |
ndepr |
| krakowiaki |
depr | ||
| D. | krakowiaka |
krakowiaków |
|
| C. | krakowiakowi |
krakowiakom |
|
| B. | krakowiaka |
krakowiaków |
|
| N. | krakowiakiem |
krakowiakami |
|
| Ms. | krakowiaku |
krakowiakach |
|
| W. | krakowiaku |
krakowiacy |
ndepr |
| krakowiaki |
depr |
Inne uwagi
Zwykle lm
2.a taniec
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | taniec |
Połączenia
- polski, tradycyjny; ognisty, rytmiczny, skoczny, żywiołowy, żywy krakowiak
- krakowiak z przyśpiewkami, ze śpiewem, z udziałem lajkonika
- krakowiak w wykonaniu iluś par (grupy, zespołu...)
- krakowiak, kujawiak; krakowiak, mazur; krakowiak, oberek; krakowiak, polka; krakowiak, polonez; krakowiak i kujawiak, krakowiak i mazur, krakowiak i oberek, krakowiak i polonez; kujawiak i krakowiak, mazur i krakowiak, polka i krakowiak, polonez i krakowiak; kujawiak, krakowiak; mazur, krakowiak; polonez, krakowiak
- kroki, rytm, układ taneczny; nauka, pokaz, wykonanie krakowiaka
- strój do krakowiaka
- kroki w krakowiaku
- odtańczyć, prezentować, tańczyć, wykonać, zaprezentować, zatańczyć; nauczyć się, uczyć kogoś, uczyć się krakowiaka
- powitać kogoś, rozpocząć się krakowiakiem
- wyciąć hołubca w krakowiaku
Cytaty
|
Odtańczono ognistego krakowiaka, którego układ choreograficzny opracowała Beata Dobrzańska; część artystyczna trwała ponad godzinę. źródło: NKJP: Było wiosennie, uroczyście, Dziennik Polski, 2002-04-05 |
|
|
Na dożynkach nie zabrakło tańców polskich - krakowiaka i poloneza - wykonanych przez młodzież z Karwina w specjalnie na tą uroczystość przygotowanych strojach. źródło: NKJP: Walc z wojewodą, Dziennik Polski, 2003-08-26 |
|
|
Z pewnością nie będą od razu wywijać hołubców, ale może opanują chociaż podstawowy krok krakowiaka, tj. cwał. źródło: NKJP: (MAŁ): Krakowiak z bliższą Europą, Dziennik Polski, 1998-06-16 |
|
|
Nogę złamał podczas tańca. W zespole na uniwersytecie w Katowicach nieszczęśliwie wyciął hołubca w krakowiaku. źródło: NKJP: Michał Pol, Ewaryst Świtek: Łyżwiarstwo figurowe, Gazeta Wyborcza, 1999-03-25 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | krakowiak |
krakowiaki |
|
| D. | krakowiaka |
krakowiaków |
|
| C. | krakowiakowi |
krakowiakom |
|
| B. | krakowiaka |
krakowiaki |
|
| N. | krakowiakiem |
krakowiakami |
|
| Ms. | krakowiaku |
krakowiakach |
|
| W. | krakowiaku |
krakowiaki |
2.b muzyka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | muzyka |
Połączenia
- polski, tradycyjny; ognisty, rytmiczny, skoczny, żywiołowy, żywy krakowiak
- krakowiak, kujawiak; krakowiak, mazur; krakowiak, oberek; krakowiak, polka; krakowiak, polonez; krakowiak i kujawiak, krakowiak i mazur, krakowiak i oberek, krakowiak i polonez; kujawiak i krakowiak, mazur i krakowiak, polka i krakowiak, polonez i krakowiak; kujawiak, krakowiak; mazur, krakowiak; polonez, krakowiak
- dźwięki, melodia, nuta, rytm, tony krakowiaka
- grać, zagrać krakowiaka
Cytaty
|
Zdziwiłem się, że Jurczenko nabiera bakłażany łopatą, a sztundysta bije go po głowie francuskim kluczem przy dźwiękach krakowiaka. źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958 |
|
|
Podczas sześciominutowej prezentacji kapela z Klucz w strojach krakowskich zagrała oberka, polkę sztajerek i krakowiaka. źródło: NKJP: (RAJ): „Jasie” z dyplomem, Dziennik Polski, 2000-07-01 |
|
|
Finał Koncertu f-moll jest w interpretacji Olejniczaka wyrazistym mazurkiem, a finał Koncertu e-moll - krakowiakiem. źródło: NKJP: Dorota Szwarcman: Dwie strony Chopina, Gazeta Wyborcza, 1995-11-16 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | krakowiak |
krakowiaki |
|
| D. | krakowiaka |
krakowiaków |
|
| C. | krakowiakowi |
krakowiakom |
|
| B. | krakowiaka |
krakowiaki |
|
| N. | krakowiakiem |
krakowiakami |
|
| Ms. | krakowiaku |
krakowiakach |
|
| W. | krakowiaku |
krakowiaki |
2.c piosenka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | piosenka |
Połączenia
- ognisty, rytmiczny, skoczny, żywiołowy, żywy krakowiak;
- krakowiak sądecki
- słowa, tekst krakowiaka
- odśpiewać, śpiewać, zaśpiewać krakowiaka
Cytaty
|
Na początku byliśmy przygotowani, by nagrać kilka zespołów, które zaśpiewały słynnego krakowiaka „Życzymy, życzymy” podczas mszy papieskiej na starosądeckich Błoniach. źródło: NKJP: Płytoteka z folklorem, Dziennik Polski, 2004-04-19 |
|
|
Na zakończenie setki tysięcy gardeł zaśpiewały natomiast krakowiaka sądeckiego według Wandy Łomnickiej-Dulak, poetki z Piwnicznej. źródło: NKJP: Wymodlony u Boga dzień, Dziennik Polski, 1999-06-17 |
|
|
Pierwsze krakowskie wianki natchnęły jednego z uczestników tej imprezy, młodego poetę Jana Kantego Turskiego, który skreślił skocznego krakowiaka. źródło: NKJP: Krakowskie wianki, Dziennik Polski, 2001-06-23 |
|
|
Mamy pytanie: Jaki jest tytuł lub pierwsze słowa krakowiaka w „Panu Twardowskim” Ludomira Różyckiego? źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | krakowiak |
krakowiaki |
|
| D. | krakowiaka |
krakowiaków |
|
| C. | krakowiakowi |
krakowiakom |
|
| B. | krakowiaka |
krakowiaki |
|
| N. | krakowiakiem |
krakowiakami |
|
| Ms. | krakowiaku |
krakowiakach |
|
| W. | krakowiaku |
krakowiaki |
3. w stroju ludowym
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny państwa, miasta, obszary geograficzne
Połączenia
- mali krakowiacy
- czapka, strój (ludowy) krakowiaka
- przebrać się za krakowiaka
Cytaty
|
Krakowscy artyści przyciągają uwagę publiczności nie tylko wspaniałym tańcem i śpiewem, ale i wyróżniającymi się pięknymi kostiumami; szczególnie podziwiane są pawie pióra na czapkach krakowiaków. źródło: NKJP: (WT): Przez muzykę do serca, Dziennik Polski, 1998-08-31 |
|
|
Otóż zapowiadany na wczoraj barwny wjazd krakowiaków wozem drabiniastym na inaugurację promocji powiatu krakowskiego nie doszedł do skutku: konie i fura z powiatu otrzymały zakaz wjazdu na Rynek. źródło: NKJP: (AN): Zbójnicki w upale, Dziennik Polski, 2000-08-21 |
|
|
Dwóch nastolatków w chłopskich sukmanach podało drogiemu gościowi koszyczek z ziemią. [...] Ojciec Święty pochylił się nad nią, złożył pocałunek, a potem serdecznie uściskał małych krakowiaków. źródło: NKJP: Zaszczyt i wyzwanie, Dziennik Polski, 2002-08-20 |
|
|
Dzisiaj takie pawie pióra licencjonowane, z legalnej hodowli, sprzedaje jeden facet przebrany za krakowiaka na Rynku koło Kościoła Mariackiego w Krakowie. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | krakowiak |
krakowiacy |
ndepr |
| krakowiaki |
depr | ||
| D. | krakowiaka |
krakowiaków |
|
| C. | krakowiakowi |
krakowiakom |
|
| B. | krakowiaka |
krakowiaków |
|
| N. | krakowiakiem |
krakowiakami |
|
| Ms. | krakowiaku |
krakowiakach |
|
| W. | krakowiaku |
krakowiacy |
ndepr |
| krakowiaki |
depr |